Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü, son 5 yılın küresel silah ticareti raporunu yayınladı. Rapora göre dünyada silah ticareti azaldı. Fakat Rusya gerginliği Avrupa’da silahlanmaya neden oldu. Peki Türkiye’nin durumu ne?
Rusya’nın, Ukrayna’yı işgâl etmesi ve bölgesel gelişmeler dünyada yeni bir silahlanma dalgası başlattı. Birçok ülke ittifaklarını güçlendirdi, askeri yatırımlarını artırdı. Peki, Türkiye’nin en çok silah ithal ve ihraç ettiği ülkeler neler? Türkiye, silahlanma yarışında dünyada kaçıncı sırada? Rusya, son 5 senede Amerika Birleşik Devletleri’nden (ABD) daha fazla mı silahlandı? Diğer ülkelerde durum ne?
AVRUPA’DA SİLAHLANMA YÜZDE 19 ARTTI
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI), yayınladığı son 5 yılın (2017-2021) uluslararası silah ticareti raporuna göre Avrupa,dünyada en çok silah ticaretinin olduğu bölge. Rapora göre silah ticareti hacmi, bir önceki 5 yıllık periyoa (2012-2016) göre dünyada yüzde 4,6 azalırken Avrupa’da yüzde 19 ve Orta Doğu’da yüzde 2,8 arttı. Ayrıca ticaret hacmi Amerika kıtasında yüzde 36, Afrika’da yüzde 34, Asya ve Okyanusya’da yüzde 4.7 azaldı.
Rapor, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline dair veriler içermiyor. İşgâl sonrası meydana gelen gelişmeler sebebiyle SIPRI’nin 2022 raporu merak konusu.
Avrupa’daki silah ticaretindeki artışa dair yorum yapan SIPRI’nin Avrupa Güvenliği Bölümü Başkanı ve Rusya uzmanı Ian Anthony, “Askeri alandaki silahlanmada görülen artışın, NATO’nun 2014’te Rusya’nın Kırım’ı ilhakına ve Donbass’taki Rus saldırganlığına verilmiş bir karşılık olduğu” ifadelerini kullandı.
KÜRESEL SİLAH SATIŞINDA İLK 5 ÜLKENİN PAYI: YÜZDE 77
Uluslararası silah satışında en fazla silah ihraç eden ülkeler şu şekilde: ABD yüzde 39; Rusya yüzde 19; Fransa yüzde 11; Çin yüzde 4,6; Almanya yüzde 4,5. Bu 5 ülkenin silah satış payı, bütün dünyanın yüzde 77’si olarak kaydedildi. Kuzey Amerika ve Avrupa kıtasının toplam silah satışı dünyanın yüzde 87’sini oluşturuken SIPRI’nin yayınladığı ilk 25 ülke ise dünyadaki silah satışının yüzde 99’unu oluşturuyor.
Türkiye silah satışında 12. sıradayken Avrupa ve Kuzey Amerika kıtaları dışındaki ülkelerde durum şu şekilde: Güney Kore yüzde 2,8; İsrail yüzde 2,4; Avustralya yüzde 0,6; Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) yüzde 0,4; Hindistan yüzde 0.2; Ürdün yüzde 0.2.
GÜNEY KORE’NİN SİLAH SATIŞLARI FIRLADI
Bir önceki 5 yıllık zaman dilimi (2012-2016) ile son 5 yıllık zaman dilimi (2017-2021) arasında silah satışlarını en çok artıran ülke Güney Kore oldu. Güney Kore silah satışını yüzde 177 arttırdı. Güney Kore’nin en çok silah sattığı ülke ise Filipinler, Endonezya ve İngiltere oldu. Silah ihracatındaki artışta ikinci sırada yüzde 119 ile Hindistan yer almakta. Ardından gelen Avustralya’da yüzde 98; Fransa’da yüzde 59 ve Brezilya’da yüzde 48 olarak kaydedildi. ABD ise silah satışını yüzde 14 artırdı.
Türkiye, silah ihracatını yüzde 31 artırarak 6. sırada yer aldı. Ukrayna’da silah satışı yüzde 72; Norveç’te yüzde 57; Belarus’ta yüzde 42; İngiltere’de ve Kanada’da yüzde 41 azaldı.
EN ÇOK SİLAH ALAN ÜLKELER DOĞUDA
En çok silah ithal eden ülkeler, bütün silah alımların yüzde 11’i ile Hindistan ve Suudi Arabistan oldu. Ardından Mısır yüzde 5,7; Avustralya yüzde 5,4; Çin yüzde 4,8; Katar yüzde 4,6; Güney Kore yüzde 4,1 ve Pakistan yüzde 3 oldu. Asya ve Okyanusya, toplam silah alımının yüzde 43’ünü oluşturken Orta Doğu yüzde 32 ile, Avrupa yüzde 13 ile, Afrika yüzde 5,8 ile ve Amerika Kıtası da yüzde 5,5 ile takip etmekte.
