Prof. Dr. Haluk Savaş: Yaşarsam terörist ilan edenlerin peşini bırakmayacağım

Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Haluk Savaş, Olağan Üstü Hal (OHAL) döneminde çıkartılan Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile 1 Eylül 2016’da Gaziantep Üniversitesi’ndeki görevinden ihraç edildi. Aynı ayın sonunda da gözaltına alınarak tutuklandı. İki aya yakın hapishanede kaldı. Bu sırada kanser hastası olduğu anlaşıldı. Buna rağmen tekrar hapishaneye gönderildi. Tedavisi aksadı, bilirubin düzeyleri 20’ye kadar çıktığı halde bir hafta on gün, dört duvar arasında tutuldu. Gecikmeli de olsa ameliyata alındı. Her ne kadar başarılı bir ameliyat olsa da (ameliyattaki) yüzde 6 ölüm riskini göze almıştı. Cerrahinin en büyük ameliyatıydı, tam 9 buçuk saat sürdü. Kendi anlatımıyla “kötü bir hastalık, en ağır kanserlerden biri” ile mücadele ediyordu. Safra yolu kanseriydi ama pankreasta da vardı. 39 ay ömrünün kalacağını istatistikler söylese de bunun 35 ayı geçti, “Çok şükür iyiyim, yaşıyorum” diyor.

2019 yılının ocak ayında beraat etse de temel seyahat özgürlüğünden mahrum edilen Savaş, sonunda pasaportunu alabildi. “Kamuoyu baskısıyla, yeryüzündeki tüm iyi insanların sağcı solcu, dindar ateist vicdan sahiplerinin desteği ile pasaportuma kavuştum. Hükümet ve devlet yetkilileri bu toplumsal duyarlılığı dikkate almak durumunda kaldılar ve geri adım atıp KHK’da pasaport iptali yazmasına rağmen istisnai bir durumla pasaportumu bana geri verdiler. Umarım Türkiye’deki 515 bin tahditli pasaportu olan, temel seyahat hürriyetinden uzak olan tüm insanlara da bu seyahat hürriyeti tekrar verilir. Aksi halde bu anayasal hürriyetten uzak olmak çok acı.” ifadelerini kullanan Prof. Dr. Haluk Savaş, tedavi için geldiği Almanya’nın Köln kentinde Kronos’a konuştu. Sağlık durumu ile ilgili ise sevdiklerine ve aktif olduğu sosyal medyadaki takipçilerine güzel haberleri var: Çok şükür iyiye gidiyorum. Tedavinin neticelerini şimdiden kestirmek mümkün değil maalesef. Bir hafta kadar burada tedavi göreceğim. Sonra ülkeme dönüyorum. Daha demokratik, daha insancıl, herkesin hayatına, yaşama hakkına, insani değerlerine, düşüncelerine değer verildiği, herkesin saygı gördüğü daha demokratik bir Türkiye’de insanlarla kucaklaşmak istiyorum. Desteğiniz için çok teşekkür ederim.

Hocam öncelikle geçmiş olsun. Sağlık durumunuz nasıl, ne tür bir tedavi süreci yaşıyorsunuz?

İlginç bir yöntem uygulanıyor. Bir virüs veriyorlar vücuda. O virüs kanserli hücreleri bulup işaretliyormuş. Böylece vücut kanser hücrelerini tanır hale geliyor. Biraz halsizlik de yapıyor. Kanserin en büyük zorluklarından biri tümör hücresinin vücut tarafından fark edilemeyişi. Vücut savunmadan düşüyor. Düşmanı tanımıyor, dost gibi davranıyor. Veya yabancı gibi algılamıyor. Bir ısı uyguluyorlar, ısı ile de tümör hücrelerini harekete geçiriyorlar. 42 dereceye kadar ısı veriliyor. Normal vücut sıcaklığının 5 derece üzeri. Bunu elektromanyetik dalga ile yapıyorlar, ben ısıyı hissetmiyorum, vücudun derinlerine gönderiliyor. Üçüncü yöntem ise bizden kan aldılar, beyaz hücreleri ve tümör hücrelerini ayırt edecekler. Bu iki hücreyi karşılaştıracaklar ve hatta beyaz hücreleri kök hücre olarak yetiştirip iki hücrenin birbirini tanımasını sağlayacaklar. Savunma hücresi tümörü de “ayrıca” tanıyacak. Bunlar deneysel aşamalardaki tedaviler tabii. Tam oturmuş değil. Ama yine de Avrupa Birliği fonluyormuş. Ama biz tamamen kendi imkânlarımızla buraya geldik. Türkiye’de bu işi yapabilecek tanıdığım birçok yetişmiş insan var. İnanıyorum ki bu yöntemler birkaç seneye Türkiye’ye de getirilir. Çok karışık sistemler değil bunlar.

