5G teknolojisinin, uçakların sinyallerini bozduğu iddiası doğru mu? Bu endişeden dolayı 5G teknolojisi ABD’de gecikmeli olarak hayata geçti. Uzmanlar bu konuda ne diyor?
Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) telekom şirketleri ve havacılık şirketleri arasında adeta bir savaş yaşanıyor. Savaşın ana konusu ise 5G teknolojisi. Havacılık şirketleri, 5G sinyallerinin uçaklara zarar verdiğini iddia ederek 5G’nin kısıtlanması gerektiğini savunuyor. Peki, 5G teknolojisi uçaklar için riskli mi? Havayollarının iddiaları neler, uzmanlar ne diyor?
‘5G UÇAKLARIN GÜVENLİĞİ İÇİN RİSKLİ’
ABD 2021 yılının başlarında yaptığı açık arttırma ile ‘C Bandı’ olarak adlandırılan 3.7-3.98 GHz frekans aralığındaki bandı telekom şirketlerine sattı. Açık arttırmayı 80 milyon dolar ile kazanan Amerikan telekom devleri AT&T ve Verizon, gerekli altyapı hizmetlerini tamamlayıp 2021 sonlarında 5G’yi faaliyete geçirmeyi başardı.
5G’nin uçaklara zarar verdiği iddiası önceki yıllarda gündeme geldi. Sosyal medya başta olmak üzere birçok spekülasyona da yol açtı. Ancak tartışmaları alevlendiren ise 2021 yılının son aylarında dünyanın en büyük iki uçak üreticisi Boeing ve Airbus Americas’ın yöneticileri Dave Calhoun ve Jeffrey Knittel’in ABD Ulaştırma Bakanı Pete Buttigieg’e yazdıkları ortak mektup oldu.
Boeing ve Airbus yetkilileri 5G’nin havacılık sektörüne negatif etkilerini uyarmak için bu mektubu kaleme aldılar. Havayolu yetkilileri 5G’nin uçak güvenliğini riske attığı vurgulanırken binlerce yolcu ve kargo uçuşlarında gecikme, yön değiştirme veya sefer iptali olacağı uyarısında bulundu.
5G KULLANIMI ERTELENDİ
Yazılan mektup ABD ve dünya gündemine bomba gibi düştü. Mektuba cevap ise çok gecikmeden ABD Ulaştırma Bakanı Pete Buttigieg ve Federal Havacılık İdaresi’nden (FAA) geldi. Bakan Buttigieg, AT&T ve Verizon’a havacılık güvenliği konusundaki endişeleri nedeniyle 5G kullanımını erteleme talebinde bulundu. AT&T ve Verizon ise geçici bir güvenlik önlemi aldıklarını ve 5G teknolojisini 5 Ocak 2022’ye kadar kullanmayacaklarını açıkladı.
ABD’DE 5G UÇUKLARI NEDEN ETKİLİYOR?
Havacılık sektöründe önde gelen şirketler ve Federal Havacılık İdaresi (FAA), 5G dalgalarının uçakların ne kadar yüksekte gittiğini ölçen altimetre gibi hassas cihazları parazit yaparak etkilediğini iddia etmişti. Altimetre sayesinde şiddetli rüzgarın akımlarının tespiti ve pilotların pisti göremediği (durumlarda özellikle sisli havalarda) otomatik ‘kör iniş’ yapılabiliyor. Parazitlenmenin sebebi ise altimetrelerin çalışma freakns aralığı olan 4.2-4.4 GHz’nin 5G frekans (3.7-3.98 GHz) aralığına çok yakın.
Havacılıkta teknik rehberlik hizmeti sunan Amerikan RTCA şirketi, konu ile ilgili 2020 yılının son aylarında rapor yayınladı. Rapora göre 5G’ye geçiş, ABD’deki havacılığı büyük oranda olumsuz etkileyecek ve gerekli önlemler alınmaz ise ölümcül kazalara sebep olabilecek. Ayrıca FAA, 5G frekans aralığının Boeing 787 Dreamliner uçaklarındaki sistemleri etkileyebileceğini ikazında bulundu. Açıklamaya göre iniş yaparken yüksekliği ayarlanamayan uçak inişte pistten çıkabilir.
BAŞKA ÜLKELERDE AYNI SORUN NEDEN YOK?
Radyo sinyallerinde frekans aralığı ne kadar yüksek olursa, aktarım da o kadar hızlı olur. Bu sebeple ABD’deki telekom şirketleri C bandı seviyesinde hizmet veriyor. AT&T ve Verizon, iddialara karşın yaklaşık 40 ülkede C bandı 5G hizmeti verildiğini ve bu ülkelerde Amerikan uçaklarının kullanıldığını belirtti. Ayrıca şimdiye kadar da 5G konusunda uçakların hiçbir sorun yaşamadığını açıkladı.
Havacılık şirketleri ise Avrupa ülkelerinde 5G frekans aralığının 3.4-3.8 GHz olduğunu ve şimdiye kadar havacılığı etkilemediğini belirtti fakat ABD’de kullanılan genişliğin daha yüksek olması sebebiyle uçuşlarda sorunlar yaşanacağını vurguladı. Ayrıca 31 eyalette denetlemeler yapan Avrupa Birliği Havacılık Güvenliği Ajansı (EASA), 17 Aralık 2022’de sorunun ABD hava sahasına özgü olduğu belirten bir rapor yayınladı.
TELEKOM ŞİRKETLERİNDEN İKİNCİ GERİ ADIM
Havacılık şirketleri, sene başında bazı önemli havalimanlarında 5G’nin havalimanlarından en az 3.2 km uzakta tutulmasını talep etti. AT&T ve Verizon bütün bu tartışmanın sonunda, çözüm olarak 5 Ocak 2022’de Fransa’da kullanılan tampon tekniğini kullanmayı ve 5G’ye geçişi 2 hafta daha ertelemeyi kabul etti.
Alınan karara göre 6 ay boyunca ABD’de yaklaşık 50 büyük havaalanında frekansı azaltılmış 5G’li tampon bölgeler oluşturulacak. Bazı 5G istasyonları ise faaliyet gösteremeyecek. Ayrıca kararın havacılık sektörüne bakan kısmında ise, irtifa ölçen altimetreler 5G baz istasyonları yakınında çalışabilecek şekilde sertifikalandırılacak. Parazitlenmenin yoğun olduğu zamanlarda ise uçakların radyo frekansı ile çalışan yükseklik ölçüm cihazlarının (altimetre) kullanımına izin verilmeyecek.
ABD Başkanı Joe Biden; varılan anlaşmanın yolcu seyahati, kargoculuk ve ekonomik iyileşme kesintilerini önleyeceğini; ayrıca kablosuz kule dağıtımının yüzde 90’ından fazlasının planlandığı gibi gerçekleşmesine izin vereceğini açıkladı.
