Limak, Cengiz, Kolin, Kalyon ve MNG Holding… Türkiye’deki neredeyse tüm büyük kamu ihalelerini bu beş şirket alıyor. Peki en çok kamu ihalesini hangi şirket alıyor? Kamu ihalelerinde Türkiye dünyada kaçıncı sırada? Bu kamu ihalelerinin toplamı Gayri Safi Millî Hasıla’ya (GSMH) oranı ne?
3. Havalimanı Finansman imza töreni Çırağan Sarayında yapıldı.
Türkiye kamuoyu “beş şirket” lafına artık aşina. Neredeyse ülkedeki tüm kamu ihalelerini almalarıyla sık sık gündeme gelen bu şirketler, aldıkları büyük teşvikler, vergi indirimleri, vergi istisnaları ve zaman zaman da bağışlarıyla gündeme geliyor. İsim vermeden “beşli çete” ifadesini kullanan CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu “Beşli çetenin bütün yatırımlarını kamulaştıracağız” çıkışında bulundu. Peki, Kılıçdaroğlu’nun “beşli çete” dediği bu 5 şirket hangisi?
Limak Holding, Cengiz Holding, Kolin İnşaat, Kalyon İnşaat ve MNG Holding aldıkları kamu ihaleleriyle servetlerine servet katan şirketler olmanın çok ötesinde, Türkiye’de, dünyada da en fazla kamu ihalesi alan şirketler arasında yer alıyor.
EN ÇOK KAMU İHALESİNİ HANGİ ŞİRKET ALIYOR?
Dünya Bankası her yıl ülkelerin devlet ve özel sektör yatırımlarını, projelerini ve taahhütlerini raporlaştırıyor.
1990 – 2019 yılları verilerine göre Türkiye altyapı yatırımlarında en fazla yatırım yapan ve proje geliştiren ülkeler arasında yer alıyor. Türkiye altyapı yatırım listesinde 145,7 milyar dolar ile Brezilya, Hindistan ve Çin’in ardından dördüncü sırada, altyapı projeleri sayısı bakımından ise Çin, Hindistan, Brezilya, Rusya, Meksika ve Arjantin’den sonra geliyor.
En fazla yatırım yapılan altyapı alanları ise elektrik, yol, su ve kanalizasyon, liman, doğal gaz, havaalanı ve demiryolu hatları olarak sıralanıyor. Verilere göre dünyada en fazla kamu ihalesi alan şirket Fransız merkezli SUEZ olurken, listenin ikinci sırasında Limak Holding yer alıyor.
Listenin ilk 10’unda 5 Türk şirketi yer alıyor. Onlar da aldıkları ihale sırasına göre; Limak Holding, Cengiz Holding, Kolin Grup, Kalyon Grup ve MNG Holding olarak sıralanıyor.
KAMU İHALELERİNDE TÜRKİYE DÜNYADA KAÇINCI SIRADA?
Dünya Bankası’nın verilerine göre; incelenen 137 ülke içinde 6400 ihale içinden ihalelerin bu denli az şirkette toplandığı başka ülke yok. 14 trilyon dolarlık ekonomik büyüklüğe sahip Çin’de 1507 projeden en fazla alan 179 adetle China Everbright. İhalelerin toplam değeri 11.8 milyar dolar.
Bu haber de ilginizi çekebilir:
Türkiye’de ise 17 proje ve 48 milyar dolarla Limak zirvede. 9 proje ve 42 milyar dolarla Cengiz Holding ikinci sırada yer alırken, üçüncü sıradaki Kolin’se 12 projeyle 40 milyar dolara ulaşmış durumda. MNG ise sadece 2 projeyle 17,8 milyar dolara ulaşmayı başarıyor.
BEŞ ŞİRKETE VERİLEN KAMU İHALELERİNİN TOPLAMININ GSMH’YE ORANI NE?
Gazeteci Bahadır Özgür’ün aktardığına göre; toplam ihaleler 2019 yılı GSMH’sine oranlandığında Türkiye yüzde 26’ya ulaşırken, Çin yüzde 0.3, Rusya 1.7, Brezilya yüzde 9.8’de kalıyor. Kamunun her yıl dağıttığı ve değeri 100 milyon liranın üzerindeki ihalelerin yüzde 50’si, Türkiye’de 20 şirket arasında paylaşılıyor.
