Acilen toplanıyorlar, iki büyük banka batıyor mu?

Yüksek enflasyon, resesyon, enerji krizine bağlı üretim krizi ve Rusya-Ukrayna Savaşı… Kriz namına ne ararsan var. Dokuz ayın çarşambası bir arada. Bir tarafı toparlayalım derken, diğer taraf çöküyor…

Geçen hafta İngiltere’de emeklilik fonları batıyordu. Son anda İngiltere Merkez Bankası (BoE), “Ekimden itibaren aylık 5 milyar sterlin tutarında tahvil alacağım.” diyerek, can simidi attı. O an az kalsın batıyorduk.

2008 yılında 650 milyar dolarlık varlığı ile okyanusun serin sularına gömülen yatırım bankası Lehman Brothers Inc. gibi yeni banka iflasları peş peşe gelebilirdi. İlk sırada Credit Suisse var.

DÜNYANIN AŞIRI DEĞERLİ DOLAR GİBİ BİR MESELESİ VAR

Tüketici enflasyonunun (TÜFE) 1981 yılından bu yana en yüksek seviyeye tırmanarak, yüzde 13’e fırladığı bir dönemde hem faizi artırmak hem de piyasaya yeniden para dağıtmak bu kriz içinde kriz dönemine has bir garabet olarak kayıtlara geçti.

Merkez bankalarına rağmen işler tamamen kontrolden çıkabilir.

İngiliz Sterlini ve Birleşik Krallık devlet tahvilleri aynı anda düşüyor. Sterlin/dolar paritesi 1,04’e kadar geriledi ki krizin devam etmesi hâlinde paritenin 1’in bile altına inebileceği belirtiliyor.

Dolar hariç ne varsa şelaleden aşağı düşmüş gibi… Doların euro, sterlin ve yen gibi para birimlerine mukabil değerine gösteren Dolar Endeksi (DXY) 114 seviyesine kadar çıktı.

DXY tarihinde rekor 1985’te gelen 180 seviyesi. O günlerde Plaza Anlaşması ile aşırı kıymetli dolara müdahale kararı alınmıştı. Bu sefer ne olacak? Kimse cevabı bilmiyor.

İNGİLTERE’DE EMEKLİLİK FONLARI BATIYOR

Yatırımcılar Birleşik Krallık’ın (İngiltere) dış açık pozisyonlarını bugünkü reel getiri ve döviz seviyelerinde finanse etmekten mutlu olmayacağına dair çok net sinyaller veriyor.

Ucuz sterlin veya çok daha yüksek reel getiri talep edecekler.

Enflasyonu düşürmek için politika faizini yüzde 0,25’ten yüzde 2,25’e çıkarması şirketlerin ve şahısların finansman maliyetini katladı. 2017 yılına kadar piyasanın yaklaşık yüzde 70’i 5 yıldan az sabit ipotekleri tercih etmişti.

2023’te yeniden finanse edilmesi gereken 1,5-2 milyon ipotek (mortgage) var. İpotekler ortalama yüzde 2 oranında bağlanmıştı. Yeniden finansman maliyeti yüzde 6’yı geçti.

Başka bir ifade ile bugün 1.500-2 bin sterlin mortgage kredisi taksiti ödeyen 4 bin 500-6 bin sterlin gibi yüksek bir ödeme mükellefiyeti ile karşı karşıya gelecek.

İngiltere Merkez Bankası artan maliyetlerin yol açtığı sosyal tahribatı telafi etmek maksadı ile son kredi mercii olarak geçen hafta müdahale etmek zorunda kaldı.

Küresel emeklilik fonu endüstrisinin büyüklüğü 35-40 trilyon dolar. Sadece büyüklüğü sebebiyle değil, aynı zamanda sosyal tesiri sebebiyle çok büyük ve sistematik olarak önemli bir endüstridir.

İngiltere’de 4 trilyon dolarlık emeklilik fonu varlıklarının millî gelir (Gayri safi yurt içi hasıla/GSYİH) içindeki payı yüzde 120. Sistem çökerse İngiltere çöker.