Tedavi ne kadar sürüyor?

Günlük bir saat. Yaklaşık onar günlük seanslar halinde olacak. Üç kere geleceğim buraya. Ekim ve Kasım aylarında.

YAŞARSAM HİÇBİRİNİN PEŞİNİ BIRAKMAYACAĞIM

Yani birilerinin zannettiği gibi geri dönmemeniz söz konusu değil

Tabii ki. Ben gerçek anlamda tedavi amacıyla buradayım. Ülkemde beni terörist ilan etseler de yine evime geri döneceğim. Medeni bir şekilde yaşayıp medeni bir şekilde haklarıma sahip çıkacağım. Elbette çok travmatik olaylar bunlar. Ve ateş düştüğü yeri yakıyor, başkasını bu konuda anlamamız o kadar kolay değil. Ben bir psikiyatristim, işim bu durumda olan insanları anlamak. Yaşadıklarımla bu durumdaki insanları daha iyi anlama imkânı geliştirmiş oluyorum. “Benim acılarım büyüktü” anlamında söylemiyorum. Biliyorum ki benden çok daha büyük acılar yaşayan insanlar var. Çok tuhaf öyküleri sosyal medyada görüyor ve okuyoruz. Nehirden geçerken ölenler, hapiste kanser olanlar, hapislerde çürüyenler, çocukların başına gelenler, çocukların Çocuk Esirgeme Kurumları’na teslim edilmesi vesaire. Tahminen hapiste 30 bin civarında insan var. 200-300 bini de tarihte Yahudilerin gördüğü zulme benzer çok ağır, travmatik zulümlere maruz kaldı. “Yapılan soykırımdır.” ifadesini henüz kullanmıyorum. Fakat bunu diyebilecek bir ortamın olduğunu ve bu görüşü savunanların da olduğunu biliyorum. Tarihte benzer olaylardan yola çıkıp “bir gruba karşı girişilen sosyal-kültürel vs. linç girişimini 8-10 maddede sıralayıp bunun soykırım olduğunu söyleyen yazar ve düşünürler var. Bildiğim kadarıyla soykırım tabiri 1948 tarihinde ortaya çıkıyor. Hukukun temel mantığına göre alınan yeni karar geriye doğru işletilemez. Ama bu konuda istisna yapılıyor ve geriye doğru işletiliyor. Yahudilerin ve Ermenilerin yaşadıkları bu kavram altında ele alınıyor. Bu da insan hayatına karşı yapılan haksızlıkların hiçbir zaman cezasız kalmayacağını göstermesi açısından önemli. Türkiye’de yaşananlar ileride soykırım olarak kabul edilir ya da edilmez bilmiyorum. Ama ben ‘kırım’ kelimesini kullanıyorum. Türkiye’de yapılan bir kırımdır. Bu kırımın hesabı verilecek. İnsanları fişleyenler, işinden edenler, aç bırakanlar, işkence edenler, hasta insanları tahliye etmeyip hapiste ölmesine neden olanlar çok yakında hesabını verecek. Bunların hepsi insanlık suçu. Bunlardan bazıları benim başıma geldi. Onları isim isim biliyorum. Yaşarsam hiçbirinin peşini bırakmayacağım, benden ve yargı önüne çıkmaktan kurtulamazlar.

Bu travmayı yaşayan erkek, kadın ve çocuklar gelecekte nasıl bir hayat yaşayacak?

Bu travmaların bir kısmında olumsuz sonuçlar olabilir. Ama ben önemli bir kısmının olumlu sonuçlanacağını düşünüyorum. “Psikolojik büyüme” adı verilen bir kavram var. Özellikle meme kanseri hastalarında çalışılmış. Yaşadınız sıkıntı ya da hastalık sayesinde bu tip acıları yaşayan insanların neler düşünebileceğini öğreniyorsunuz ve bu öğrenme sizi başka birine dönüştürüyor. Bu travmalardan çıkanların önemli bir kısmı daha insanlaşmış olarak çıkacak.

Tedavi için Almanya’ya geldiniz ama fişleriniz de arkadan geldi. Adınız yine baş köşede. Oysa siz yargılandığınız davalardan beraat ettiniz. Sizi fişlemekten bıkmadılar mı?

(Gülüyor) Beni fişlememişler, KHK’lı platformunu fişlemişler bu sefer. Kişi olarak yokum, acımışlar hastalık kontenjanından. Ama ben tabii yine yazdım aleyhlerinde. Çünkü fişleme bence bir insanlık suçu. Her şeyin ötesinde ahlaksızca bir şey. Yasal cezasını falan geçelim, ahlaksızlık. Mesela ben burada bakıyorum, “şu kadının üstünde beyaz kıyafet var, bizden değil.” diye yazıyorum. Tanımadığım biri hakkında. Niye, öbürleri gibi değil, beyaz giyinmiş. Beyazları listeliyoruz yani. Ahlaksızlık bu.

