İşkenceye Karşı Dünya Örgütü: Türkiye’de bağımsız sivil toplum eşi görülmemiş bir baskı altında

İşkenceye Karşı Dünya Örgütü (OMCT), “Türkiye’de Örgütlenme Özgürlüğüne Yönelik Bir Başka Tehdit” başlıklı bir rapor yayınladı. Raporda TBMM’de 31 Aralık 2021’de kısa bir müzakerenin ardından hızla kabul edilen 7262 sayılı Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine Dair Kanun’un sivil toplumun bağımsızlığı için oluşturduğu riskler tek tek ortaya konuldu.

Raporda özetle şu ifadelere yer verildi: “Yakından incelendiğinden Dernekler Kanunu ve Yardım Toplama Kanunu da dahil olmak üzere yedi kanunda değişiklik yapan bu mevzuat, örgütlenme hakkı ve faaliyet bağımsızlığı konusunda sıkı denetim ve kısıtlamalar getirmektedir. Değişiklikler Türk hükümetine internetten yardım toplama faaliyetleri üzerinde keyfi kontrol sağlamakta ve artan cezalar ile külfetli denetimler yoluyla sivil toplum örgütlerinin etkinliklerini kısıtlamaktadır. Kanun terörle ilgili suçlamalarla karşı karşıya kalan dernek yönetici ve çalışanlarının görevden alınmasına ve dolayısıyla faaliyetlerinin sonlandırılmasına izin vermektedir.”

SULH CEZA HAKİMLİKLERİ KAPALI DEVRE ÇALIŞIYOR

Raporda ayrıca Kanun’un uygulamasında kritik bir role sahip olan Sulh Ceza Hakimliklerinin siyasi etkilerden bağımsızlıkları konusunda ciddi soru işaretleri bulunduğu kaydedilerek şu eleştiriler getirildi: “Sistem kapalı bir devre olarak çalışmaktadır. Bir Sulh Hakiminin kararına ancak bir başka Sulh Hakimi tarafından itiraz edilebilmektedir. Venedik Komisyonu, BM Düşünce ve İfade Özgürlüğü Özel Raportörü ve Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri’ne göre Sulh Ceza Hakimlikleri sistemi adil yargılanma hakkını temin etmemektedir. BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliğine göre bu mahkemeler gazetecileri ve insan hakları savunucularını tutuklamak, medya yasakları uygulamak, kayyım atamak veya interneti engellemek de dahil olmak üzere tutuklama kararları çıkarmak için olağanüstü hal kararnamelerini kullanmaktadır.”

TERÖR SUÇLARI AŞIRI MUĞLAK TANIMLANIYOR

Raporda Türkiye’de insan hakları savunucularının Terörle Mücadele Kanunu kapsamında hedef alınarak kovuşturulmasının giderek yaygınlaşan bir uygulama haline geldiği belirtilerek “Kanunun terör suçlarını aşırı muğlak şekilde tanımlaması, herhangi bir protestonun, muhalefetin veya barışçıl gösterinin terör eylemi olarak kabul edilebileceği anlamına gelmektedir. İnsan hakları savunucuları ve sivil toplum keyfi biçimde terör suçlusu olarak etiketlenebilmektedir” ifadelerine yer verildi.

HÜKÜMET DERNEK YÖNETİCİLERİNİN YERİNE KAYYIM ATAYABİLİYOR

7262 sayılı Kanun’un dernek yöneticilerinin hükümet tarafından atanan kayyımlarla değiştirilmesini izin verdiği kaydedilen raporda kanunun böylece İçişleri Bakanlığı’na örgütlenme özgürlüğünü ihlal etme yetkisi verdiği, Türkiye’de halihazırda eşi görülmemiş bir baskı altında olan bağımsız sivil toplumun tamamen kısıtlanmasının önünü açtığı vurgulandı.

HÜKÜMETE “HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜNE DÖN” ÇAĞRISI

OMCT raporun sonuç bölümünde, Türk hükümetine örgütlenme özgürlüğünü tehlikeye atan 7262 sayılı Kanunu derhal yürürlükten kaldırarak, Türkiye’de hukukun üstünlüğüne, temel hak ve özgürlüklere saygı gösterme yükümlülüklerini yerine getirmesi çağrısında bulundu.

İşkenceye Karşı Dünya Örgütü (Organization Mondiale Contre la Torture; OMCT), keyfi gözaltı, işkence, yargısız infazlar, zorla kaybetmeler ve diğer şiddet biçimlerine karşı mücadele eden dünyanın en büyük sivil toplum kuruluşları koalisyonudur. Dünya çapında işkenceye aktif olarak karşı çıkan ve insan hakları savunucularını koruyan küresel bir hak örgütü olan İşkenceye Karşı Dünya Örgütü 90 ülkede 200’den fazla sivil toplum ve insan hakları örgütüyle işbirliği içerisinde faaliyet göstermektedir.  OMCT’nin Uluslararası Sekreterliği, İsviçre’nin Cenevre kentinde bulunmaktadır.