Myanmar’da darbe ve OHAL: Gözaltına alınan Suu Kyi kimdir?

Myanmarlı lider Aung San Suu Kyi ve birçok hükümet yetkilisi sabahın erken saatlerinde Myanmar Ordusu tarafından gözaltına alındı. Yeni gelen haberlere göre ise silahlı kuvvetlere ait televizyon kanalında, iktidarın Başkomutan Min Aung Hlaing’e devredildiği ve ordunun 1 yıllık Olağanüstü Hal (OHAL) ilan ettiği açıklandı.

Reuters’in aktardığına göre, iktidar partisi (National League for Democracy) sözcüsü, Suu Kyi, Başkan Wint Myint ile beraber kayda değer sayıda üst düzey bürokratın sabahın ilk ışıklarıyla birlikte ordu tarafından “alındıklarını” dile getirdi. Telefonla irtibat kurulan hükümet sözcüsü Myo Nyunt ulusa seslenerek “Halkımız bu duruma aceleyle bir yanıt vermemeli ve yasalara göre hareket etmeli” dedi ve tutuklanmayı beklediğini ekledi.

Kasım ayındaki seçimlere hile bulaştığını iddia eden silahlı kuvvetlerle sivil hükümet arasında uzun süredir yaşanan yüksek tansiyonun ardından gelen tutuklamalar sürpriz olmadı. Zira, Myanmar zaten 2011’e kadar ordu tarafından yönetiliyordu.

Görgü tanıklarının ifadelerine göre ordu Myanmar’ın en büyük şehri olan Yangon’un dışında menzilendi. Myanmar ordusundan 30 Ocak 2021 Cumartesi günü yapılan açıklamada artan darbe korkusuna cevaben anayasaya bağlılık sözü verilmişti.

ŞÜPHE UYANDIRAN TEKNİK ARIZALAR

Devlet televizyonu MRTV, Facebook üzerinden açıklama yaptı: “Teknik sorunlardan ötürü yayın yapamıyoruz.” Bunun yanı sıra sabah saatlerinde Başkent Naypyidaw ve Yangon şehirlerinde mobil internet bağlantılarının da kesildiği biliniyor.
ABD, 29 Ocak cuma günü diğer ülkeleri, Myanmar ordusuna karşı “Dur” demeye davet ederken, Çin’in ise ordunun destekçisi olduğu gelen söylentiler arasında.

SEÇİMLERDE NE OLDU?

NLD, birçok kişi tarafından Suu Kyi’nin sivil hükümetine dönüş için referandum olarak görülen seçimden yüzde 83’lük bir zaferle çıktı. Bu seçim, 2011’de askeri yönetimin sona ermesinden bu yana yapılan ikinci seçimdi. Ancak ordu sonuca itiraz etti. Başkan ve seçim komisyonu hakkında şikayette bulundu. Sonuç olarak ise ret cevabını almıştı.

MECLİSTEKİ KOLTUKLARIN 3’TE BİRİ VE 3 KİLİT BAKANLIK ORDU MENSUPLARINA AİT

Ordunun son zamanlarda sahtekarlık iddiaları nedeniyle “harekete geçme” tehdidinde bulunmasının ardından darbe korkusu arttı. Ayrıca, anayasaya göre her zaman meclis koltuk sayısının 4’te 1’i ve 3 kilit bakanlık ordu mensuplarına ait.

AUNG SAN SUU KYİ KİMDİR?

Aung San Suu Kyi, Myanmar’ın bağımsızlık kahramanı General Aung San’ın kızı. Myanmar 1948’de İngiliz sömürge yönetiminden bağımsızlığını kazanmadan hemen önce babası suikaste kurban gitti.

BONEL BARIŞ ÖDÜLÜ VERİLDİ

Suu Kyi, Myanmar’ı onlarca yıldır yöneten acımasız ordu generallerine meydan okuyup özgürlüğünden vazgeçti. İlkeli bir aktivist olarak onun bu tavrı insan hakları için bir işaret olarak görüldü. 1991 yılında, halen ev hapsindeyken Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü ve “güçsüzlerin gücünün olağanüstü bir örneği” olarak selamlandı.

Suu Kyi, 1989 ile 2010 yılları arasında yaklaşık 15 yıl gözetim altında kaldı. Kasım 2015’te NLD, Myanmar’ın 25 yıl sonra açık bir şekilde tartışılabilir ilk seçiminde ezici bir zafere ulaştı. Myanmar anayasası, yabancı uyruklu çocukları olduğu için Başkan olmasını yasaklıyordu. Ancak 75 yaşında olan Suu Kyi, devlet danışmanı sıfatıyla fiili liderlik yapan kişi olarak biliniyor.

ARAKAN SOYKIRIMINI DESTEKLEDİ, DÜNYADA HAYAL KIRIKLIĞI YARATTI

İktidarı ele geçirdikten sonra, çoğunluğu Müslüman olan Arakanlı azınlığa karşı muamelesi ile gündeme geldi. 2017’de yüz binlerce Arakanlı Müslüman, ordu tarafından yapılan ölümcül saldırılar nedeniyle canları pahasına komşu Bangladeş’e kaçtı. Suu Kyi’nin eski uluslararası destekçileri, onu, akan kanı, vahşeti, tecavüzleri, cinayetleri ve soykırımı durdurmak için hiçbir şey yapmamakla suçladı. İnsanlar, onun karmaşık tarihe sahip bir ülkeyi yönetmeye çalışan pragmatik bir politikacı olduğunu savundu.

ULUSLARARSI CEZA MAHKEMESİ’NDE ORDUYU SAVUNDU

2018 yılında Uluslararası Af Örgütü, Aung San Suu Kyi’ye verdiği Vicdan Elçisi Ödülü’nü geri aldıklarını açıkladı. 2019’da Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı duruşmasında, soykırımı reddedip, orduyu savunan Suu Kyi’n, şimdilerdeyse eski uluslararası unvanlarından eser kalmadı.