İsrail’in eski Ankara Büyükelçisi: Erdoğan zor durumda, kapıyı açık tutalım

İsrail’in eski Türkiye Büyükelçisi Pinhas Avivi, New York merkezli The Algemeiner adlı yayın organında yayınlanan makalesinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın giderek kötüleşen ekonomik kriz ve dış politikada üst üste yaşadığı başarısızlıklar nedeniyle Tel Aviv’in kapısını çaldığını, kendisine ihtiyatlı bir şekilde kapıyı açık tutmanın yararlı olacağını belirtti.

Büyükelçi Avivi Türk dış politikasının ve Türk-İsrail ilişkilerinin mevcut durumunu ele aldığını makalesinde özetle şu hususları kaydetti:

“Türkiye’nin ekonomik durumu büyüyen bir çığ olarak tanımlanabilir ve bu durum Ankara’nın koronavirüsün kontrolünü kaybetmesiyle daha da kötüleşiyor. Çin ile yaptığı anlaşmaya rağmen yeterli sayıda aşı bulamamış olması Erdoğan için büyük bir endişe kaynağı.

Erdoğan ekonomi alanında iktidarının ilk dört yılında gösterdiği başarıdan çok uzakta. Türk lirası Mart ortasından bu yana yüzde 12 oranında değer kaybetti, 4 milyondan fazla insan işsiz ve Türk toplumunun muhafazakar kesimlerinin ekonomik durumu kötüleşiyor, bu da Erdoğan’a verdikleri desteğin tehlikeye düşmesi sonucunu doğuruyor. Türkiye’den dışarıya önemli bir göç yaşanıyor.

Erdoğan’ın seçilmesini sağlayan Türkiye’nin iç şehirlerinde yaşayan muhafazakar topluluklardı, şimdi onlar da ekonomik krizden etkilediklerinden, Erdoğan’ın tabanı ve siyasi istikbali tehdit altında.

Erdoğan dış politikada da başarısızlıklar yaşıyor. Bölgesel dinamikler, Türkiye’yi kesin olarak dışlayan bir İsrail-Sünni bloğunun kristalleşmesine tanık oldu. Dış politikada fazla bir seçeneği bulunmuyor. 2016’dan bu yana Avrupa ile diplomatik anlaşmazlık içinde, Rusya’dan S-400 füze savunma sistemleri satın alması nedeniyle ABD ile uzun vadeli bir diplomatik krize girdi. Hatta Türkiye’nin NATO üyeliği sorgulanmaya başlandı, Doğu’dan gelen tehditlere karşı ittifakın kilit bir bileşeni olarak gören geleneksel görüş sarsıldı. Moskova’yla yapılan anlaşmalara rağmen Rus askeri güçleri Türkiye’nin Suriye sınırında istedikleri gibi hareket ediyor. İran’ın Türkiye’nin ortağı olduğu yönündeki yaygın varsayıma rağmen, iki ülke aslında çatışıyor. İran hegemonik eksenini Irak, Suriye ve Lübnan boyunca inşa etmeye çalışmakla meşgul.

Bu faktörler hep birlikte ele alındığında, Erdoğan’ın oldukça kötü durumdaki İsrail’le ilişkileri canlandırmak için niye harekete geçtiğini gösteriyor. Erdoğan, İsrail’le ilişkilerini normalleştirmeden Ortadoğu’da siyaset yürütemeyeceğini anlıyor. Bunu aynı zamanda Biden Yönetimini etkileme yolu olarak da görüyor. Bu nedenle bu yakınlaşma hamlesi ciddi bir girişim olarak görülmelidir. Erdoğan aynı faktörler nedeniyle Mısır’la da ilişkilerini düzeltmeye çalışıyor.

Şüphesiz Erdoğan iktidara geldiğinden bu yana en zor anlarından biriyle karşı karşıya. İç ve dış politikada kendisi için belirlediği hedeflerin hiçbirini başaramadı ve zayıf bir konumda.

İsrail ile ilişkilerin normalleşmesi söz konusu olduğunda, Erdoğan’ın Hamas’la kurduğu ilişkiler büyük engel teşkil edebilir. Yine de Erdoğan, İsrail üzerinden ABD ve Avrupa karşısındaki durumunu iyileştirme çabası içinde.

Erdoğan’ın uzun bir süreden sonra geçen ay İsrail’le diplomatik ilişkilerini büyükelçi seviyesine çıkarmaya hazır olduğunu açıklaması son derece önemlidir. İsrail bunu kabul etmenin yollarına bakmalıdır. Askeri alandaki ilişkiler, Erdoğan döneminden önceki haline asla geri dönmeyecek olsa da, İsrail ile Türkiye arasındaki ekonomik ilişkiler iyiye gidiyor. Türkiye’nin jeostratejik ağırlığı ve İsrail ile ticari ilişkileri, onunla güçlü bağları sürdürmenin İsrail’in çıkarına olduğu anlamına geliyor.

Bununla birlikte bu yapılırken İsrail’in Yunanistan ve Kıbrıs ile askeri işbirliği, doğal gaz ve turizm alanında ikili anlaşmalar içeren başarılı ittifakına zarar verilmemelidir. İsrail Türkiye’yle ilişkilerini normalleştirirken Yunanistan’la stratejik ittifakını bitirmek durumunda değildir. Her iki çıkar da aynı anda takip edilmelidir.”