‘Sabahattin Ali’nin devlet eliyle katlinin 76. yılındayız’

Gözaltında kaybedilen yakınlarının akıbetini soran ve faillerin yargılanması talebiyle İstanbul-Beyoğlu’nda 1995’ten bu yana eylem yapan Cumartesi Anneleri, bu hafta da (6 Nisan 2024) Galatasaray Meydanı’na karanfil bırakarak açıklamalarını okudu. Cumartesi Anneleri, 993’ncü hafta eylemlerinde edebiyatçı Sabahattin Ali’nin akıbetini sordu.

Cumartesi annelerinin talebi, devletin mezar yerinin açıklaması ve Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’ndeki gizli dosyalarda Sabahattin Ali ile ilgili bilgilerin kamuoyuna açıklanması…

DEVLET ELİYLE KATLİNİN 76. YILI 

“Edebiyatımızın temel taşlarından yazar Sabahattin Ali’nin, devlet eliyle kaybedilişinin 76. yılındayız” diyen Cumartesi Anneleri’nin açıklaması şöyle:

41 yaşındaki Sabahattin Ali, 31 Mart 1948 sabahı yurtdışına çıkmak üzere İstanbul’dan ayrıldı. Ailesi ve arkadaşları kendisinden bir daha haber alamadı. Onun akıbeti bugüne kadar karanlıkta bırakıldı.

RESMİ AÇIKLAMA: KAÇAKÇI ÖLDÜRDÜ  

Devletin resmi açıklaması, Sabahattin Ali Bulgaristan’a kaçarken, milli hisleri galeyana gelen bir kaçakçı tarafından öldürüldüğü yönündeydi. Ancak yakın çevresi, Sabahattin Ali’nin Kırklareli emniyetinde işkence ile sorgulanırken öldürüldüğüne ve bedeninin kaybedildiğine inandı.

‘YIKICI PROPAGANDA YAPMAKLA’ SUÇLANIYORDU 

Sabahattin Ali, baskıcı hükümet politikalarına muhalefet ettiği, yoksulluğu ve yolsuzluğu gündeme getirdiği için “yıkıcı propaganda” yapmakla suçlanıyordu. Hakkında soruşturmalar açılıyor, mahkûmiyetler veriliyor, eserleri dönemin bakanlar kurulu kararıyla yasaklanıyordu. Ağır baskı altında çalışamaz, nefes alamaz hale gelmişti. Yurt dışına çıkmak istiyor ama pasaport alamıyordu. Sonunda bir kaçakçıyla anlaşarak yurtdışına çıkmaya karar verdi.

ANLAŞTIĞI KAÇAKÇI, POLİS AJANI ÇIKTI 

Ancak anlaştığı kaçakçı Ali Ertekin’in, dönemin haber alma teşkilatı olan MAH için çalışan bir ajan olduğunu bilmiyordu. Ertekin; onu sınırı geçeceğiz diye Kırklareli’ne götürdü. Sonrası ise bilinmezliğe terk edildi.

İlhami Soysal, 40’lı yılların bakanlarından Cemil Sait Barlas ile aralarında geçen bir konuşmayı kamuoyu ile paylaştı. “Bir akşam bir yemekten dönüyorduk. Yolda yürürlerken Sabahattin Ali olayını açtım ve ‘bu kaçış ve öldürülüş hikâyesine ne diyorsunuz?’ diye sordum. Barlas birden durdu, elimi tutarak şöyle dedi. “ Hiç sorma bu hikâyeyi… Şöyle ya da böyle hepimizin elinde kanı vardır, bulaşmıştır bu cinayet hikâyesine… Üstüne gitmemiz lazımdı, gidemedik, hata ettik… Türkiye’nin en büyük yazarlarından biriydi, ölümünden biz sorumluyuz.”

SABAHATTİN ALİ POLİSİN TUZAĞINA DÜŞTÜ, İŞKENCEDE ÖLDÜ

Sabahattin Ali’nin yakın arkadaşı Rasih Nuri İleri ise elindeki verilerden yola çıkarak Ali’nin sınırı geçtiğini zannettiği bir sırada polis veya emniyet güçleri tarafından tuzağa düşürüldüğünü ve işkence sırasında öldüğünü söyledi.

Özetle Sabahattin Ali’nin kaybedilmesine ait detaylar tam olarak bilinmese de bilinen ve unutulmaması gereken şey, onun edebi ve siyasi duruşu nedeniyle bir devlet komplosu sonucunda öldürüldüğü ve tüm izlerini silmek için mezarsız bırakıldığıdır.

MEZAR YERİ AÇIKLANMALI

76 yıldır süren bu inkâr ve adaletsizlik artık son bulmalı; Sabahattin Ali’nin mezar yeri açıklanmalı ve kaybedilme süreci tüm açıklığıyla gözler önüne serilmelidir. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’nde bulunan gizli dosyalardaki Sabahattin Ali ile ilgili bilgiler kamuoyuna açıklanmalıdır.

SADECE İDEALLERİNİN DEĞİL AKIBETİNİN DE TAKİPÇİSİYİZ

993. haftamızda bir kez daha hatırlatıyoruz: Bir iktidar, geçmişteki gözaltında kaybetme vakalarını araştırmak ve faillerini cezalandırmak için gerekli adımları atmaktan kaçınırsa, bu durum olayın üzerini örtmek ve suçu meşrulaştırmak anlamına gelir.

993. haftamızda bir kez daha ilan ediyoruz: Sabahattin Ali’nin yalnız ideallerinin değil, akıbetinin de takipçileri olmayı sürdüreceğiz.

Kaç yıl geçerse geçsin, Sabahattin Ali için, tüm kayıplarımız için adalet istemekten, devletin evrensel hukuk normları içinde hareket etmek zorunda olduğunu hatırlatmaktan vazgeçmeyeceğiz.