Koronavirüs aşısıyla ilgili akla takılan tüm sorular ve cevapları: Aşı yaptırmak için ne yapmalı?

Koronavirüs aşısının yapılmaya başlanmasıyla birlikte halkın kafasında onlarca soru ortaya çıktı. Covid geçirenler ve emziren anneler aşı olacak mı? Aşı yaptırmak için ne yapmalı? Bunlar akla gelen ilk sorular. Sağlık Bakanlığı Covid-19 aşısıyla ilgili akla takılan sorulara cevap verdi.

Sağlık Bakanlığı Covid 19 Aşısı Bilgilendirme Platformu’ndan aşı olacak meslek gruplarının sıralı listesini paylaştı. Listenin yayınladığı sayfada, “Hastalığa maruz kalma, hastalığı ağır geçirme ve bulaştırma riskleri ile hastalığın toplumsal yaşamın işleyişi üzerindeki olumsuz etkisi değerlendirilerek COVID-19 aşısı uygulanacak gruplar belirlenmiş olup bu gruplara sırasıyla uygulanacaktır” ifadelerine yer verildi.

İşte Sağlık Bakanlığı’nın korona aşısıyla ilgili akla gelebilecek tüm sorulara verdiği cevaplar:

COVID-19 GEÇİRENLER AŞI OLACAK MI?

COVID-19’u geçirenlerde koruyuculuk bir müddet daha devam ediyor. Bu koruyuculuk düzeyi kişiyi bir süre daha COVID-19’a karşı koruyacağından hastalığı geçirmiş kişiler aşı uygulanacak öncelikli gruplarda değil.

EMZİREN ANNELERE COVİD-19 AŞISI YAPILACAK MI?

Emzirme döneminde inaktif COVID-19 aşısının uygulanmasına ilişkin veri bulunmuyor. COVID-19’u ağır geçirme riski yüksek olan emziren kadınlara kendi istekleri halinde aşı uygulanabilir.

AŞI OLANLAR HASTALIĞA KARŞI NE KADAR SÜRE KORUNACAK?

Klinik çalışmalarda, inaktif COVID-19 aşılarının hastalığa karşı koruyucu etkisinin yüksek olduğu gösterilmiştir. COVID-19 aşılarının koruyuculuk süresi henüz bilinmiyor. Bunun için ek araştırmalara ihtiyaç duyuluyor.

İNAKTİF COVID-19 AŞISI KAÇ DOZ UYGULANACAK?

18 yaş ve üzerindeki kişilere dört hafta ara ile birer doz olmak üzere toplam iki doz olarak uygulanacak.

AŞI YAPTIRDIKTAN SONRA DA MASKE TAKILACAK MI?

Aşı uygulandıktan sonra hastalığa karşı koruyuculuğun gelişmesi genellikle birkaç hafta alır. Bununla birlikte herkeste aynı düzeyde koruyuculuk gelişmeyebilir. Ayrıca aşılanan kişi kendisi korunuyor olsa bile virüsü aldıysa başkasına bulaştırabilir. Bu nedenle aşı uygulandıktan sonra da maske, mesafe ve temizlik kurallarına uyulması gerekiyor. Bakanlık tarafından artık önlemlere gerek olmadığı açıklanana kadar bu önlemlerin alınmasına devam edilmesi gerektiği vurgulandı.

Çin’den getirilen Sinovac aşıları, “Acil Kullanım Onayı”nın ardından Ankara Şehir Hastanesinde görevli sağlık çalışanlarına yapılmaya başlandı.

ÇOCUKLARA DA AŞI YAPILACAK MI?

Bilim Kurulu tarafından belirlenmiş öncelikli risk grubunda 18 yaş altındaki kişiler yer almadığından şu an için çocuklara COVID-19 aşısı yapılmayacak.

AŞI YAPTIRMAK ZORUNLU MU?

Türkiye’de çocukluk aşıları dâhil, aşı uygulaması zorunlu değil. Bununla birlikte aşı, hastalıklardan korunmak için en etkili yöntemlerden biri. Aşı sayesinde yeryüzünden silinmiş pek çok hastalık mevcut. Aşı olmak, kişinin topluma karşı sorumluluğu.

HAMİLE KADINLARA AŞI YAPILACAK MI?

Gebelikte inaktif COVID-19 aşısının uygulanmasına ilişkin veri bulunmuyor. COVID-19’u ağır geçirme riski yüksek olan gebelere kendi istekleri halinde aşı uygulanabilir. Aşının gebeliğin ilk üç ayında uygulanmaması tercih edilir.

COVID-19 AŞISI NASIL BU KADAR HIZLI GELİŞTİRİLDİ?