Peki, Türkiye’ye dönmek dönmek sizi tedirgin etmiyor mu, korkmuyor musunuz?

Korkmuyorum, neyinden korkacağım. Söyleyenler oluyor, aman geri dönme, ülke karışır, şunlar olabilir? Ne olabilir kardeşim. O zaman da söyledim, hani gidenlere saygı duyuyorum, bir şey söylemiyorum. Sonuçta ben orada yaşadım, vücudundaki Rus kurşunu ile öldü dedem, İstiklal gazisidir. Doğu cephesinde Ruslardan kurşun yemiş ve seneler sonra o Rus kurşunuyla öldü. O kurşun orada kalmış, o zamanlar röntgen cihazı yok. Akciğerine yediği kurşunun orada kaldığı anlaşılamıyor. İstiklal gazisi bir subay, yüzbaşı… O insan orada kan dökmüş ve o coğrafyayı kendisine yurt edinmiş bir Çerkes. Dünyaya bakışı öyle. Gitmiş Kürt isyanlarını bastırmış, ninem Kürt. İsyancı bir ailenin kızıyla evlenmiş. Bu topraklarda benim ailemin emeği var, bırakmam. Bir gün gitmek, terk etmek zorunda kalırsam belki giderim ama bilirim ki orası benim toprağımdır. Tamam çok özel bir şey yüklemiyorum, “devlet vatan, toprak” hani… Bunları benim için çok özel anlamlar ifade etmiyor. Ama “bedeli ödenmiş” bir şey. Ben orada “kiracı değilim. Ben orada ev sahibi”ydim, ev sahibiyim, onu anlatmaya çalışıyorum. Dedemin adı Mustafa Asım Savaş, babamın dedesinin adı da Tayyar Savaş. Tayyar Aron hatta. Hani Yahudi miyim, diye de baktım ama Çerkes. Aron diye yazılmış Harun kelimesi. O dönemde yazılışı öyleymiş. Öbür tarafta da babamın annesi de Kürt, Bedirhan Beyin soyundan. İstanbul’da doğmuş. Kılıç Yarası Gibi romanında anlatılır Bedirhan Bey ailesinin İstanbul’daki yaşantısı. Çocuklarımdan birine Bedirhan Bey’in ismini koydum atalarını bilsin diye ama ben Kürt milliyetçisi değilim. Oğlum hiç değil. Belki biraz da Kürt milliyetçiliğine gıcık.

Anne tarafı…

Anne tarafı da Nogay Tatarı, (bu yüzden de küçük çocuğumun adını Giray koydum) onları da araştırdım. Stavrapol’den gelmişler çok da uzak değiller babamlardan. Babamın ve annemin geldiği coğrafya birbirine yakın, 100 kilometre var belki. Gabardey cumhuriyeti ve Stavrapol. Sert Kafkas ırkları…Yüzde 75’i Kafkasya kökenli bu insanların hiç kimseye eyvallahı yok. Ruslar Kafkasya’yı Osmanlı’dan devralır, Rus general Çerkes yaşlısına, “Artık buraların hesabı bizden sorulur. Sultan buraları bize verdi.” der. Çerkes yaşlısı, “Ey general şu ağaçtaki kuşu görüyor musun?” der, “O kuşu sana verdim, hadi git tutabilirsen. Osmanlı bizi teslim etmiş olabilir ama tut bakalım tutabiliyorsan.”

Sizi kim tutabilir?

Esas olan insan onurunu taşıyan herkes her çağda doğru, hakikate dayalı olarak cesaretle direnme kapasitesine sahiptir. Kur’an da anlatıyor, peygamberlerden daha hak yolda olan biri var mıdır? Yok, çocuklarının bir kısmı isyan etmiştir ve kabul etmemiştir mesela. Ben bunu değerli buluyorum. Peygamberin çocuğu dahi o yolu tercih etmeyebilir, seçme hürriyetidir. Ya da akrabaları… Bu toplumda her zaman hakikati seçme hürriyetinin açık olduğunu gösterir. Firavuna bakalım, çağımızdaki diktatörlere veya faşistlere göre ne kadar demokrat olduğunu görürüz yani. Musa ile açık oturumu tırnak içinde kabul etmiştir yani. Doğru mu, kendi sihirbazlarıyla Musa arasındaki bir yarışmaya, münazaraya fırsat vermiştir. “Televizyona çıkmıştır” yani özetle. Firavun veya adamları “televizyona çıkmıştır” Musa karşısında.

Atalarınızın uğruna savaştığı, annenizin-babanızın ve sizin doğdunuz topraklarla nasıl bir bağınız var?

