Bir Uygur kadının hikâyesi: Kamptan nasıl kurtuldum?

2017’den bu yana bir milyondan fazla Uygur, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nden alınarak Çin devletinin ‘yeniden eğitim kampları’na götürüldü. Uygurluların yaşadığı acımasız baskı “soykırım” olarak kınandı ve dünyada yankı uyandırdı.

2019 yılında The New York Times’ta yayımlanan Sincan Belgeleri (Xinjiang Papers) Uygur etnik kimliğinin zorla, hapis yoluyla bastırıldığını gün yüzüne çıkarmıştı. Bu durum Mao döneminden bu yana en büyük kitlesel hapis olarak tanımlanmıştı.

Gülbahar Haitiwaji, bu kamplardan kurtularak yaşadıklarını anlatan ilk kadın. İki yıl boyunca Haitiwaji yüzlerce saat sorguda kalmış, işkence, açlık, polis şiddeti, beyin yıkama, zorla kısırlaştırma, dondurucu soğuk, fareler ve neon ışığı altında hücrede geçirdiği gecelere maruz kalmış.

Bütün bunları ve nasıl kurtulduğunu Rozenn Morgat’la birlikte yazdığı How I Survived a Chinese Reeducation Camp (Bir Yeniden Eğitim Kampından Nasıl Kurtuldum) adlı anı kitabında anlatıyor Haitiwaji.

Bu kamplar SSCB’deki gulaglara eşdeğer olarak düşünülebilir. Çin hükümeti yeniden eğitim kamplarının toplama kampı olduğunu reddediyor ve kampları “İslami terör, sızma ve bölücülükle topyekun savaş” merkezleri olarak değerlendiriyor, “okul” olarak tanımlıyor. Ancak Gülbahar Haitiwaji’nin hikâyesi kampların başka bir boyutunu gözler önüne seriyor.

Anı kitabı kamplarda yaşanan vahşetin ve Çin sınırları içinde bağımsız azınlıkların uğradığı baskının dökümü olarak okunabilir.

Gülbahar Haitiwaji, kitabını “yaşadıklarımı yazdım, zalim gerçeği” sözleriyle tanımlıyor.

Haitiwaji, bir Çin petrol şirketinde çalışırken Fransa’ya gitmiş ve siyasi sığınma almış. Daha sonra Çin hükümetinin bir idari iş için onu Çin’e geri çağırmasıyla tutuklanmış ve iki yıl “yeniden eğitim kamplarında” kalmış. Ailesinin ve Fransa Dışişleri Bakanlığı’nın çabalarıyla kamptan kurtulup Fransa’ya dönebilmiş.

Orijinali Fransızca olan kitap Seven Stories Press tarafından Edward Gauvin çevirisiyle İngilizcede yayımlandı.