Yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgını ile boğuşan dünya deltadan sonra 'Omicron' varyantı ile şoke oldu. Deltaya kıyasla daha ölümcül olduğu belirtilen ve aşıların etkili olup olmadığı henüz bilinmeyen Omicron'un tespit edildiği ülkeler kırmızı listeye alındı. Haberlerin etkisiyle borsalar alt üst oldu.
İLLÜSTRASYON - Yeni tip koronavirüs COVID-19 Delta B.1.617.2 varyantı. (Christian Ohde /Imago - Depo Photos)
Güney Afrika’da yeni tip koronavirüse (Covid-19) sebep olan ve “B.1.1.529” diye isimlendirilen yeni bir koronavirüs varyantı tespit edildi. Yetkililer varyantın endişe verici olduğunu kaydediyor. Yeni varyantın ortaya çıkması birçok ülkede salgının yayılması ve kapanma endişelerine yol açtı. Peki, Omicron varyantı nedir, belirtileri neler? Omikron varyantı neden tehlikeli?
Güney Afrika Cumhuiyeti’nin başkenti Gauteng’deki Covid-19 enfeksiyonlarındaki ani artış merceklerin buraya çevrilmesine sebep oldu. Güney Afrika’da son haftalarda günlük ortalama 200 civarında yeni Covid-19 vakası tespit ediliyordu. Perşembe gününe gelindiğinde ise vaka sayısı 2 bin 465’e fırladığı görüldü.
Vakalardaki bu ani yükselişi açıklamaya çalışan Güney Afrikalı bilim insanları, yeni hastalardaki virüsü incelediklerinde Covid-19’un yeni bir varyantını keşfettiler. Tespit edilen yeni varyantın henüz ilk nerede ortaya çıktığı bilinmiyor. Şimdilik bilebildiğimiz sadece Belçika, Botsvana, Hong Kong ve İsrail’e seyahat eden kişilerde tespit edilebildiği.
Dünya Sağlık Örgütü ise bu yeni varyantı B.1.1.529’u endişe verici varyant kategorisine aldı ve varyanta Yunan alfabesinin 15. harfi olan Omicron (Türkçesiyle Omikron) adı verdi.
Dünya Sağlık Örgütü, ilk belirlemelere göre bu varyantın hastalığı geçiren kişileri tekrar etme potansiyelinin bulunduğunu açıkladı. Örgüt, varyantın özelliklerini tam olarak anlamanın birkaç hafta sürebileceğini duyurdu.
İşte Omicron varyantıyla ilgili akıllara takılan sorular ve cevapları…
OMİCRON VARYANTININ DİĞER VARYANTLARDAN FARKI NE?
Bilim insanları, Omicron varyantının virüsün vücuttaki hücrelere girişinde kilit rol oynayan spike proteininde çok sayıda farklı mutasyon barındırdığını kaydediyorlar.
Bu protein ayrıca aşılar tarafından da hedefleniyor. Araştırmacılar halen bu varyantın öncekilere göre daha bulaşıcı ya da daha ölümcül olup olmadığını belirlemeye çalışıyor.
Varyant hakkındaki en önemli bilgi, çok sayıda mutasyona uğramış olması. Güney Afrika Salgın Hastalıklarla Mücadele ve Araştırma Merkezi Başkanı Profesör Tulio de Oliveira, varyantta “sıradışı bir mutasyonlar bileşimi” olduğunu söyledi.
32 MUTASYON GEÇİRDİĞİ İDDİA EDİLİYOR
Profesör Oliveira, en az 32 adet mutasyon geçirmiş olduğuna inanılan varyantın aşılara direnç gösterme ve yayılma yeteneği konusunda endişeler ortaya çıkardığını söyledi.