Oraya kutsal bir bağ ile bağlı değilim. Hatta hiçbir kutsalla da bir bağım yok. Tabii ki Allah’a inanan bir insanım ve Müslümanım. Fakat dinin dahi putlaştırılmasının bu dönemde mümkün olduğunu gördük. İstanbul’da hiç ihtiyaç olmayan çok önemli bir tepeye yapılan caminin put olma dışında ne anlamı olabilir. Bu kadar cami ihtiyacının olmadığı bir yerde, dolduramıyor insanlar… Şunu da biliyoruz, asla yanlış anlaşılmasın, yeryüzünde mescit yıkan bir peygamberin ümmetiyiz biz. Hazreti Muhammed Dırar mescidini yıktı. Fesat çıkaran bir odağa ait, münafıklara ait bir camiyi yıktı. Bakın, camiyi yıktı. Caminin salt kendine ait bir kutsallığı asla yok. Toplumu karıştırmak için harekete geçen bir cami başka bir şeydir. Benim de ne tepedeki camiye ne de başka bir camiye “özel bir hürmet”im yok. Bir kaç gün önce tweet de attım, Strasbourg’taki katedral de aynı benim için. Mimar parayı gömmüş. Yazık vatandaşın parasına. Ben Strasbourg’da hiçbir dini duygu hissetmedim. Benzerini Vatikan’da da hissetmemiştim. Ama girip içinde namaz kıldığım kiliseler bile var. O dini haşyeti, huzuru hissettiğim yerler… Dine saygı duyuyorum ama dinin putlaştırılmasına asla değil. O anlamdaki din benim hayatımda yıkıldı. Ama öyle zannediyorum ki Türkiye’nin de hayatında yıkılacak.

Yıkılan o yere ne koydunuz, yerini nasıl ve ne ile doldurdunuz?

Daha ahlaki ve evrensel değerler. Onlar her ne ise… Çok basit, Hazreti İsa’nın bir ilkesi: “Kendine yapılmasını istemediğini başkasına yapma”. Basit bir ölçü, çok basit bir ölçü. Ahlakı başka neyle tarif edebiliriz ki… Mesela Hazreti İsa’nın bu ilkesini çok önemsiyorum. Yine Peygamberimizin “ben güzel ahlakı tamamlamak üzere gönderildim” sözünü çok önemsiyorum. Din diye kavramsallaştırılan şeyin esasen ahlak denen ana yapının bir tamamlayıcısı olduğunu anlıyorum. Kendisi değil… Dolayısıyla yerine ikame ettiğim şey dinle ilgili ama mümkün olduğunca “rasyonel bir din.” Kendi alanımla ilgili örnek vereyim. Hazreti Peygamber bir gün bir hastayı ziyaret eder ve der ki, yanındakilere, “Falanca kabilenin doktorunu çağırın. Gelsin tedavi etsin.” Konuşmalardan anladığım, doktor Müslüman değil. Hatta Peygamber’i de muhtemelen ilk kez görüyor ya da çok görüşmemişler. Doktor Peygamber’e soruyor, “İlaçla iyileşme hakkında ne düşünüyorsunuz?” Peygamberin cevabı şu, “Fesübhanallah, başka türlü nasıl olacak! Allah her tür hastalığın çaresini yaratmıştır, insana düşen çabayla o ilaçları bulmak ve kullanmaktır.” Peygamber’in yaklaşımı bu. Muhammed Hamidullah’ın İslam Peygamberi kitabında bu var. Dini de böyle algılıyorum. Tabii ki ilaç… Tabii ki arabaya benzin koyacağız gidecek, tabii ki uzaya gideceksek sağlam astronotlar yetiştirmemiz lazım, sağlam mühendisler yetiştirmemiz lazım. Nedir yani? Bunların dışında bir din bence yok. Böyle baktığımızda da bir Hıristiyan, Yahudi, ateist çok geniş tutabiliriz sahayı. Çok sayıda ahlaklı insan var. Buna “dindar” da diyebiliriz tırnak içinde. Niye, dinin önemli bir kısmı neydi? Ahlak. Peygamber niçin geldi, güzel ahlakı tamamlamak için. Tamam. Birkaç şey ekleyebiliriz. Bazen mâni de teşkil ediyor, adam bize bakıyor, ne biçim insanlar diyor. Güzel ahlak varsa birinde o zaman… Dolayısıyla yerine koyduğum şey hiç şüphesiz ahlaktır.

Bütün Türkiye sizi alanında uzman ve saygın bir bilim insanı olarak biliyordu, tanıyordu. Fakat 15 Temmuz sürecinde aktivist yönünüz ön plana çıktı. KHK’lıların sesini duyurma konusunda öncülük ettiniz. En son KHK TV ortaya çıktı. Neydi size cesaret veren ve sizi diri tutan?

