Kırım ve Donbass’tan sonra Ukrayna’da yeni savaşın ayak sesleri

Yıllar süren huzursuz gerginlikten sonra, Rus kuvvetlerinin Ukrayna sınırında yoğunluğunu artırmasıyla Ukraynalı ve Batılı yetkililer, yeni bir savaşın alarm zillerini çalmaya başladı. 4 bin kadar Rus askerinin Ukrayna sınırına sevkedilmesi, Moskova’nın Kırım ve Donbass’tan sonra Ukrayna’nın başka bölgelerine de göz diktiği endişesi doğurdu. ABD dört koldan Ukraynalı mevkidaşlarıyla görüşürken, Başkan Joe Biden, Ukraynalı mevkidaşı Volodymyr Zelensky’i arayarak desteğini ortaya koydu. Görüşme sonrasında Beyaz Saray, Rusya’nın Donbas ve Kırım’da devam eden saldırganlığı karşısında ABD’nin Ukrayna’nın egemenliğine ve toprak bütünlüğüne sarsılmaz desteğini teyit etti.

MINSK ANLAŞMASI KAĞIT ÜZERİNDE

Avrupa’nın devam eden tek kara savaşında 2014’ten bugüne kadar yaklaşık 14.000 kişi hayatını kaybederken, yaklaşık 1.7 milyon Ukraynalı da göç etmek zorunda kaldı. Çatışmayı çözme çabaları uzun süredir neredeyse donmuş durumda. Geride Rusya’nın işgal ettiği Kırım ve resmen işgal etmese de, kontrolü elinde tuttuğu Donbass ve Luhansk bölgeleri kaldı. 2015 yılında Belarus başkentinde müzakere edilen Minsk anlaşması, savaşın en kötüsünü sona erdirdi, ancak uygulanmasına ilişkin anlaşmazlıklar çatışmanın hala kaynamasına izin verdi. Geçtiğimiz yıl, Moskova, Kiev üzerindeki güçlerini artırmak amacıyla Rusya işgali altındaki doğu Ukrayna’da yaşayanlara pasaport verme çabalarını hızlandırdı. Son günlerde sınır bölgesine binlerce Rus askerinin sevkedilmesi, Batılı ülkeleri endişeye sevk etti.

NATO’DAN DESTEK TATBİKATI

Ukrayna ordusu da, birkaç ay içinde NATO ile ortak bir askeri tatbikat yapacağını duyurdu. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nden yapılan açıklamada tatbikata en az beş NATO üye ülkesinden 1000’den fazla askerin katılacağı bildirildi. Tatbikat ile mevcut gergin durumda, Rusya’ya karşı caydırıcı olması amaçlanıyor, ancak Rusya ile ilişkileri de daha da kötüleştirebilir. Çünkü açıklamada, “Tatbikatta özellikle savunma provası yapılması planlanıyor, ardından bir ülkenin sınırını ve komşu bir devletin tehdit ettiği bir devletin toprak bütünlüğünü eski haline getirme amaçlı bir saldırı tatbikatı da düzenlenecek.” denildi. Ordu tatbikat için bir tarih vermedi ve yeri de henüz bilinmiyor ama tatbikatın amacına yönelik açıklama bile Moskova’nın kaşlarını kaldırmasına yetecek seviyede.

RUSYA KIRIM’A İYİCE YERLEŞTİ

Rusya da geçtiğimiz günlerde bölgede askeri bir tatbikat gerçekleştirmişti. Kırım’daki hava indirme birliğinin de artık kalıcı olarak üstleyeceğini duyurdu. Yaşananlardan sonra ABD ordusunun Avrupa komutanlığını krizin izleme seviyesini mümkün olan en yüksek seviyeye çıkardı. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken Ukraynalı mevkidaşı ile durum hakkında konuşurken, Genelkurmay Başkanı General Mark Milley hem Ukrayna hem de Rusya’daki üst düzey askeri liderleri aradı.

Gerilimin ne kadar arttığını ise, ABD Başkanı Joe Biden’ın Ukraynalı mevkidaşı Volodymyr Zelensky’i araması gösterdi. Görüşme sonrasında Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada Ukrayna’nın egemenliğinin korunması için her türlü desteği vereceklerini söyledi.