Virüsün bizim sağlıklı hücrelerimizle ilk temasını sağlayan kısımlarına iyice yakından bakıldığında bu bölümde orijinal virüse göre 10 farklı mutasyon olduğu görülüyor. Oysa dünyada en son hızla yayılan Delta varyantının bu kısmında sadece iki mutasyon vardı.
OMİCRON DELTA’DAN DAHA MI TEHLİKELİ?
İlk olarak Hindistan’da tespit edilen Delta varyantı en bulaşıcı tür olması nedeniyle de şu anda dünyadaki en yaygın Covid-19 türü olarak kabul ediliyor. Sivri uçlu proteinleri sayesinde insan hücrelerine girme konusunda önceki varyantlardan daha etkili.
Yeni Omicron varyantı hakkındaki endişe; uzun proteinlerinin yanı sıra vücudun savunmasını aşmaya yardımcı olabilecek yüksek sayıda mutasyona sahip olması. Bu mutasyonların etkileri konusunda bilim insanları araştırmalarına devam ediyor.
‘KORUNÇ SPİKE MUTASYON PROFİLİNE SAHİP’
Birleşik Krallık’taki Imperial Bulaşıcı Hastalık Akademisi’nnde bir virolog olan Tom Peacock, Twitter’da yaptığı paylaşımda “Çok uzun dallara sahip ve gerçekten korkunç Spike mutasyon profiline olan Güney Afrika ile ilişkili çok küçük bir varyant kümesi” tespit edildiğini yazdı.
Just spotted: very small cluster of variant associated with Southern Africa with very long branch length and really awful Spike mutation profile including RBD – K417N, N440K, G446S, S477N, T478K, E484A, Q493K, G496S, Q498R, N501Y, Y505Hhttps://t.co/kgA9c1hKDa
— Tom Peacock (@PeacockFlu) November 23, 2021
DÜNYAYI SARSAN OMİCRON VARYANTI NEREDEN GELDİ?
Varyantın kaynağına dair sadece spekülasyonlar var. Londra’da UCL Genetics Institute’tan bir bilim insanı, yeni varyantın muhtemelen bağışıklığı zayıf bir kişinin büyük ihtimalle tedavi görmemiş bir HIV/AIDS hastasının kronik enfeksiyonu sırasında değişime uğradığını söyledi.
Güney Afrika’da 8,2 milyon kişi HIV virüsü taşıyor ve bu dünyadaki en yüksek sayı. Geçen yıl Güney Afrika’da tespit edilen beta varyantı da HIV virüsü taşıyan birinden gelmiş olabilir.
‘VİRÜSÜN EN AĞIR MUTASYONU’
Warwick Üniversitesi’nden bir virolog olan Lawrence Young Omikron varyantını, ‘virüsün gördüğümüz en ağır mutasyona uğramış versiyonu’ olarak nitelendirdi.
ABD’nin en iyi bulaşıcı hastalıklar doktorlarından biri olan Dr. Anthony Fauci, Amerikalı yetkililerin cuma günü daha fazla ayrıntı öğrenmek için Güney Afrikalı meslektaşlarıyla bir telefon görüşmesi ayarladıklarını ve henüz varyantın ABD’ye ulaştığına dair bir belirti olmadığını belirtti.
OMİCRON NE KADAR YAYILDI?
26 Kasım 2021 Cuma günü itibarıyla yeni varyantın yeni enfeksiyonlar arasında baskın konuma gelmekte olduğu Güney Afrika’da yaklaşık 100 vaka tespit edildi.
Güney Afrika’daki iki üniversitede gen dizilimi enstitülerini yöneten biyoinformatik profesörü Tulio de Oliveira’ya göre, ilk PCR test sonuçları 24 Kasamı çarşamba günü Güney Afrika’nın Johannesburg’u da kapsayan bölgesinde rapor edilen bin 100 yeni vakanın yüzde 90’ının yeni varyanttan kaynaklandığını gösteriyor.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
Komşu ülke Botsvana’da yetkililer pazartesi günü aşıları tam olan kişilerde dört vaka tespit etti. Hong Kong’da, Güney Afrika’dan gelen bir kişide bu varyanta rastlandı ve diğer bir vaka bir otel odasında karantinaya alınan bir kişide tespit edildi.