COVID-19 aşıları, bilim tarihinde 2009 pandemik domuz gribi aşılarından sonra bu kadar hızlı hazırlanan ilk aşıdır. Virüs ailesinin tanınıyor olması, Koronavirüslerin biyolojisinin ve nasıl davrandığının bilinmesi, bilim tarihinde belirli bir yol kat edilmesi, bilgiye erişimin kolaylaşması, moleküler genetik bilimindeki ilerlemeler, kullanılan cihaz teknolojisi ve metotların yıldan yıla gelişme göstermesi, bilim insanları arasında elde edilen bilginin hızla koşulsuz olarak paylaşılması, klinik çalışmalarda hızlı yol alınması ve acil çözüm bulma çabası aşı üretim sürecini hızlandırdı. COVID-19 aşıları da diğer aşı ve ilaçlarda olduğu gibi kalite, güvenlilik ve etkinlik konusundaki yasal gereklilikler izlenerek geliştiriliyor.

AŞILAR KORONA PANDEMİSİNİ NE KADAR SÜREDE YOK EDER?

Aşıların pandemiyi ne zaman sonlandırabileceği aşının etkinliği, aşı uygulanan kişi sayısı, aşı uygulamasından sonra maske, mesafe ve temizlik önlemlerinin alınmasına ne kadar dikkat edildiği gibi pek çok faktöre bağlı. Bugüne kadar elde edilen veriler, aşının pandemiyi ne zaman sonlandıracağıyla ilgili yeterli bilgi sunmuyor.

COVID-19 KORONA AŞILARI GÜVENLİ Mİ?

Hiçbir aşı, faz çalışmaları yapılmadan, bu çalışmaların sonuçları ilgili mercilerle şeffaf bir şekilde paylaşılmadan onay alamaz, piyasaya sürülemez. Aşı çalışması yapan kuruluş, geliştirme ve üretim sürecinde uluslararası kalite standartlarına uymak zorundadır. Bu standartlar İyi Laboratuvar Uygulamaları (GLP-Good Laboratory Practices), İyi Klinik Uygulamaları (GCP-Good Clinical Practices) ve İyi Üretim Uygulamaları’dır (GMP-Good Manufacturing Practices).

Ayrıca faz çalışmaları sırasında aşıyla ilişkili olduğu düşünülen ve insan sağlığını belirgin ölçüde olumsuz etkileyen bir durum saptandığında çalışmalar durduruluyor. Yalnızca sorunun aşı ile ilişkili olmadığından emin olunması durumunda çalışmalar sürdürülmekte, aşılama yapılıyor ise kaldığı yerden devam ettiriliyor.

Türkiye’de uygulanmaya başlanan COVID-19 aşılarının faz çalışmalarında çalışmanın durmasına sebebiyet verecek bir yan etki ile karşılaşılmadı. Uygulama aşamasında da güvenliği konusunda herhangi bir tereddüt bulunmuyor.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, CoronaVac aşısına “Acil Kullanım Onayı” verilmesinin ardından ilk aşıyı oldu…”Acil Kullanım Onayı” verilmesinin ardından ilk CoronaVac aşısı, Ankara Şehir Hastanesinde Sağlık Bakanı Fahrettin Kocaya yapıldı…Koca, aşı olmasının ardından yaptığı açıklamada, herkesin mutlaka aşı olması gerektiğini ifade ederek, Eski hayatımıza dönmek için aşıyı mutlaka yaptırmamız gerekiyor dedi…

TÜRKİYE’DE HANGİ COVID-19 AŞISI UYGULANACAK?

Türkiye’de süreç içerisinde birden fazla COVID-19 aşı türü uygulanabilecek. İlk etapta Çin’de üretilen inaktif COVID-19 aşısı uygulanmasına karar verildi.

İNAKTİF COVID-19 AŞISI NEDİR?

İnaktif COVID-19 aşısı, COVID-19’a neden olan Yeni Koronavirüs’ün (SARS-CoV-2) kimyasal ve fiziksel uygulamalardan geçirilerek hastalık yapıcı özelliğinin ortadan kaldırılmasıyla elde edilen, vücutta bağışıklık yanıtı oluşturabilen cansız virüs aşısıdır.

TÜRKİYE’DE NEDEN ÖNCELİKLE ÇİN’DE ÜRETİLEN COVID-19 AŞISININ KULLANILMASI TERCİH EDİLDİ?

Aşı tercihinde aşının güvenli ve etkin olması en önemli bir kriter. Türkiye’de en kısa sürede ve en geniş kapsayıcılıkla toplumun aşılanmasını sağlamak üzere aşı teminine yönelik çalışmalar yürütüldü.

COVID-19 AŞISI KİMLERE UYGULANACAK?

Hastalığa maruz kalma, hastalığı ağır geçirme ve bulaştırma riskleri ile hastalığın toplumsal yaşamın işleyişi üzerindeki olumsuz etkisi değerlendirilerek COVID-19 aşısı uygulanacak öncelikli gruplar belirlendi. Bu gruplara sırasıyla uygulanacak.

COVID-19 AŞISI NEREDE UYGULANIYOR, ÜCRETLİ Mİ?