Bu yeni bir şey değil aslında, ergence bir şey. Bütün hakikat arayışlarının temelinde ergenlik yatar. Çılgınlık, deliliğe de vurgu yaptım hatırlarsanız. Ben 13-14 yaşlarında ergenlikten geçerken iki karar verdim. Birincisi bir süre ateist oldum. Sonra bulutlu bir günde, okul dönüşü hiç unutmuyorum yani bunalımlı, sıkıntılı, depresif bir dönemimde şuna karar verdim. “Gerçekte tanrı yok. Fakat olması gerektiği için var.” Bu ne demek? “Mantıksal bir zorunluluk olarak tanrının olması gerekiyor. Yoksa ararsak bulamayacağız, somut bir tanrıyı bu evrende bulamayacağız.” Ama bütün bunlar kendi başına olmuş olamaz. Bu makinanın işleyişinin gerçekte bir sorumlusu var ve bu akla dayalı olarak ulaşılan bir sonuç. Sonuçta “tanrı yoktur ama olması gerektiği için vardır.” Ulaştığım birinci sonuç bu. Yine ergence bir düşünce hayatta iki şey olmak isterdim. Ya gerçekten insanlık için faydalı bir insan olayım ya da önemli bir terörist olayım. Bunları ben ergenken diledim, ikisi de kendimce oldum. İnsanlık için ne kadar faydalıyım bilmiyorum ama terör örgütü üyeliği ile yargılandım. (Gülüyor…) Çocukça düşlerim gerçekleşti. Sonuçta mahkeme öyle demedi ama… Benim devletle, hükümetle, babayla, güçle doğrudan bir derdim yok. Bugün buraya gelirken dahi yolda gördüğüm ayva mı, alıç mı, elma mı, armut mu yabani bir ürünün fotoğrafını çektim. Twitter’dan sorarım onu. Benim için o bütün siyasal ve sosyal tartışmaların ötesinde. Onun ne olduğunu öğrenmek, sahibi izin veriyorsa tatmak daha değerli. Bunlar için her şeyi yakarım, hakikat için. Son yaşadığımız sürece de böyle baktım sadece.

SİYASİ İKTİDAR PARÇALANIYOR

Sizce cesaret kapısı biraz aralandı mı, toplumda artık daha çok insanın sesi çıkıyor…

Darbelerin ömrü var ve zihnimiz açılıyor. Yas için bile bir süre vardır ve bu iki aydır. İki aydan sonra hâlâ bir ölüme çok üzülüyorsanız bu tuhaftır ve mutlaka psikiyatrik olarak incelenmeyi hak eder. Altı ayların, bir yılların da önemi var. Bir şey olduğunda sorarız hastaya bu süre zarfında ne yaşandı diye bir psikiyatrist olarak… Bir olayın üzerinden üç yıl geçmişse artık o olayı “yönetiyor” olma ihtimaliniz yoktur. Hayat devam eder. Midemizdeki sindirim faaliyeti bizim işimiz değil ki düşünmüyoruz yani. Toplumsal hayat da böyledir. Düşünürüz düşünmeyiz ama karnımız doyacaktır, tuvalete gideceğizdir, seyahat edeceğizdir, bu hayat akar. Hiçbir ideoloji bu hayatı tutamaz. İstediğiniz kadar kontrol edin tutamaz yani. Stalin de geldi geçti bu dünyadan, milyonların hayatına mal oldu. Ama gitti. Tamam seven de var ama Stalin’in arkasından çok küfür eden insan var. Sevene de küfür edene de saygı duyuyorum. Türkiye’de artık insanlar baskı döneminin gidici olduğunu, çözülmekte olduğunu açık bir biçimde görüyorlar.

Türkiye’yi yönetenler de görüyor mu?

Siyasal iktidar da görüyor. O yüzden siyasi ikna aletlerini değiştiriyor. Bugün itibarıyla “nükleer füzemiz neden yok” demiş mesela bir siyasetçi. Twitter’da yazdım, anlaşılan anketlerden çok kötü sonuçlar geliyor. Nükleer başlık konusuna kadar geldi bu mesele. İkna için alet lazım. Nükleer füze bile konuşulur. Komik, sadece komik. Bu toplumun karnını nükleer füze hayali doyuramaz artık. Ekonomi hızlıca kötüye giderken ve çökerken kimseyi nükleer füze ile kandıramazsınız. Bir grup insan kanacaktır ama çoğunluk olamayacaktır. İnsanlar da artık daha rahat konuşuyorlar. Bizzat siyasi iktidarın kendi içinde parçalandığını görüyoruz. Parçalanıyor… Kendileri parçaları atıyorlar yani. İhraç ediyorlar. Eski bir başbakanı ihraç etmek ne demek. Devletin yürütmesini emanet ettiğiniz bir insan. Devletin şoförü haline getirdiğiniz bir kişiyi otobüsten atıyorsunuz. Ya o kişi o otobüsü yönetecek kadar iyi, sadık ve dürüst bir insan değildi, ya da siz çok ağır bir hata yapıyorsunuz. İkisinden biri, her ikisi de çok tehlikeli şeyler. Ben size daha fazla nasıl güvenebilirim. Güvenilir olmayan bir adamı şoförlüğe oturtmuşsanız eğer o zaman size güvenemem, tekrar benzerini yapabilirsiniz. Hayır güvenilir bir insansa ve şimdi atıyorsanız o zaman büyük tutarsızlık. O kişi güvenilir, siz güvenilir değilsiniz demektir o zaman. Bu da çok tehlikeli. Her iki halde de sorun belli. Bunu her ortalama insan görüyordur.

