ABD ve İsveçli savcıların, ticari bir anlaşma karşılığında Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın oğlu Bilal Erdoğan'ın yönetim kurulu üyesi olduğu iki kuruma, paravan şirket aracılığıyla milyonlarca dolar para aktarılması konusunu incelediği ortaya çıktı.
ABD ve İsveç’in resmi yolsuzlukla mücadele kurumları Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan hakkında bir rüşvet incelemesi başlattı. Reuters haber ajansının geçtiği habere göre; ABD merkezli Dignita Systems şirketinin İsveç’teki şubesi, Bilal Erdoğan ile Türkiye’de hakim bir pazar konumu elde etmek için bir paravan şirkete ‘komisyon’ adı altında on milyonlarca dolar rüşvet ödemeyi taahhüt etti. Daha sonra bu şirket de, Bilal Erdoğan’ın yönetiminde olduğu İbn Haldun Üniversitesi ve TÜGVA Gençlik Vakfı’na bağışlar yapacaktı.
BELGELERİ UZMANLARA İNCELETTİ
ABD ve İsveç makamları, Dignita’nın pazara hakim olmak için taahhüt ettiği rüşvete yönelik geniş bir inceleme başlattı. Reuters muhabirleri, Dignita’nın önerdiği plan ve ödemeler ile ilgili evrakları konuyu yakından bilen bazı uzmanlar ile birlkte bizzat inceleyerek haberi hazırladıklarını beyan ettiler.
MERKEZ DUYUNCA PAZARLIK KOPTU
İddiaya göre; Dignita’nın Türkiye’de pazarın hakimi olmasını sağlayacak düzenlemeler karşısında ödemeyi önerdiği komisyon, ABD’deki genel merkezin konudan haberdar olmasından sonra planı durdurması nedeniyle ödenmedi.
Dignita’nın ABD’li sahibi Reuters’e yaptığı açıklamalda, “Türkiye’de potansiyel olarak endişe verici bir davranış öğrenildiğini ve olaya karışan birkaç kişinin işine son verildiğini söyleyerek projenin iptal edildiğini” beyan ederek, üstü kapalı olarak olağandışı bir girişim olduğunu doğruladı.
ALKOLLÜ ARAÇ KULLANIMINI ENGELLEME KİTİ
Yolsuzluk birimlerine iletilen şikayete göre Dignita’nın planı, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Dignita’nın ürettiği “sürücü sarhoşken bir aracın kontağını kilitleyen ön panel alkol ölçer cihazlarının” satışlarını artıracak düzenlemeleri hayata geçirmesiydi. Şikâyete göre Dignita ürünlerinin 10 yıllık ticari münhasırlık satışı karşılığında bir paravan şirket aracılığıyla Bilal Erdoğan’ın yönetim kurulu üyesi olduğu İbn Haldun Üniversitesi ve TÜGVA Gençlik Vakfı’na aktarmak üzere on milyonlarca dolar lobicilik ücreti ödenmesi taahhüt edilmişti. Dignita İsveç’in planı geçen yıl Eylül ayında, ABD’deki merkezin devreye girmesiyle akim kaldı.
4 YIL SONUNDA BİLAL ERDOĞAN’A ULAŞTILAR
İsveçli şirketin planı, Türk makamlarını alkol ölçer ve kontak kilidi kullanımını belirli sürücü ve araç kategorileri için zorunlu hale getirmeye ikna etmeye ve ardından tedarikleri için 10 yıllık münhasırlık elde etmeye dayanıyordu. Dignita, dört yıllık çabaların ardından Erdoğan’a ulaşabildi ve Dignita’nın bir temsilcisi geçen yıl Şubat ayında Bilal Erdoğan ile İstanbul’da bir görüşme yaptı.