3. Havalimanı Finansman imza törenine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan Binali Yıldırım ve Cengiz Holding’in sahibi iş insanı Mehmet Cengiz katıldı
Altyapı yatırımlarında ilk 10’a giren Limak, Cengiz, Kolin, Kalyon ve MNG firmaları ‘Avrupa ve Orta Asya’ bölgesinde ise en fazla proje alan, yatırım yapan ya da yatırım yapma taahhüdünde bulunan şirket listesinde ilk sırada yer alıyor.
KAMU İHALESİNİN EN FAZLA DAĞITILDIĞI SEKTÖRLER HANGİLERİ?
Dünya Bankası’nın verilerine göre; kamu ihalesinin en fazla dağıtıldığı sektörler sırasıyla havaalanları, elektrik ve iletişim yatırımları. 15 havaalanı projesi 45 milyar dolara ulaşırken, 186 projesi ise 64 milyar dolarlık bir yatırım bedeline ulaşıyor. 9 yol projesinin maliyeti ise 22 milyar dolar.
2020’DE DE DEV İHALELERİ ALMAYA DEVAM ETTİLER
Dünya Bankası’nın 2019’a kadar açıkladığı verilerin yanısıra söz konusu bu şirketler 2020 yılında da dev ihaleleri almaya devam ettiler.
Kalyon İnşaat Ağustos 2020’de gerçekleşen Bandırma-Bursa-Yenişehir-Osmaneli Yüksek Standartlı Demiryolu Hattı İnşaatı ile Elektronik Sistemlerin Temini İşi” ihalesini 9.449.995.833 TL ile kazandı. Cengiz Holding ise son olarak 1 milyar 370 milyonluk Rize İyidere Limanı inşaat ihalesini geçtiğimiz Eylül ayında alarak kamu ihalelerine bir yenisini eklemişti.
Dönemin Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan, 3. Havalimanı inşaatında
CHP’Lİ BÖKE ‘KAMULAŞTIRACAĞIZ’ DEMİŞTİ
CHP Genel Sekreteri Selin Sayek Böke, 20202 Eylül ayında Halk TV’de beş müteahhitlik şirketine verilen Hazine garantilerinin ve yapılan özelleştirmelerin tamamının CHP iktidarında kamulaştırılacağını söyledi.
Böke, “Vatandaşın emek emek alınteriyle biriktirdiği vergileri, bu aile şirketi mekanizmasıyla paylaşmayı gönülden ortak olmuş 5 tane müteahhitlik şirketinden bahsediyoruz. Bunlar rantçı, yandaş, hatta bir adım daha öteye gidelim talancı bir zihniyetin temsilcileri. Dolayısıyla, kamulaştırma faaliyetleri bir siyasi iradeden geçiyor” dedi.
AKP’nin Kamu Özel İşbirliği adı altında rantçı-yandaş şirketlerle halkın kaynaklarını paylaşmasını örnek veren Böke, “Bu nasıl bir siyasi iradeydi ise biz de benzer şekilde yapacağız. Elbette hukuk çerçevesinde yapacağız ama siyasi iradeyle yapacağız” ifadelerini kullandı.
ERDOĞAN DA “AMACI ÜLKEBİN BATAKLIĞA SAPLANMASIDIR” DEDİ
CHP’li Selin Sayek Böke’ye cevap veren Cumhurbaşkanı recep Tayyip Erdoğan ise “Her kim şirketlere el koymaktan bahsediyorsa, onun amacı ülkemizin yeniden bataklığa saplanmasıdır” demişti.
ESKİ BAŞBAKAN DAVUTOĞLU “İHALELERDE NELER DÖNDÜĞÜNÜ GÖRDÜM” DEMİŞTİ
AKP hükümetlerinde Başbakan Danışmanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Başbakanlık yapan ancak ayrılarak Gelecek Partisi’ni kuran Ahmet Davutoğlu, çıkarmak istediği “kamu şeffaflık paketi” nedeniyle hedef olduğunu belirtmişti. İhalelerle ilgili soru işaretlerini görünce müdahale etmek istediğini ancak buna izin verilmediğini, “Başbakanken ihalelerde nelerin döndüğünü gördüm, müdahale edecektik parti içi darbe oldu” sözleriyle açıklamıştı.