15 TEMMUZ DARBESİ BİTMİŞTİR

Yaşanan süreçle ilgili tarih vermek bu kadar kolay mı? İnsanlar gönül rahatlığı ile umutlu olabilir mi?

Hiç şüphesiz bir mücadele var. Ama insan esnek bir varlıktır. Aklı vardır, kuşaklar hızlıca adapte olur. Bu travmanın çözümü uzun sürmeyecektir. Bir ömür biçtim kendime göre, kendimle ilgili değil, darbe ile ilgili. Kendimle ilgili, o Allah’ın işi… Gözlemim şudur. 12 Eylül darbesinin etkisi ne kadar sürdü Türkiye’de?

Üç yıl…

Bu kadar basit. 80’de darbe oldu, 83’te Özal seçildi. Doğru mu? Kim şunu söyleyebilir? Gerçi “darbeyi yapanlar Özal’ı seçtirmek istemişti” gibi komplo teorileri de yok değil. Olabilir böyle yorumlar. Çoğunluk böyle mi düşünüyor? Neden seçildiği halde 9 gün beklendi. Calp’ın partisi ya da MDP kazansaydı kaç günde teslim edilecekti başbakanlık görevi. Belli ki devlet telaşa düştü, isteğinin haricinde bir cereyan oluştu. Bu cereyana teslim olmanın doğru bir karar olduğuna karar verdi ki bana göre de doğru bir karar. Halkın kararına uyum gösterdi, saygı gösterdi. Kim bunlar, darbeci! Darbeci ya, darbeci… Diyorum ki darbelerin bile ömrü üç yıl. Yani 15 Temmuz felaketinin, buna ne diyeceğiz, darbe girişimi, darbe ne derseniz deyin. Türkiye için bir felaket olduğu kesin. Bir kriz olduğu kesin. Bu felaketin etkileri üç yılın ertesine taşamayacak. Bakın temmuz ayı geçti, üç yıl doldu. Bazı şeyler var. Toplumsal ikna kabiliyeti açısından 15 Temmuz darbesi bitmiştir.

15 Temmuz’un bittiği ile ilgili en somut işaretler nelerdir?

Çok basit, seçimler… Somut, İstanbul seçimleri… Yani siz 31 Mart’ta seçim yapıyorsunuz belediye reisi adayı 14 bin farkla kazanıyor, siz 23 Haziran’da yeni bir seçim yapıyorsunuz aradan geçen üç ay içinde, üç ay bile dolmadan 14 bin fark 800 bin farka çıkıyor. Burada konuşulacak bir şey var mı? Toplumun nereye doğru evrildiği yeterince açık değil mi? Dolayısıyla hikâye bitmiştir. KHK’lıların görünürlükleri artmaya başladı. KHK’lılar da sonuçta darbenin mağdurları. 15 Temmuz çerçevesinde gelişen krizin en somut mağdurları. Diğer tarafta hayatını kaybeden 250 insan var. Bu insanlar çok önemli. Şu ya da bu nedenle hayatını kaybetmiş bu insanlar. Bunun hiçbir şekilde savunmasını kimse yapamaz. Bu insanlar ölmüş. Hayattan daha yüksek bir değer yok. Bunu kim yaptıysa katildir, başka izahı yok. Bu tartışılamaz. 15 Temmuz’da 250 insanı katledenler her kimse katildir. Onlardan sonraki en büyük kayba uğrayanlar kimler, KHK’lılar. Bunlar bazılarına göre 110 bin, bazılarına göre 130 bin, 150 bin… Ama özelde vesaire işini kaybedenleri düşündüğümüzde 200 ile 300 bin arasında rakamlardan söz ediliyor. Bu insanlar doğrudan mağdur oldular iş açısından. 515 bin insanın pasaportu iptal edildi. Yaklaşık 500 bin insan hakkında doğrudan adli işlem tesis edildiği… galiba 250 bin gözaltı yaşandığı, 70-80 bininin doğrudan hapse düştüğü, 70-80’inin intihar ederek öldüğü gibi çok geniş kayıp rakamları var. Türkiye bir savaş yaşamadı, ne oluyor? Üç yıl içinde bu darbenin kitlesel olarak en büyük mağduru KHK’lılardır. Bu KHK’lıların (bir öğretim üyesi olarak ben de dahil) darbeyle ne ilgisi olabilir? Mahkeme beni beraat ettirdi. Belki yarın bir gün bir üst mahkeme ceza da verebilir. Hiçbir önemi yok. Bunların siyasal davalar olduğundan kimsenin en küçük şüphesi yok. İkna edici hiçbir kanıt ortada yok. Dolayısıyla bu siyasal/sosyal gelişmenin sonucunda bir grup insan boğuluyor. Bunun içinde sağcısı var, solcusu var, dindarı var, dinsizi var. Tabii ki büyük bir kısmı hükümet aleyhtarı ve dindar olarak bilinen insanlar. Yüzde 90’ı, 95’i… Ama geriye kalan yüzde 5’i, 10’u da ya Kürt milliyetçisi veya Kürtlerin kültürel haklarını gündeme getiren insanlar, veya açık solcu, ateist vs. Tüm bu insanların ortak tek bir özelliği var: Muhalif. Bu kadar… Hiç tartışacak bir konu yok.