İKİ BÜYÜK BANKA İÇİN İFLAS İDDİASI

Emeklilik fonları için atılan ilk adım sonuç vermiş gibi görünse de İsviçre’nin finans devi Credit Suisse Group’un (CS) hisse fiyatı, Amerika Birleşik Devletleri’nin New York Borsası’nda mum gibi eriyor.

Credit Suisse’in 5 yıllık kredi temerrüt takası (CDS) 250 puana çıkarak, 2008 Krizi’ndeki seviyeyi geride bıraktı. CDS, “iflas kaskosu” diye biliniyor.

Wall Street yatırımcıları sene başından bu yana yüzde 20 ile yüzde 35 arasında değişen oranlarda değer kaybeden Dow Jones, Nasdaq ve S&P 500 endekslerinin “bir yerde duracağına ve tırmanışa geçeceğine” dair işaret beklese de o işaret gelmiyor.

“Dibin de dibi varmış.” dedirten bir dönem bu. Endekslerin asgari yüzde 10-15 daha gerilemesi bile iyimser senaryo olarak gösteriliyor.

CS Yönetim Kurulu Başkanı Axel’in soy isminin “Lehman” olmasının bile subliminal (örtülü) mesaj olabileceği belirtiliyor. CS’nin piyasa değeri, defter değerinin altına indi. New York Borsası’ndan çekilse bile artık çok geç. Banka ağır bir hasara maruz kaldı bile.

CS DAHA NE KADAR DEĞER KAYBEDECEK?

Credit Suisse’in hisse fiyatındaki çöküş endişe kaynağı. 2021 şubat ayında 14,90 dolar olan hisse fiyatı şu anda 3,90 dolara geriledi.

Borsalarda CS sarsıntısı sürerken, Almanya’nın finans devi Deutschebank’ın da iflas edebileceği iddia edildi.

İki büyük bankanın iflas edip etmeyeceği bir tarafa Amerikan Merkez Bankası (Fed) sürpriz bir şekilde 3 Ekim Pazartesi günü acilen toplanacak.

Fed üyeleri mutat faiz kararı için Başkan Jerome Powell başkanlığında 1-2 Kasım 2022 tarihlerinde toplanacak.

“Doların patronu” Fed’in yarın hangi kararı alacağı şimdilik sır. Fed yönetim kurulu kararları Açık Piyasa İşlemleri Komitesi (FOMC) kararları gibi açıklanmıyor.

Kararlar gizli kalsa da 1-2 Kasım’dan önce piyasalara dönük sürpriz adımlar atılabilir.  Piyasalardaki son sarsıntıların acil toplantı kararı alınmasında etkili olabileceği belirtiliyor.

Credit Suisse Genel Müdürü Ulrich Koerner, “Bankanın çok kritik bir anda olduğunu” söylerken, bazı piyasa takipçileri Avrupa’da önemli bir yatırım bankasının çok zorda olduğuna dair güvenilir kaynaklardan bilgi aldıklarını öne sürüyor.

Koerner yeniden yapılanma hazırlığındaki bankanın bilançosunun güçlü durumda olduğunu da söyledi.

BATIRILAMAYACAK KADAR BÜYÜK İKİ BANKA

Her iki banka “sistemik olarak önemli malî kurumlar” (SIFI) kategorisinde, başka bir ifade ile “too big to fail” (batmak için çok büyük) bankalar arasında gösteriliyor.

2008 Krizi’nin sembolü hâline gelen Lehman Brothers’ın çöküş dönemine benzetilen Avrupa bankalarının vaziyeti kuvvetle muhtemel Fed yetkililerinin bugünkü kapalı yönetim kurulu toplantısında ana gündemlerden biri olabilir.

“Az kalsın batıyorduk.” diye sevinirken, dünya büyük bir malî krize sürükleniyor.

Faizi artırmak kısa sürede sonuç vermezse resesyona (ekonomik durgunluk/kriz) bağlı işsizlik patlaması başka şokları beraberinde getirebilir.

Şelaleden düşmek an meselesi.

—————————————

İletişim için:

https://www.youtube.com/turhanbozkurt

Twitter: @turhanbozkurTV

https://www.facebook.com/TurhanBozkurt/

e-posta: [email protected]