Şili'de 25 Ekim'de yapılan referandumda halkın büyük çoğunluğu anayasanın yeniden yazılmasını istedi. Devlet Başkanı Sebastian Pinera, referandum sonucunun "birlikte yürümeleri gereken bir yolun başlangıcı" olduğunu söyledi.
Şili’de 18 Ekim 2019’da 1 milyon 200 bin kişi hükümeti protesto etmek için sokaklara çıkmıştı.
Şili’de 25 Ekim’de yapılan referandumda halkın büyük çoğunluğu anayasanın yeniden yazılmasına destek verdi. Anayasa değişikliği için Şili’de 18 Ekim 2019 tarihinde başlayan protestolarda 20 kişi hayatını kaybetti. 5 milyon nüfuslu başkent Santiago’da 1 milyon 200 bin kişi hükümeti protesto etmek için sokaklara çıkmıştı.
Referandumda oyların yaklaşık yüzde 90’ı sayılırken, oy kullananların ilk sonuçlara göre yüzde 78’i, yeni bir anayasaya “Evet” dedi.
Şili’de mevcut anayasa, General Augusto Pinochet döneminde hazırlanmıştı. Mevcut anayasa, devlete temel hizmetler sağlamak gibi küçük bir rol biçiyor. Geçen yılki protestoların arkasındaki nedenlerden biri de bu.
Reform yanlıları, artan eğitim ve sağlık giderleri ile düşük emekli maaşlarından özel sektörü sorumlu tutuyor ve devlete bu alanlarda daha geniş bir rol vermek istiyor.
YENİ ANAYASA’DA NELER OLACAK?
Seçmenler ayrıca yeni anayasayı halk tarafından seçilecek bir heyetin yazmasını kararlaştırdı. Şili Devlet Başkanı Sebastian Pinera ise, referandum sonucunun “birlikte yürümeleri gereken bir yolun başlangıcı” olduğunu söyledi.
Ülkede bir yıl önce hükümet karşıtı protesto gösterileri başlamış ve göstericilerin en önemli talebi anayasa değişikliği olmuştu. Halk, toplumdaki eşitsizliklerin temel nedeni olarak gördükleri anayasanın yeniden yazılmasını istemişti.
Güvenlik güçleriyle de çatışan protestocular, yeni anayasa taleplerini dile getiriyor.
Uzmanlar, Şilililer’in 25 Ekim’de, daha geniş kapsamlı temsil ve cinsiyet eşitliğiyle “müstesna” bir anayasa sürecini başlatabileceğini söylüyor.
BBC Türkçe’de yer alan habere göre, seçmenlere anayasanın değişmesini isteyip istemedikleri dışında, yeni anayasayı nasıl bir oluşumun yazmasını istedikleri de sorulacak.
SEÇENEKLER ARASINDA KADINLAR VE HALK TEMSİLCİLERİ BASKIN
İlk seçenek, 172 yetkilinin yarısının Kongre’den geldiği, diğer yarısının ise seçmenler tarafından doğrudan seçildiği karma bir oluşum.
İkinci seçenek ise, her biri doğrudan seçmenler tarafından belirlenecek 155 üyeli bir kurul.
Kurallara göre bu kurulun yarısı erkek, yarısı kadın olacak ve yerli halkların temsilcilerine sandalye ayrılacak.
Yeni üyelerin seçimi Nisan 2021’de yapılacak.
Şili’de yeni anayasa sürecinde cinsiyet eşitliği sağlanacak.
Daha sonra yeni anayasayı yazmaları için dokuz ay süreleri olacak, bu süre üç ay daha uzatılabilecek. Nihai belge 2022’de ikinci bir referanduma sunulacak.
Şili Üniversitesi’nden Siyaset Bilimci Claudia Heiss, siyasi belirsizlikten kaçınmak için, süreçteki tüm adımların “çok iyi hesaplandığını” söyledi.