Türkiye ise yüzde 1,5 ile 17.sırada yer aldı. En az silah satın alan ülkeler ise şöyle: Fransa, Belarus ve Azerbaycan yüzde 0,5; Polonya ve Myanmar yüzde 0,6; Tayvan, Brezilya ve Ürdün yüzde 0,7.
NORVEÇ, SİLAH ALIMINI 3 KATINDAN FAZLA ARTIRDI
Norveç ve Katar, 2012-2016 ile son 5 yıllık periyot (2017-2021) arasında en çok silah satın alan iki ülke. Norveç, silah ithalatını yüzde 343 arttırdı ve en çok silah satın aldığı ülkeler şöyle: ABD yüzde 83, Güney Kore yüzde 10 ve İtalya yüzde 3,5. İkinci sırada gelen Katar ise silah alışını yüzde 227 artırdı. Katar’ın en çok silah tedarik ettiği ülkeler ise ABD (yüzde 46), Fransa (36) ve İtalya (yüzde 6,1).
Türkiye ise silah alımını oldukça azalttı. Türkiye silah ithalatını yüzde 56 azaltarak sondan 4. sırada yer aldı. Silah ithalatını en çok azaltan ülkeler ise şöyle: Tayvan yüzde 68, Irak yüzde 66; Azerbaycan yüzde 63.
TÜRKİYE EN ÇOK TÜRKMENİSTAN’A SİLAH SATTI
Türkiye, silah ihracatında 25 ülkede 12. sıradayken silah ithalatında 39 ülke arasında 17. sırada yer aldı. 2012-2016 ile 2017-2021 dönemleri arasında Türkiye’nin silah ihracatı yüzde 31 artarken, silah ithalatı yüzde 56 azaldı.
Türkiye’nin en çok silah ithal ettiği ülkeler yüzde 16 ile Türkmenistan ve Umman, yüzde 14 ile Katar olurken; en çok silah ihraç ettiği ülkeler yüzde 30 ile İtalya, yüzde 22 ile ABD ve yüzde 21 ile İspanya oldu.
BAYRAKTAR TB2 SİHA’LARI UKRAYNA’DA SES GETİRDİ
Ukrayna ise son yıllarda Türkiye ile olan askeri ticari bağlarını kuvvetlendirdi. Ukrayna’nın 2019’dan beri Türkiye’den satın aldığı Bayraktar TB2 SİHA’lar, (Silahlı İnsansız Hava Aracı) Rus istilasına karşı oldukça kritik role sahip. Ukrayna’nın elinde 20 ila 50 Bayraktar TB2 SİHA’sı bulunduğunu tahmin ediyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın damadı ve Baykar Teknoloji Müdürü Selçuk Bayraktar, Bayraktar TB2 SİHA’larını 19 farklı ülkeye satıldığını açıklamıştı. Bayraktar TB2 SİHA’ları ayrıca Karadağ krizinde Azerbaycan tarafından Ermenistan’a karşı kullanılmıştı.
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ
ABD’nin silah satışları 2012-2016 ile 2016-2021 zaman dilimleri arasında yüzde 14 arttı ve dünyadaki payı yüzde 32’den yüzde 39’a yükseldi. ABD toplamda 103 farklı ülkeye silah satışı yapıyor. ABD’nin silah satışlarının yüzde 62’si savaş uçaklarından oluştururken füze satışı yüzde 17 ve zırhlı araç satışı yüzde 10 ile takip ediyor.
ABD’nin silah sattığı bölgelerin oranı ise şöyle: Orta Doğu yüzde 43, Asya ve Okyanusya yüzde 33 ve Avrupa yüzde 18. ABD’nin en çok silah ihraç ettiği ülkeler: Suudi Arabistan yüzde 23, Avustralya yüzde 9,4 ve Güney Kore yüzde 6,8. Türkiye 2012 ile 2016 arasında bu listede 3. sıradayken 2016-2021 arasında 21. sıraya düştü.
Rusya etkin silahlarla Ukrayna’ya saldırıyor.
RUSYA
Dünyada silah satışında ikinci sırada gelen Rusya ile birinci ABD arasındaki fark son 5 senede iyice genişledi. 2012-2016 yılları arasında silah satışındaki oran yüzde 34 iken 2016-2021 arasında bu oran yüzde 108’e yükseldi. Rusya, silah satışlarını 2012-2016 ile 2016-2021 zaman dilimleri arasında yüzde 26 azalttı ve sonuç olarak Rusya’nın dünyadaki payı yüzde 24’ten yüzde 19’a düştü. Rusya toplamda 45 farklı ülkeye silah satışı yapıyor ve Hindistan, Çin, Mısır ve Cezayir bu satışın yüzde 73’ünü oluşturuyor.
Rusya’nın silah ihracatının bölgelere oranı şöyle: Asya ve Okyanusya yüzde 61, yüzde 20 Orta Doğu ve yüzde 14 Afrika. Savaş uçakları Rusya’nın silah satışında yüzde 48’lik kısmı oluştururken uçak motorları yüzde 16 ve füzeler de yüzde 12 olarak kaydedildi.