BIDEN’IN ‘UKRAYNA’ KORKUSU

Beyaz Saray’ın açıklaması net ifadeler içerse de, Biden Ukrayna’ya destek vermek istese de aslında onun için tam bir baş belası. Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın Ukrayna’yı siyasi rakibi Joe Biden’i kirletmek için kullanma çabaları, Kiev’i kendi hatası olmaksızın Washington’da politik bir sıcak patates haline getirdi. Başkan olarak göreve başladığından beri, Biden Ukrayna ile mesafesini korudu, ancak Rusya’nın baskısını artırmasından sonra Ukraynalı mevkidaşını telefon ile aramak zorunda kaldı.

ABD’NİN SARSILMAZ DESTEĞİ VAR

Biden Zelensky’e, ülkenin egemenliği ve bütünlüğü için Amerika’nın “sarsılmaz desteğine” güvenebileceğine dair teminat verdi. Her iki cumhurbaşkanı Cuma günü Biden göreve gelmesinden bu yana ilk telefon görüşmelerini yaptı. Basın açıklamasında Beyaz Saray, Rusya’yı Donbass ve Kırım’da “devam eden saldırganlıkla” suçladı. Zelensky görüşmenin hemen öncesinde Rusya’yı Ukrayna sınırındaki asker varlığını artırmakla suçlamıştı. Ukrayna Cumhurbaşkanı Moskova’yi “tehdit edici bir atmosfer” yaratmakla suçlarken, Ukrayna askeri istihbaratı da, Rus ordusunu, Rus yanlısı isyancılar tarafından kontrol edilen Donetsk ve Luhansk bölgelerindeki varlığını genişlettiğini rapor etti. Rusya’nın askeri takviyesi sürerken Donbass’taki Rusya yanlısı ayrılıkçı güçler, Mart ayı boyunca Ukrayna mevzilerine yönelik saldırılarının hızını artırdı. Kiev, 26 Mart’ta Rus tarafının havan topları ve ağır makineli tüfekler kullandığı Shumy köyü yakınlarındaki bir çatışmada dört Ukraynalı askerin öldüğünü bildirdi.

RUSYA UKRAYNA VATANDAŞLARINA PASAPORT VERİYOR

Aslında Minsk II olarak bilinen Şubat 2015 ateşkes resmi olarak hala geçerli. Ancak Moskova geçen hafta Ukrayna’nın ateşkes şartlarını ortak bir şekilde yeniden teyit etme teklifini reddetti. Kiev ile Moskova arasındaki müzakereler, Ukrayna’nın 2014’te Rusya’nın işgal ettiği ve ele geçirdiği bir Ukrayna toprağı olan Kırım’a yönelik Ukrayna’dan su tedarikinin yanı sıra Moskova’nın Donbas’taki kukla ayrılıkçı cumhuriyetleri tanıma talebi de dahil olmak üzere birçok konuda çıkmaza girmiş durumda. Gözlemciler, Rusya’nın Kırım’daki su sorununa çözüm bulabilmek için Doğu Ukrayna’daki su kaynaklarını ele geçirmeyi planladığını iddia ediyor.

LAVROV TEHDİT ETTİ

Bunun yanında son yıllarda Moskova, Donbas’taki iki ayrılıkçı bölgede – Luhansk Halk Cumhuriyeti veya LPR ile Donetsk Halk Cumhuriyeti veya DPR- yaşayanlara Rus pasaportu verdi. Böylelikle Kremlin, bir istilayı haklı gösterebilir. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 1 Nisan’da Rusya’nın Birinci Kanalına verdiği röportajda

“Donbas’ta yeni bir savaş başlatmaya çalışanlar Ukrayna’yı yok edecek” dedi.

SAVAŞ ZATEN SÜRÜYOR

Rusya, 2014 yılının başlarında Kırım yarımadasını işgal edip ele geçirdikten sonra, Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinde düzensiz savaş başlattı. Bölgedeki Rusya yanlısı ayrılıkçı güçlere destek vermenin yanısıra çok sayıda Rus özel birliği, ‘paralı asker’ statüsünde bölgede görevlendirildi. O günden bu yana, başarısız olan iki ateşkesin ardından, savaş durağan bir siper savaşı çıkmazına dönüştü.

400 KİLOMETRELİK CEPHE

Aradan geçen yıllar içinde savaşın şiddet seviyesi bazen arttı, bazen azaldı. Moskova, Kiev’den diplomatik tavizler alma yoğunluğunu rutin olarak sürdürüyor. Ama askeri çatışmalar ve diplomasi kavgası hiç bitmedi. Bugün, çatışma 400 kilometreyi bulan bir cephe hattı boyunca belli bir mesafeden yürütülüyor. Bazı yerlerde, mevziler arasında birkaç kilometre varken, bazı yerler iki taraf birbirine hakaret edecek kadar yakınlar.