Tulio de Oliveira, Twitter mesajında, “Bu yeni varyant, çok hızlı yayılıyor görünüyor. 2 haftadan az bir sürede bu varyant, Güney Afrika’daki yıkıcı Delta dalgasının ardından tüm enfeksiyonlarda baskın konuma geçiyor.” dedi.
HÜKÛMETLER OMİCRON VARYANTINA KARŞI HANGİ KARARLARI ALDI?
Yeni varyant haberi 26 Kasım Cuma günü piyasaları sarstı. Seyahat ile ilgili hisse senetleri Asya piyasalarında, bu varyantın seyahatleri olumsuz etkileyeceği beklentilerine bağlı olarak, en fazla düşen hisseler arasında yer aldı.
“Güvenli liman” olarak görülen Japon Yeni dolar karşısında yüzde 0,6 değer kazanırken, Güney Afrika Randı son bir yılın en düşük seviyesine indi. İngiltere altı Afrika ülkesinden uçuşları geçici olarak durdurdu ve diğer ülkeler de İngiltere’yi takip etti.
Singapur son 14 günde Güney Afrika ve komşu ülkelerden gelenlere kısıtlama getirdi. Avustralya, durum daha kötüye giderse Afrika’nın güneyindeki ülkelerden gelenler için sınır kurallarını sıkılaştırabileceğini kaydederken, Hindistan, Güney Afrika, Botsvana ve Hong Kong’dan gelenleri daha yakından inceleyeceğini duyurdu.
HANGİ ÜLKELER UÇUŞLARA OMİCRON KISITLAMASI GETİRDİ?
ABD, Avrupa Birliği, İngiltere ve Türkiye’nin de aralarında bulunduğu ülkeler, Güney Afrika ve bazı komşularına yönelik seyahat kısıtlamalarını devreye soktu. Omicron, Avrupa’da ilk olarak Belçika’da görüldü. Yeni Covid-19 varyantının ülkede tespit edilmesinin ardından Belçika başta olmak üzere Fransa, Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Almanya, İtalya ve Hollanda hükümetleri de harekete geçti.
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ: AŞILARIN ETKİSİ HENÜZ BELLİ DEĞİL
Bu konuda bir şey söylemek için erken. Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO), yeni varyantın elde hazır bulunan 100’den az tam gen dizilimi olduğunu ve bundan dolayı bu varyant üzerinde çalışmanın ve aynı zamanda eldeki aşıların bu varyanta karşı ne kadar etkili olduğunu belirlemenin zaman alacağını kaydetti.
Virüsler sürekli mutasyona uğrar ve bu değişiklikler bazen virüsü daha zayıf hale getirir ya da bazen bunları antikorları aşma ve insanlara bulaşma konusunda daha güçlü kılar.
KOLAYCA TESPİT EDİLEBİLİYOR
Omicron varyantıyla ilgili şimdiye kadar tek iyi haber belirli bir PCR testi ile kolayca tespit edilebiliyor olması. Yani hızlı bir şekilde tespit edilebilmesi yayılmasının dikkatle takip edilebileceği ve hızlı önlem alınabileceği anlamına geliyor.
AŞILAR ETKİLİ OLACAK MI?
Uzmanların görüşüne göre, Omicron varyantının daha bulaşıcı olup olmadığını ve aşıların buna karşı hala etkili olup olmadığını anlamak muhtemelen haftalar alacak. Imperial College London’da deneysel tıp profesörü olan Peter Openshaw, mevcut aşıların işe yaramama ihtimalinin ‘son derece düşük’ olduğunu ve bu aşıların çok sayıda başka varyantlara karşı etkili olduklarını belirtti.