Herhangi bir ülkede hoşnutsuz olmak, yönetimin aldığı kararları beğenmemek, bir anlamda muhalif olmak suç mu?

Muhalif olmak hiçbir yerde tek başına suç değildir. Modern hukuka dayalı ülkelerin hiçbiri siyasi iktidara karşı olmayı suç olarak tanımlamıyor. Öyle, çıkıp saydırabilirsiniz… Hazreti Ömer döneminde bir kadın camiden çıkışta durdu, Ömer’e dedi ki, Ömer sen demin hutbede saçmaladın, tabii ki mealen, direkt bu kelime değil ama. Sen yanlış konuştun. Kadınlar hakkında yanlış konuştun. Ömer döndü, çıktı hutbeye tekrar dedi ki, durun, bir kadın kadar dinimi bilmiyorum, düzeltti yanlışımı. Klasik örnek Ömer’in sorusu ve cevap: “Ben yanlış yaparsam nasıl düzeltirsiniz, kılıcımızla düzeltiriz.” O dönemde siyasal sisteme müdahale etme fikrinin/imkanının en azından teoride var olduğunu biliyoruz. Zaman içinde işte “Emevileşme” deniliyor, ben kavramları tam bilmiyorum, doğrusu Emeviler hakkında ayrıntılı kitap da okumadım, sallamayacağım, klişeleri kullanmayacağım. Ama böyle bir süreç var. Yani siyasal iktidara aşırı tabi olma durumu var. Ben bunu insani ve İslami bulmuyorum, ahlaki bulmuyorum. Neden birileri güç sahibi diye ben onlara tabi olacağım. Haksız ve doğru olmadığını düşündüğüm şeylere itiraz ederim. En meşru vasıtalarla bunu yaparım yani. Barışçıl vasıtalarla yaparım yani… Bunu suç kabul edemezler. Kabul edenleri her mahkemede yargılarım, yargılatırım veya yargılanırım aklanırım. Eninde sonunda da haklı çıkarım.

Haklı çıktınız ki beraat aldınız, bu dönemin tartışmalı mahkemeleri bile size beraat verdi.

Türkiye şimdi bu krizden bu masumların aklanmasıyla çıkacak. Birileri diyebilir, 15 Temmuz bir kurgu muydu, nasıl böyle konuşursun vs. yorum yapmıyorum. 15 Temmuz’la ilgili çelişkili, tenakuzlu, kritik, karışık bilgilere girmiyorum. Benim konum değil, aslını da bilmiyorum. Askeri alanları ben bilemem ki nedir, ne değildir. Ama geniş şüpheler herkes tarafından bir şekilde dile getiriliyor. Oralara girmiyorum. Ama şunu söylüyorum, “kardeşim siz askerler ve polisler haricindeki (onların da önemli bir kısmı işin içinde değil) bu insanlarla darbe arasında nasıl bir somut bağ kurdunuz? Bir öğretmeni, bir doktoru, bir öğretim üyesini, ne bileyim herhangi bir yerdeki vergi memurunun darbe gibi bir süreçle ne gibi bir ilgisi olabilir? Bana gösterebilir misiniz? Bakın, benim özelimde gösteremediniz. Ama beni terör örgütü üyesi olarak yargıladınız, hapse attınız. İşte, kanser oldum, bir sürü olay yaşadım. Siz yaptınız, sizin yüzünüzden kanser oldum demem yani. Demem… Ama etkisi vardır yani. Kanser olmamı suiistimal etmem, ama tarihte böyle olaylar var. Bu insanlarla darbe arasında somut bir bağ yoksa neyi konuşuyoruz kardeşim. Benim falanca siyasal iktidar konusundaki konuşmalarım, filanca bankaya para yatırmış olmam, bunlar dizi halinde geliyor yani. Falanca okulda çocuklarımın öğrenci olması bunlar suç olur mu ya. Çok affedersiniz, insanlar bir yerleriyle gülerler buna.