10 YIL İÇİN 384 MİLYON DOLAR ÖDEME
Reuters muhabirlerinin gördüğü 11 sayfalık bir plana göre Smart Start’ın Türkiye’deki bir iştiraki, İstanbul merkezli bir paravan şirkete düzenli danışmanlık ücretleri ödemeyi taahhüt etti. Paravan şirkete ödenecek danışmanlık ücretleri, Dignita’nın kitleriyle donatılmış araç sayısına bağlı olarak cihaz başına ve aylık 50 sent ile 3 dolar arasında değişiyordu. Buna göre 10 yıllık münhasırlık süresi boyunca, paravan şirkete aktarılan toplam ücret, 500 bin araç için 54 milyon dolar olacaktı. Eğer kit takılacak araç sayısı iki milyon olursa, rakam 384 milyon dolara çıkacaktı.
KOMİSYONLARDAN BİLAL ERDOĞAN’IN VAKIFLARINA AKTARMA
Konuya yakın kaynaklara göre sadece sözlü olarak tartışılan ikinci bölümünde ise, paravan şirket, Bilal Erdoğan’ın yönetim kurulu üyesi olduğu İbn-i Haldun Üniversitesi ve TÜGVA Gençlik Vakfı’na yüklü miktarda bağış yapacaktı.
İLAHİYAT PROFESÖRÜ ARACI OLDU
İddialara göre 2017 yılında Türkiye’de faaliyete geçen Dignita, 4 yıl boyunca hiç ilerleme sağlayamadı. Şirketin bir yetkilisi 2021 yılında İbn Haldun Üniversitesi mütevelli heyeti başkanı ilahiyat profesörü ve eski AKP milletvekili İrfan Gündüz’e ulaştı. Dignita yetkililer, Bilal Erdoğan’a yakın olduğunu bildikleri için Gündüz’le yakınlaştılar. Amaçları Bilal üzerinden cumhurbaşkanı olan babasına ulaşmaktı.
KAPILAR ANİDEN AÇILDI
Gündüz ile görüşmenin ardından aniden kapılar açılmaya başladı ve şirket yazışmalarına göre Dignita, Cumhurbaşkanı Erdoğan yönetiminin üst düzey bir üyesiyle alkol ölçer kilitlerinin kullanımını kapsayacak trafik güvenliği düzenlemelerinin nasıl değiştireceklerini tartıştı. Buna göre aracın çalışabilmesi için kullanıcının kite üflemesi ve sarhoş olmadığını kanıtlaması için kitler kullanılacaktı.
PROFESÖR PEŞİN 100 MİLYON KOMİSYON İSTEDİ
Belgelere göre 2021’de Gündüz, 100 milyon dolara varan peşin bir lobicilik ücreti istedi. Dignita yetkilieri birbirlerine gönderdikleri e-maillerde konuyu tartışmaya karar verdiler. Bilal Erdoğan’ın adı sözkonusu yazışmalarda önce “Oğul” diye kodlanırken, daha sonra ihtiyaten, “Lobi” olarak değiştirdiler. Bir Dignita CEO’su Eriksson’un bir mesajında, “Lobi bunun için 100 milyon alırsa son derece mutlu olacak. Bu tür bir paraya sahip olduklarını veya bir daha bu kadar kolay bir şekilde 100 milyon kazanma fırsatına sahip olacaklarını hayal edemiyorum” ifadelerini kullandı.
PARAVAN ŞİRKETTE KARAR KILDILAR
Uzun tartışmaların ardından taraflar peşin ödeme yapmaktan vazgeçtiler ve bir paravan şirkete komisyon ödenmesi konusunda yeni bir plana geçtiler. Bu süreçte, şirketin Cumhurbaşkanı Erdoğan’a resmi bir mektup göndermesi gerektiği anlaşıldı. Şirket yetkilileri uzun süren e-mail trafiğinden ve avukatlara da danıştıktan sonra hazırladıkları üç sayfalık mektubu Eriksson imzasıyla gönderdiler. Konuyu bilen bir kaynağa göre, mektup ilahiyatçı Gündüz’e gönderildi ve Temmuz ayı ortasında cumhurbaşkanlığına teslim edildi.
