Cümleyi tamamlamak size kalmış; koca dünyada tutacak bir el var mı, yok mu? Salıncak misali; bir ihtimalden diğerine salınmakla geçiyor hayatlar. Reha Erdem, bunun var olduğuna inananlardan. Ve doğrusunu isterseniz zaman zaman inancı azalanlardan olsanız bile “Koca Dünya” sizin de umudunuzu tazeleyebilir. Öyle ki, afişini görmeden izlemeye başlasanız da, film boyunca sanki sizi, sizin kadar iyi tanıyan çok eski bir dost, yanınıza oturmuş da elinizden tutmuş gibi huzurlu ve güvende hissetmeniz mümkün. “Sanat bu işe mi yarıyor?” gibi bir soruyla rotayı saptırmayacağım; Reha Erdem “Bu filmleri iyileşmek için yapıyorum” demiş olsa dahi hatta. O ayrı bir bahis olarak ayrı bir yazıda yer almak için beklesin sırasını. Şimdi konumuz, şehirden ormana kaçan Zuhal ve Ali. Haklarında bildiklerimiz; yetimhanede kardeş olarak büyüyen ikiliden Ali’nin, bir motor tamircisinin yanında çalıştığı, Zuhal’in ise evlatlık verildiği ailenin yanında rahatsız olduğu. Ailenin annesi, Zuhal’le görüşmesine izin vermedikleri Ali’ye, kocasının, Zuhal’i nikahına almak istediğini ağzından kaçırınca kaçaklık macerası da başlıyor.
Geceleri sokak lambalarının, gündüzleri ise güneşin hastalıklı sarısıyla sarmalanmış şehirden, esenlik verici yeşillikle kaplı ormana kaçıyor Zuhal ve Ali. Kendi evlerini inşa etmeye çalışıyorlar burada. Necatigil’in “Kurar yeni barınak, kullanıp aynı taşları” dediği yerde Zuhal ve Ali, içlerinde yeni bir barınak mı kuruyorlar, ev kurmanın aslında evcilik oyanamktan çok da farklı olmadığını mı gösteriyorlar yoksa insanlığın başına dönüp –adeta ilk insanlarmışcasına- ilk kez bir çatı altına girme fikrini mi yeniden keşfediyorlar; kim bilir…
Fakat tabii her şey bu kadarla ve iyimserlikle kalmıyor; çünkü insan, gittiği yere kendini de götürür. Ali de bu yeni hayata taşınırken kendini taşıyor ve şehrin hastalıklı sarısında kaldığını düşündüğümüz kimi şeyler yine sızıyor yeşilliklerin arasına. Mesela kim, kimin nesi; bilinemiyor yine. Ali’ye, kendisinden söz ederken “anacığı” diyen, trans bir hayat kadınının yerini bu kez, kiminin “dayı” kiminin “amca” diye hitap ettiği bir kadın alıyor. Ali ile Zuhal gerçekten kardeş mi, sorusu yokluyor zihinleri. Bu da yetmezmiş gibi Zuhal hem kendisine hem Ali’ye yeni isimler takıyor. “Hayat Var”daki ilkokul korosunun, absürdün resmini çizercesine söylediği arabesk şarkının bir aşama daha ötesine gidiyor “Koca Dünya”; hilkat garibelerinin dolaştırılışı gibi panayırlarda dolaştırılan küçücük bir kıza, koca adamların ağzından şarkılar söyletiyor. Bütün tanımlar, duygular, ilişkiler birbirine karışmışken yönetmen her zaman yaptığı gibi yine kayırıyor kadınları; bu marazlar nihayetinde Zuhal’i hasta ediyor. Zira, akarsu gibi, pisliği tutamıyor Zuhal bünyesinde.
Ormana yolu düşenlerin de onlar gibi analarını – babalarını aramaları tesadüf değil; anasız, babasız, kimsesiz bir çağdayız. Belki bu yüzden, İsa’nın “Baba beni neden terk ettin?” şeklindeki son sözüne, milenyum çağından/ ahir zamandan bir niyaz daha ekler gibi “Biz buradayız baba” feryadıyla bitiyor film. Erdem’in önceki filmi “Şarkı Söyleyen Kadınlar” için “Tanrı’yı şehre çağırmak için kendi mesleğince, meşrebince bir dua etmiş adeta” demiştim; belki de çağrısını ısrarla yineliyor yönetmen, Ayhan Kırdar’ın “Görün bir kez Tanrım görün artık/ Yoksa unutacaklar” mısraındaki yakarış gibi… Bütün bunları alıştı(rıldı)ğımız hikayeleme tekniğiyle yapmaması ise belki de en hayran olunası yanı. Çünkü, bilirsiniz; sizi, sizin kadar iyi tanıyan çok eski bir dost, elinizi tuttuğunda sözü uzatmaya gerek duymaz, bir iki kelime ve bakışlarla anlaşırsınız. Bu yüzden Reha Erdem ve filmleri bizim en iyi dostumuz…
KOCA DÜNYA
Yön: Reha Erdem
Oyuncular: Berke Karaer, Ecem Uzun, Melisa Akman, Murat Deniz, Ayta Sözeri, Sağnak Sarıbudak
* Venedik Uluslararası Film Festivali Orizzonti Jüri Özel Ödülü & Bağımsız Sinema Yazarları En İyi Yönetmen Ödülü
* Adana Altın Koza Film Festivali En İyi Film, En İyi Görüntü, Türkan Şoray Umut Veren Genç Kadıncı ödülleri ile Film-Yön En İyi Yönetmen Ödülü
FRAGMAN