İnsanlara suç olarak atfedilen kurum ve kuruluşlarla ilgili devletin sorumluluğu var hepsinde. Devlet bankaya, okula, hastaneye izin vermiş, vatandaş da buralardan hizmet almış neticede…

Sendikaya devlet para veriyor, yayınlara izin veriyor, okullara onay veriyor nasıl oluyor yani. Hiçbir açıklaması olamaz. “Darbeyle benim ne ilişkim var?”, soru bu kadar basit. Bana bir tane bağ gösterin darbeyle aramda. Gösteremiyorsunuz. Tamam terörle gösterin. Madem darbeyle gösteremiyorsunuz. Ben Türkiye’de en fazla akademik yayını olan psikiyatri profesörüyüm. 4700 uluslararası atıf var eserlerime. En son yargıca da söyledim, son üç yıl içinde üniversiteyle hiç ilgim, bağım kalmadığı, hapishanelerde hastanelerde süründüğüm halde eserlerime 1000 kadar atıf yapılmış. Düşünebiliyor musunuz, artık kitabın defterin kapağını açmıyorum, bilimle hiçbir ilgim yok. Ama eserlerime 1000 adet uluslararası atıf yapılıyor.

Hangi ara terör faaliyetlerine vakit bulabildiniz peki?

Allah aşkına hâkim bey, dedim, benim terörle uğraşacak vaktim olabilir mi? Silahtır, insandır, örgüttür, organizasyondur bunlara kafa yormam mümkün mü? Ama ben hastalarıma kafa yorarım. Onlara vakit harcarım. Onların bir kısmını yayınlıyorum da internette, yazıya dökülmüş ses kayıtlarını. İşim bu çünkü. Merak ediyorum, öğreniyorum. Ben balgam sökücüden şizofreni tedavisi üretmiş bir adamım. Şu anda kabul edilmiştir dünyada. NAC (N-Acetyl Cystein), diye yazılıyor. Bakılabilir, dünya üzerinde ilk şizofreni tedavisine ilişkin olgu yayını bana aittir. Şu anda 75-80 civarında aldığı atıf var. Bununla ilgili artık metaanaliz düzeyinde dahi çalışmalar yapılıyor. Yani kontrollü çalışmaların da üzerine çıkan yeni çalışmalar yapılıyor. Yani o çalışma verilerini de topluyor. O beş bin civarında hastanın da verisini toplamışlar ve şunu göstermişler. “Balgam sökücü şizofreniyi tedavi ediyor.” Bu yayın orada duruyor yani. Bundan psikiyatristlerin önemli bir bölümünün haberi bile olmayabilir. Çünkü balgam sökücü çok ucuz bir ürün. Ve hiçbir ilaç şirketi doğal olarak bunun promosyonunu yapmıyor. Hiçbir doktoru bununla ilgili bir toplantıya götürmüyor, davet etmiyor. Ama bağımsız bilim başka bir yerden ilerlemeye devam ediyor. Bunları neden söylüyorum. Kardeşim benimle terör arasında bağ kuramazsın ama benimle balgam arasında, balgam sökücü arasında, şizofreni arasında bağ kurman çok kolay. Kusura bakma senin devlet dediğin konular benim için çok kritik konular değil. Sadece benden sonraki kuşağın güven içinde yaşaması için sorumluluk alıyorum. Beni siyaset/devlet vs. çok ilgilendirmiyor ama beni “hakikat” ilgilendiriyor. Merak ettiğim konular ilgilendiriyor. Bir şey öğrenmek, twitter’da falan görüyorsunuzdur. Falanca ağacın yaprağını çekiyorum, bu hangi ağaçtır diyorum. Bir çiçek görüyorum paylaşıyorum, nedir diye. Onlar beni ilgilendiriyor. Çünkü orada bir haz alıyorum, orada yaşadığımı hissediyorum. Bana ne senin devletinden, anlatabildim mi? Dünyada her devlette yaşarım, hiçbirine bir mecburiyetim yok, ama öğrenmek, onun yüksek bilgisini hissetmek çok daha değerli benim için. Ne oluyor kardeşim ya, “al devletini ne yaparsan yap.” Adanalıyım, bu kadarını söyleyeyim yani.

……….

RÖPORTAJIN İKİNCİ BÖLÜMÜ İÇİN TIKLAYINIZ

href=”/tr/haluk-savas-gucun-yaninda-yer-alanlar-yozlasti-curuyor-kaybediyor/