Antalya S Tipi Cezaevi'nde çıplak aramanın belgelenmesi sonrasında Yeşil Sol Parti Diyarbakır vekili Serhat Eren'den kanun teklifi geldi. Eren ilgili yasada, "Hükümlüler üzerinde beden araması ve çıplak arama yapılması yasaktır" denilmesini talep etti.
Yeşil Sol Parti Diyarbakır Milletvekili Serhat Eren, Antalya S Tipi Cezaevi’ndeki tutukluların sistematik ve hukuksuz biçimde çıplak aramaya maruz bırakıldığının belgelenmesi üzerine kanun teklifi verdi. Eren, ilgili kanuna “Hükümlüler üzerinde beden araması ve çıplak arama yapılması yasaktır” maddesinin eklenmesini istedi.
Eren, TBMM Başkanlığı’na sunduğu kanun teklifinde, Antalya Barosu İnsan Hakları Merkezi’nin Ekim 2022-Nisan 2023 arasında Manavgat S Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda yaşanan hak ihlallerine dair periyodik izleme raporunu gerekçe göstererek şu ifadeleri kullandı:
‘SUÇ İŞLENMİŞTİR’
“Bu raporda özetle, Manavgat S Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’ndaki kamu görevlileri tarafından hukuka aykırı olarak sistematik ve otomatik şekilde detaylı (çıplak) arama uygulayan ve bu hukuksuz uygulamanın bir sonucu olarak “kesinlikle gereklilik” ve “orantılılık” koşulunu karşılamadığı halde hukuksuz ve orantısız zor kullanılma suretiyle işkence ve kötü muameleyle görevi ihmal ve kötüye kullanma dahil çeşitli suçların işlenmiş olduğu sonucuna ulaşılmıştır.”
BM SÖZLEŞMELERİNİ, AİHM KARARLARINI VE İNFAZ KANUNU’NU HATIRLATTI
Yeşil Sol Diyarbakır milletvekili, kanun teklifinde Antalya Barosu’nun raporundaki bulguları ayrıntısı ile aktarırken, ilgili hukuka da ayrıntılı atıf yaptı. Eren, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’nin ve Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nin ilgili maddesinin yanı sıra ilgili AİHM kararlarının ve İnfaz Kanunu’nun ilgili maddelerini hatırlatarak şöyle dedi:
‘AŞAĞILAYICI MUAMELE YASAĞI İLE ONURA SAYGI ARASINDA GÜÇLÜ BAĞ VAR’
“Mahpus hakları bağlamında özellikle, aşağılayıcı muamele yasağı ve onura saygı kavramları arasında güçlü bir bağ bulunmaktadır. Muamelenin bireyi küçük düşürmesi veya itibarını azaltması, insan onuruna saygı göstermemesi veya zedelemesi ya da bireyin ahlaki ve fiziksel direncini kırabilecek korku, acı veya aşağılık duygularını uyandırması halinde aşağılayıcı muamele olarak nitelendirilebilecek ve Sözleşme’nin 3. madde yasağı kapsamına girecektir.”
Eren bu çerçevede, Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunu’nun 36’ncı maddesine “Hükümlüler üzerinde beden araması ve çıplak arama yapılması yasaktır” ifadelerinin yer aldığı 3. fıkranın eklenmesi ile hapishanelerdeki insan onuruna aykırı olan beden araması ve çıplak arama uygulamasının ortadan kaldırılmasını talep etti.
ANTALYA BAROSU’NUN RAPORUNDAKİ BULGULAR NEYDİ?
Antalya Barosu ve İnsan Hakları Derneği (İHD), Antalya S Tipi Kapalı Cezaevi’nde çok sayıda mahkumun çıplak aramaya maruz bırakıldığını, bazılarının bunu reddedince işkence gördüğünü duyurmuştu.
Antalya Barosu’nun yaptığı görüşmelere dayanan şu tespitler yapıldı:
“R.S. isimli mahpus, Alanya L tipi hapishanesinden Manavgat S tipine sürgün edildiğini, kuruma girerken memurların kendilerini zorla soyarak çıplak arama yaptıklarını, fiziki direniş göstermediklerini, “insanlık onuru işkenceyi yenecek” şeklinde slogan atarak pasif direniş gösterdiklerini, bu sebeple haklarında 1 ay ziyaretçi yasağı şeklinde disiplin cezası verildiğini,
İ.E. isimli mahpus, Alanya L tipi hapishanesinden Manavgat S tipi hapishanesine sürgün edildiğini, kuruma girerken kendilerini fırlatır gibi hapishane binasına soktukları, burada çıplak aramaya maruz kaldıklarını, pasif direniş gösterdiklerini, bunun üzerine zorla giysilerini çıkardıklarını, bu sırada darp edildiklerini, ancak karşılık vermediklerini, sadece “insanlık onuru işkenceyi yenecek” şeklinde slogan attıklarını, yere yatırıldığını ve infaz koruma memurlarından birinin zorla ağzını açtırıp parmaklarını ağzının içinde gezdirdiğini, bu sırada ağzının içinde yaralanmaya maruz kaldığını ve 3 gün yemek yemekte zorlandığını,
M.C. isimli mahpus, kabul sırasında çıplak arama dayatıldığını, bunu kabul etmediklerini bildirmelerine rağmen iki infaz koruma memurunun soyunma kabininde mahpusları zorla soyarak kıyafetlerini x-ray taramasına aldıklarını, kendilerinin bu esnada slogan attığını anlatmıştır.
15/02/2023 tarihinde Maraş Türkoğlu 2 nolu hapishanesinden deprem nedeniyle Manavgat S tipi hapishanesine nakil gelen R.B., Z.Y. ve Y.Ş. isimli mahpuslar da yapılan görüşmelerde, yaklaşık 4×4 metrekare boyutlu çıplak arama kabinine alındıklarında içeride kendilerine iki ya da üç infaz koruma memurunun eşlik ettiğini, kabinde kamera görmediklerini, fakat ameliyat elbisesi gördüklerini, kabine alındıktan sonra memurların kendilerine uygulanacak işlemle ilgili bilgi verdiklerini ancak kabul etmeyeceklerini söylediklerini, bunun üzerine iç çamaşırları kalacak şekilde giysilerini çıkardıklarını, bu aşamada aktif bir direniş göstermediklerini, slogan attıklarını, üzerlerinden çıkarılan elbiselerin x-raydan geçirildikten sonra tekrar kendilerine verildiğini anlatmışlardır.
14/04/2023 tarihinde Maraş Türkoğlu 2 nolu hapishanesinden deprem nedeniyle Manavgat S tipi hapishanesine nakil gelen B.G., R.S., Ş.D., N.T. ve D.Y. isimli mahpuslar da yapılan görüşmelerde, kuruma girerken çıplak aramaya maruz kaldıklarını, kıyafetlerinin zorla çıkarılmaya çalışıldığını ve sürüklenerek içeri alındıklarını aktarmışlardır.”
