Almanya ‘İstanbul Sözleşmesi’ni tam olarak uygulamaya Şubat’ta başlıyor

Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, kadına karşı şiddetin önlenmesini hedefleyen Uluslararası İstanbul Sözleşmesi’nin şubat ayından itibaren Almanya’da tam olarak uygulanmaya başlanacağını açıkladı.

Almanya İstanbul Sözleşmesi’ni 1 Şubat 2018’de uygulamaya başlamış, ancak ülkedeki sığınmacı ve göçmen kadınlara istinaden iki maddeye çekince koymuştu. Almanya’nın koyduğu bu çekinceler beş yılın ardından kaldırılıyor.

DW Türkçe‘deki habere göre Baerbock, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nde yaptığı konuşmada, “Sözleşmeyi önümüzdeki aydan itibaren tam olarak ve kısıtlama olmaksızın uygulayacağız” ifadelerini kullanarak diğer Avrupa Birliği (AB) ülkelerini de sözleşmeyi onaylamaya davet etti.

ÇEKİNCELER ELEŞTİRİLİYORDU
Almanya’da hükümetin onaylamasının ardından sözleşme 1 Şubat 2018 tarihinde yürürlüğe girdi. Ancak Berlin aynı yıl sözleşmenin 59. ve 44. maddelerine çekince koydu. 59. madde yabancı şiddet mağdurlarının yasal ikamet durumlarına ilişkin kuralları içerirken, 44. maddede ikamet yeri Almanya’da olan yabancılar tarafından yurt dışında işlenen suçlara ulusal ceza hukukunun uygulanmasına ilişkin hükümlere yer veriliyor. Almanya’nın koyduğu çekinceler kadın ve insan hakları örgütleri tarafından yabancı kadınların haklarını kısıtladığı gerekçesiyle eleştiriliyordu.

TÜRKİYE SÖZLEŞMEDEN AYRILDI
“Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi” 11 Mayıs 2011 tarihinde İstanbul’da hayata geçirildiği için İstanbul Sözleşmesi olarak adlandırılıyor.

Uluslararası hukuk kapsamında bir insan hakları anlaşması olan sözleşme, taraf devletleri toplumsal cinsiyete dayalı şiddete karşı; önleme, müdahale, koruma ve yasal yaptırımlar konusunda kapsamlı tedbirler almakla yükümlü kılıyor.

EŞCİNSELLİĞE YASAL ZEMİN
İstanbul Sözleşmesi TBMM tarafından 14 Mart 2012’de kabul edildi. Böylece Türkiye, İstanbul Sözleşmesi’ni onaylayan ilk ülke oldu. Ancak Türkiye Cumhuriyeti hükümeti Cumhurbaşkanlığı kararı ile 20 Mart 2021’de İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararını açıkladı. “Türk aile yapısını bozduğu” ve “Eşcinselliğe yasal zemin hazırladığı” gibi gerekçelerle sözleşme, Türkiye’de özellikle muhafazakar kesimler tarafından eleştiriliyordu.

İstanbul Sözleşmesi’ni 2017 yılına kadar 46 ülke imzaladı, 34 ülke de onayladı. Avrupa Birliği ise sözleşmeyi 13 Haziran 2017 tarihinde imzaladı. Sözleşme böylece kadına karşı şiddetin önlenmesinde hukuki bağlayıcılığı bulunan ilk uluslararası belge niteliği kazandı. Buna karşın sözleşmeyi imzalayan Macaristan, Bulgaristan, Slovakya ve Letonya gibi bazı ülkeler onaylamayı reddediyor.

İSTANBUL SÖZLEŞMESİ NEDİR?
İstanbul Sözleşmesi ya da tam adıyla Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi, Avrupa Konseyi tarafından hazırlanan, 45 ülke ve Avrupa Birliği tarafından imzalanan, kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddeti önleme ve bununla mücadelede temel standartları ve devletlerin bu konudaki yükümlülüklerini belirleyen uluslararası İnsan Hakları sözleşmesidir.

Sözleşme, Avrupa Konseyi tarafından desteklenmektedir ve taraf devletleri hukukî olarak bağlar. Sözleşmenin beş temel ilkesi; kadına yönelik her türlü şiddetin ve ev içi şiddetin önlenmesi, şiddet mağdurlarının korunması, suçların kovuşturulması, suçluların cezalandırılması ve kadına karşı şiddet ile mücadele alanında bütüncül, eş güdümlü ve etkili işbirliği içeren politikaların hayata geçirilmesidir. Kadına karşı şiddeti bir insan hakkı ihlali ve ayrımcılık türü olarak tanımlayan, bağlayıcı nitelikte ilk uluslararası düzenlemedir. Tarafların sözleşme kapsamında vermiş oldukları taahhütler, bağımsız uzmanlar grubu GREVIO tarafından izlenmektedir.