ChatGPT her soruya cevap veriyor: Korkalım mı, sevinelim mi?

Geçtiğimiz günlerde piyasaya çıkan, yapay zeka destekli dil işleme programı ‘ChatGPT’nin üçüncü versiyonu, bir anda tüm dünyayı şaşkına çevirdi. Sorulan sorulara şaşırtıcı derece doğru ve nitelikli cevaplar veren program, akıllara bir anda onlarca soru getirdi. Öğretmenler verdikleri ödevleri öğrencilerin değil yapay zekanın yapmasından endişe ederken, çevirmenleri, metin yazarlarını, gazetecileri ve yazılımcıları mesleklerinin ellerinden gideceği korkusu sardı. ChatGPT her yenilik gibi başta korkulan ama sonradan vazgeçilmez hale gelen bir model mi? Kimin nasıl işine yarayacak, kimin işini elinden alacak?

SEVİNÇ, ÜZÜNTÜ VE ŞAŞKINLIK BİR ARADA

Uzun süreden beri çalışmaları devam eden yapay zeka destekli dil işleme modeli ChatGPT’nin ortaya koyduğu sonuçları karşısında sevinç çığlıkları ve öfke aynı anda duyuldu. Memnun olanlar, bir makinenin yazılı bir görevi yetkin bir şekilde yerine getirebileceğini keşfederek şaşkına dönenlerdi. Öfkelenenler ise, usta bir şekilde metin yazma becerisi gerektiren işlerde çalışan, mesela metin yazarları, gazeteciler, reklamcılardı. Bir anda milyonlarca insan işten çıkarılma korkusuyla sarsıldı. İkisinin arasında üzülenler ise, öğrenciler tarafından yazıldığını zannederek önlerindeki metinlere not veren öğretmenlerdi. Ellerindeki metnin, internetten kopyalama olduğunu anyabilmelerine yardım eden programlar vardı ama peki ama yapay zekanın ürettiklerine karşı ne yapacaklardı?

İLK ŞAŞKINLIK HEMEN GEÇER

Yaşananlar aslında şimdiye kadar pekçok kez karşılaşılan ortak duygular. Tarihten bir şey biliyorsak, o da yeni iletişim teknolojilerinin kısa vadeli etkilerini genellikle abartırken, uzun vadeli etkilerini fena halde hafife aldığımızdır. Önce gazeteler, ardından filmler, radyo, televizyon, internet, sosyal medya derken şimdi de yapay zeka destekli programlar. Yakın zaman içinde bu tür programlara da alışacağız ve günlük hayatımızın bir parçası haline gelecek.

MAKİNE VE AKIL BİR ARADA

Ortaya çıkan ChatGPT, aslında makine öğreniminin, konuşma arayüzüyle zenginleştirilmiş dil modeli. Bu ifade bile çok mu karmaşık? Peki şuna ne dersiniz: Bu model, internet üzerinden elde edilebilen her türlü bilgi ve verinin desteklediği, sorulan her türlü soruya, -fizikten sosyolojiye, sağlıktan felsefeye- cevap verme kapasitesiye sahip bir program. Yapay zeka ve makine öğrenimi tarafından eğitilen bir sistem ve sohbet arabirimi aracılığıyla kullanıcılara her türlü bilgiyi sağlamak ve soruları yanıtlamak için tasarlanmış bir yapı. Biraz daha açıklayıcı oldu mu? Yapay zeka destekli bu modelin, internet üzerinde yayınlanan hemen hemen her şeyi ‘okuduğunu’ (veya en daha doğru bir ifadeyle yuttuğunu) söyleyebiliriz. Sonuç olarak ChatGPT, insan beynini ve konuşmasını taklit etme konusunda oldukça usta bir sistem.

HER SORUYA CEVAP VAR

Bu yapı içinde, insan tarafından üretilen her türlü metin külliyatında bulunan ‘cümleler, sözcükler, sözcük parçaları veya noktalama işaretleri’ ChatGPT’nin tanımlamasıyla ‘belirteçler’ bulunuyor. Bunların dağılımı ve kullanımı karmaşık matematiksel modellerle hesaplanıyor ve ‘Ay’da yürüyen ilk kişi kimdir?’ gibi bir komut verirseniz ve o ‘Neil Armstrong’ diye yanıt veriyor. İsterseniz, soracağınız sorunun sınırlarını değiştirerek, çok daha detaylı bir cevaplar da alabilibirsiniz.

İNSANIN ÖĞRETTİĞİ BİLGİLER

Programın bu soruya cevap verebilmesinin nedeni, modelin ay veya Apollo görevi hakkında bir şey bilmesinden kaynaklanmıyor, sadece insanoğlunun ürettiği her türlü bilgiyi sunucularında tutuyor olmasından kaynaklıyor. Program herhangi bir dilde sorulan soruyu, o dilde ‘geniş kamuya açık külliyatındaki kelimelerin istatistiksel dağılımı göz önüne alarak’ cevap veriyor. İçinde ‘ayda yürüyen ilk kişi’ ifadeleri bulunan bilgileri biraraya getirerek, bu sırayı takip etmesi en muhtemel kelimelerle tamamlıyor.