COVID-19 aşıları, öncelikli olarak Aile Sağlığı Merkezleri olmak üzere aşılama aşılama hizmeti sunan sağlık kuruluşlarında yapılacak. Yaşlı bakımevleri, engelli rehabilitasyon merkezleri ve koruma evlerinde kalanlar ile hizmet sunanlara Toplum Sağlığı Merkezleri/İlçe Sağlık Müdürlükleri ekiplerince aşılama hizmeti verilecek. Evde sağlık hizmeti sistemine kayıtlı olan kişilerin aşılamaları, bu hizmeti veren ve aşı uygulamaya yetkili olan sağlık personeli tarafından yapılacak.
Sağlık Bakanlığı tarafından temin edilen aşılar, aşılama hizmeti sunulan sağlık kuruluşlarında ücretsiz olarak uygulanacak.

COVID-19 AŞISI OLMAK İSTİYORUM, NE YAPMALIYIM?

Kişiler öncelikle e-Nabız uygulamasına girerek COVID-19 aşısı için öncelikli grupta olup olmadığını kontrol etmeli.vKişiler, aşı için öncelikli grupta olup olmadığını kısa mesaj (SMS) ile öğrenmek için AŞI yazıp aralarında boşluk bırakarak sırasıyla T.C. Kimlik Numarası ve T.C. Kimlik Seri Numarasının son 4 hanesini yazıp 2023’e kısa mesaj (SMS) gönderebilir. (Örnek: AŞI 12345678910 1234)

Aşılama için öncelikli grupta olanlar Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS web, MHRS mobil, Alo 182) veya e-Nabız üzerinden aşı için randevu almalı. Temas riskini en aza indirmek için, randevu almadan sağlık kuruluşuna başvurulmamalı.

AŞI YAPTIRMAK İÇİN SAĞLIK KURULUŞUNA GİTMEK GÜVENLİ Mİ?

Aşılama hizmeti, sağlık kuruluşlarında COVID-19 pandemisi sağlık önlemlerine uygun şekilde sürdürülüyor. Aşılama hizmetlerinden yararlanacak kişi hem kendi güvenliği hem de toplum sağlığı için sağlık kuruluşuna gitmeden önce randevu almalı.

GRİP VE/VEYA ZATÜRRE AŞISINI YENİ YAPTIRANLAR COVID-19 AŞISI OLABİLİR Mİ?

Grip ve/veya zatürre aşısı olduktan en az 2 hafta sonra inaktif COVID-19 aşısı olunabilir.

COVID-19’U GEÇİRMEK COVID-19 AŞISI OLMAYA GÖRE DAHA UZUN SÜRE KORUR MU?

Kişinin bir hastalığı geçirerek kazandığı bağışıklık (doğal bağışıklık) düzeyi, geçirilen hastalığa ve kişiye göre değişir. COVID-19 etkeni SARS-CoV-2 yeni bir virüs olduğu için hastalığı geçirmekle kazanılan doğal bağışıklığın ne kadar süre koruyacağı bilinmiyor. Ancak yürütülen bazı çalışmalar COVID-19’a karşı gelişen doğal bağışıklığın uzun süreli olmadığını gösteriyor.

KORONA/COVİD-19 AŞISININ YAN ETKİRLİ VAR MI?

Bugüne kadar COVID-19 aşılarına yönelik gerek yürütülen klinik çalışmalarda gerekse mevcut aşı uygulamalarında ciddi yan etkilere rastlanmadı. Aşılama sonrasında görülen yan etkiler sıklıkla hafiftir. Bunlar; yorgunluk, baş ağrısı, ateş, titreme, kas/eklem ağrısı, kusma, ishal, aşı uygulanan bölgede ağrı, kızarıklık, şişlik gibi hafif yan etkilerdir. Ancak nadir de olsa alerjik reaksiyonların olabileceği göz ardı edilmeden aşı uygulamasından sonra bir rahatsızlık hissedilmesi durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması ve hekime yakın zamanda aşı olunduğu bilgisinin iletilmesi unutulmamalı.

Çindeki Sinovac şirketi tarafından üretilen yeni tip koronavirüs COVID-19 aşısı

İNAKTİF COVID-19 AŞISINDA DOMUZ İÇERİĞİ VAR MI?

İnaktif COVID-19 aşısında domuz içeriği bulunmuyor.

ZATÜRRE AŞISI OLANLARIN, COVID-19 AŞISI YAPTIRMASINA GEREK VAR MI?

Zatürre (pnömokok) aşıları COVID-19’a karşı koruma sağlamıyor. Dolayısıyla COVID-19’a karşı korunabilmek için ona özel üretilmiş COVID-19 aşısının uygulanması gerekiyor.

YUMURTAYA ALERJİSİ OLANLAR İNAKTİF COVID-19 AŞISI OLABİLİR Mİ?

Aşının üretim sürecinde yumurta kullanılmıyor. Bu nedenle yumurta alerjisi olan kişilere inaktif COVID-19 aşısı uygulanabilir.

NEDEN 65 VE ÜSTÜ YAŞTAKİ KİŞİLERE COVID-19 AŞISININ ÖNCELİKLİ OLARAK YAPILMASI PLANLANIYOR?

65 ve üstü yaştaki kişilerde COVID-19’u ağır geçirme ve hastaneye yatış, hatta ölüm riski daha yüksek olduğu için aşı bu yaş grubuna öncelikli olarak uygulanacak.