MEKTUBU GÜNDÜZ ULAŞTIRDI
Mektubun ulaşmasından sonra İsveçli şirket Gündüz’den, Cumhurbaşkanı Erdoğan yönetiminin üst düzey bir üyesiyle ve muhtemelen cumhurbaşkanının kendisiyle de bir sonraki adımları tartışmak üzere görüşmeler yapılacağını öğrendi. Türk-İş kayıtlarına göre Temmuz ayının sonlarında İstanbul’da planlanan paravan şirket kuruldu. Erdoğan’a sunmak üzere 8 sayfalık bir sunum hazırlandı.
ABD’Lİ ŞİRKET PLANI DURDURDU
Bu süreçte Dignita’nın ABD’deki sahipleri Smart Start, planın ABD rüşvetle mücadele yasalarını ihlal edebileceği de dahil olmak üzere bir takım hukuk dışı yönlerinden endişe duymaya başladılar. Kurum içi incelemeden sonra planın durdurulmasına karar verildi. Ardından hiçbir sebep göstermeden İsveç’teki şirkete de projeden vazgeçildiği bildirildi.
TARAFLAR SUSKUN KALDI
ABD Dignita’nın CEO’su Anders Eriksson, Reuters haber ajansına iddia edilen plan ile ilgili konuşamayacağını, çünkü şirketten ayrılmak üzere olduğunu ve bu konuda bir gizlilik sözleşmesi yükümlülüğü bulunduğunu belirtti. Bilal Erdoğan da, avukatı aracılığıyla Dignita ile işbirliği yaptığı iddialarının doğru olmadığını belirtti. Cumhurbaşkanlığı ise iddialar karşısında bir yorum yapmadı.
ŞİKÂYET İÇERİDEN GELDİ
Habere göre, Dignita ile ilgili şikayeti Nisan ayında ABD ve İsveç’in yolsuzlukla mücadele birimlerine ulaştırıldı. Bunun üzere ABD Adalet Bakanlığı ve İsveç savcıları bir ön soruşturma başlattı. Amerikan ve İsveç rüşvetle mücadele yasalarının herhangi bir hükmünün ihlal edilip edilmediğini belirlemek için önce özel bir ajan, ardında da bir müfettişi görevlendirdi. Zira, ABD’li ve İsveçli yolsuzlukla mücadele kanunlarına göre, her iki ülkede de komisyon ödeme taahhüdünün belirli şartlar altında suç teşkil ediyor.
ÖRTÜLÜ OLARAK DOĞRULANDI
Dignita’nın ortaklarından birisi olan Teksas merkezli bir şirket olan 1A Smart Start LLC yetkilileri iddialar üzerine, “Türkiye’de gelecekteki iş fırsatlarıyla ilgili potansiyel olarak endişe verici davranışları öğrendiğimizde, derhal araştırdık ve ilgili tek çalışanı ve üçüncü taraf danışmanları feshetmek de dahil olmak üzere düzeltici önlemler aldık” diyerek, üstü kapalı olarak kanun ve ahlak dışı girişimleri doğrulamış oldu.
BİLAL ERDOĞAN’IN İLK SORUŞTURMASI DEĞİL
Bilal Erdoğan’ın adı geçmişte de yolsuzluk iddialarıyla anılmıştı. 2016 yılında İtalyan savcılar, Bilal Erdoğan hakkında, beyan etmeden ülkeye nakit getirdiği şüphesiyle kara para aklama soruşturması yürüttü. Geçtiğimiz yıllarda Rus hükümeti de, Bilal Erdoğan’ın Suriye’de IŞİD ile sınır ötesi petrol ticaretinden kazanç sağladığına dair kanıtları olduğunu iddia etmişti. 2013 yılında ise içinde Bilal Erdoğan’ın da olduğu çok sayıda kişinin adının karıştığı yolsuzluk soruşturmasını yürüten savcılar, hükümet tarafından görevlerinden alınarak, soruşturmanın üstü kapatılmıştı.