ŞAŞIRTICI DERECEDE NİTELİKLİ

Yani olan şey, insan zekasıyla ilişkilendirdiğimiz görevlerin çoğunun da dahil olduğu ‘bir sonraki belirteçin ne olduğunu tahmin etmek’. Bu tahminlerin isabetinin yüksekliği, neden bu kadar çok insanın ChatGPT’nin performansından bu kadar etkilendiğini açıklamaya yeter. Daha şimdiden örneğin uzun makaleleri özetlemek veya daha sonra üzerinde ince ayar yapılabilecek bir sunumun ilk taslağını oluşturmak gibi uzun saatler harcanan işleri birkaç saniye içinde tamamlayıveriyor. Bu kapasitesi nedeniyle gazeteciler, metin yazarları, düzeltmenler gibi bilgi-emek yoğun iş yapan birçok meslek erbabı mesleklerinin ellerinden gideceğinden korkuyor.

PROGRAM BİLE YAZIYOR

CHATGPT’nin Beklenmedik yeteneklerinden birisi de, her türlü bilgisayar kodunun yazılmasına yardımcı olan bir araç olması. Deneyimli bir yazılım uzmanları, ChatGPT’yi bir programlama asistanı olarak kullanmaya başladı bile. Yeni bir projeye başlarken saatler sürecek araştırmayı, düşünmeyi ve bir taslak ortaya koymayı dakikalar içinde tamamlıyor.

İNCELİKLERİNİ BİLMEK LAZIM

ChatGPT’yi derin bir şekilde inceleyen herkesin üzerinde ittifak ettiği ise, sorulan sorular veya programlama hakkında önceden az ya da çok bilgi sahibi olmanız gerektiği. Zira, eğer saçmalamışsa, bunu anlayacak bir altyapı gerekli. O nedenle öğrenciler, hiç bilmedikleri bir konuda metin yazdırırlarsa, bunun doğruluğunu anlayacak kadar konudan haberdar olmalılar ya da yazılımcılar ortaya çıkan adımların nereye gideceğini üç aşağı beş yukarı tahmin edebilmeliler.

İLK ŞAŞKINLIK DEĞİL

Bugün ChatGPT karşısında yaşanan şaşkınlık, mesela 1970’lerde Apple II bilgisayarlarını ve elektronik hesaplama programlarını piyasaya sürünce yaşanmıştı. O güne kadar elle saatlerce süren hesaplar, artık birkaç dakika içinde yapılabilir hale gelince muhasebeciler işlerinin ellerinden gideceğinden endişe etmişti. Ama öyle olmadı. Bilgisayarlar ve programlar muhasebecilerin işlerini kolaylaştırsa da, hala onlara, daha doğrusu programları kullanacak bilgili insana ihtiyaç var.

ŞU ANDA TAMAMEN BEDAVA

Özetlersek, ChatGPT, insan dilini anlayabilen ve etkileyici derecede ayrıntılı, insanın yazdığına benzer yazılı metinler üretebilen, diyalog tabanlı bir yapay zeka sohbet robotu. Bunu, bağımsız araştırma kuruluşu OpenAI vakfı üretti. OpenAI, açık kaynaklı ve kar amacı gütmeyen bir şekilde başlamıştı ancak şu anda öyle değil. Şu anda kullanımı ücretsiz olan ChatGPT’nin günlük maliyeti 3 milyon dolar civarında. Bu nedenle belirli bir zaman sonra paralı olması veya belirli modellerinin ücretli hale gelmesi bekleniyor. OpenAI CEO’su Sam Altman, sistemin ‘mümkün olanın erken bir demosu’ olduğunu söylüyor: ‘Yakında sizinle konuşan, sorularınızı cevaplayan ve hatta tavsiyelerde bulunan yardımcı asistanlarınız olacak. Sizin tanımladığınız görevleri yapan bir şeye sahip olacaksınız.’

KİM İŞİNİ KAYBEDECEK?

Peki ChatGPT ile oyun yazarları, profesörler, yazılımcılar ve gazetecilere kadar çok sayıda içerik üretimine bağlı mesleklerin geçerliliğini yitireceğine dair spekülasyonlar ne derece doğru? Yayınlanmasından bu yana geçen günlerde, akademisyenler, bir lisans öğrencisi tarafından gönderilirse tam notla sonuçlanacağını söyledikleri sınav sorgularına cevaplar aradılar. Yazılımcılar, bazı programlama dillerindeki kodlama zorluklarını saniyeler içinde çözmek için kullandılar. ChatGPT, insan benzeri yazılı metinler üretme yeteneğini gözler önüne serdi ve sıradışı şekilde başarılı örnekler ortaya koydu. Ancak şu anki aşamasında, chatbot, mesela başarılı gazetecilik için gerekli olan nüans, eleştirel düşünme becerileri veya etik karar verme yeteneğinden yoksun bir yapıya sahip. Bir de mevcut bilgi tabanı 2021 ile sınırlı. O nedenle güncel bazı sorgulara cevap veremiyor.

YAKIN ZAMANDA, HEM DE ÇOK YAKIN

Tüm bu olumlu bilgilerin yanında programı üreten şirket, ChatGPT’nin tamamen yanlış yanıtlar verebileceğini ve yanlış bilgileri gerçekmiş gibi sunabileceğini, ‘kulağa makul gelen ancak yanlış veya anlamsız cevaplar’ verebileceğini’ de kabul ediyor. OpenAI, bu tür sorunları çözmenin zor olduğunu çünkü modeli eğitmek için kullandıkları verileri doğrulama imkanı bulunmadığını söylüyor. Kısaca birçok meslek, matbaanın ortaya çıkmasıyla işlerini kaybetmekten korkan hattatların konumunda. Bugün olmasa da, yakın gelecekte birçok meslek, yapay zeka destekli yazılımlar ile yapılabilir hale gelecek. Ama yine de, bu yazılımların kullanacağı bilgileri üretecek insanlara ihtiyaç –az ya da çok- devam edecek.