AKP, daha önce Anayasa Mahkemesi’nin iki kez anayasaya aykırı bularak iptal ettiği kamuya alımda ‘güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması’ teklifinin bir kez daha TBMM Genel Kurul gündemine getirmeye hazırlanıyor. Teklife ilişkin açıklama yapan DEVA Partili Yeneroğlu, “Kamu hizmetine girme hakkı keyfi olarak engellenemez, fişlemeye dönüşmemeli” dedi.
Daha önce iki kez Anayasa Mahkemesi’nden dönen “Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanun Teklifi”nin önümüzdeki günlerde yeniden TBMM Genel Kurulu’na gelmesi bekleniyor.
Söz konusu kanun teklifi; memuriyete giriş ve kamu atamalarında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmasına, elde edilecek verilerin kullanılmasına ilişkin temel ilkeleri belirliyor. Kanun teklifi; güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının kimler hakkında yapılacağını, araştırma konusu edilecek bilgi ve belgelerin neler olduğunu, bu bilgi ve belgelerin ne şekilde kullanılacağını, hangi mercilerin soruşturma ve araştırma yapacağını, değerlendirme komisyonunun yapısını, veri güvenliği ile verilerin saklanma ve silinme sürelerini düzenliyor.
ANAYASA MAHKEMESİ İPTAL ETMİŞTİ
Anayasa Mahkemesi daha önce iki kez anayasaya aykırılık nedeniyle güvenlik ve arşiv araştırması düzenlemesini iptal etmişti. Devlet memurluğuna alınacaklarda aranacak genel koşullara “Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olması” zorunluluğu 15 Temmuz darbe girişiminden sonra ilan edilen Olağanüstü Hal (OHAL) döneminde getirilmişti. Anayasa Mahkemesi iptal gerekçesinde, yapılacak işlemlerin nasıl yapılacağının, kanunda açık bir biçimde belirtilmemesini göstermişti. Yüksek mahkeme, kararında ayrıca “Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda kişisel veri niteliğindeki bilgilerin alınmasına, kullanılmasına, işlenmesine yönelik güvenceler ve temel ilkeler kanunla belirlenmeksizin bunların alınmasına ve kullanılmasına izin verilmesi anayasanın 13 ve 20. maddeleriyle bağdaşmamaktadır” demişti.
Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Mustafa Yeneroğlu, TBMM Genel Kurul gündemine gelmesi beklenen “Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanun Teklifi” hakkında yaptığı açıklamada önemli uyarılarda bulundu, kamuya alımda fişleme ihtimaline dikkat çekti.
İPTAL KARARI GÖZARDI EDİLDİ
Konuya ilişkin açıklamasına DEVA Partili Mustafa Yeneroğlu, Anayasa Mahkemesi’nin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması dair iptal kararının göz ardı edildiğini hatırlatarak, “Ne yazık ki teklif hazırlanırken, bir hukuk devletinde olması gereken birçok koruma mekanizması göz ardı edilmiş, Anayasa Mahkemesi’nin geçmişte güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına dair iptal ve bireysel başvuru kararlarında belirtilen gerekçelerin önemli bir kısmı da dikkate alınmamıştır” dedi.
ARŞİV ARAŞTIRMASI İLK DEFA VEYA KAMUYA YENİDEN GİRECEK KİŞİLERE YAPILACAK
Yeneroğlu’na göre teklif metninde Anayasa Mahkemesi kararlarına ve Anayasa’ya aykırı olan hususlar şöyle:
“-Teklifte arşiv araştırmasının ilk defa veya yeniden kamu görevine atanacak herkese yapılması öngörülmektedir. Söz konusu araştırmanın milli güvenlik konusunda ciddi tehditler yaşayan ülkemizde kamuya alımlarda herkese yapılması önemlidir. Ancak teklifte; arşiv araştırmasında öngörülen veriler bakımından hangi suçların kamu görevine girmeye engel oluşturacağı açıkça belirlenmemiş, beraat veya takipsizlik kararı verilen kişilerin maruz kalabileceği keyfi uygulamalara karşı koruma sağlanmamış ve suçlar arasında herhangi bir ayrım veya derecelendirme yapılmamıştır.”
TEKLİFE BİRİNCİ DERECE KAN VE SIHRİ HISIMLAR DA DAHİL EDİLMİŞ
“-Teklifte güvenlik soruşturmasında kullanılacak bilgi ve belgelerin çerçevesi belirli ve açık bir şekilde çizilmemiştir. Güvenlik soruşturmasının hukuken suç isnadı oluşturmayacak olgulara veya kişisel tespitlere dayandırılması keyfi uygulamalara yol açabilir. Söz konusu soruşturmanın kapsamının olası keyfiliklere karşı koruyucu önlemler içerecek şekilde, öngörülebilirlik ve şeffaflık ilkeleri çerçevesinde çizilmesi gerekir. Ayrıca kapsamın içerisine birinci derece kan ve sıhri hısımların da dahil edilmesi hukuken doğru değildir.”
ELDE DİLDEN KİŞİSEL BİLGİLERİ KİŞİLER MAHKEME AŞAMASINDA BİLE ÖĞRENEMİYOR
“-Teklifte, milli güvenlik ile ilgili istihbarat faaliyetleri kapsamında elde edilen ve kişinin kamu görevine kabul edilmemesine dayanak teşkil eden şahsi bilgiler, idari kararla birlikte hakkında güvenlik soruşturması yapılan kişiye verilmemektedir. İlgili kişi söz konusu bilgileri mahkeme aşamasında dahi öğrenememektedir. Kişi hakkında verilen olumsuz kararın gerekçelerinin kişiye bildirilmemesi ve gizli bilgi ve belgelerin dava aşamasında dahi öğrenilememesi savunma hakkını ve şeffaflık ilkesini zedeleyecektir.”
ÖZEL HAYATIN VE KİŞİSEL VERİLERİN GİZLİLİĞİ KORUNMUYOR
“-Teklif, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak kişiler hakkında elde edilen bilgi ve belgelerin kullanılış şekli, bu bilgilere itiraz usulü, verilerin silinmesine ilişkin izlenecek usul, süresinde silinmeyen bilgilere yönelik güvenceleri içermemesi nedeniyle özel hayatın gizliliği ve kişisel verilerin korunması hakkına aykırıdır.”
AYRINTILAR CUMHURBAŞKANI YÖNETMELİĞİNE BIRAKILMIŞ
“-Teklifte, kanunda yer alan hususların ayrıntısının belirlenmesi Cumhurbaşkanı’nca yürürlüğe konulacak bir yönetmeliğe bırakılmıştır. Böylesi bir yönetmeliğin ilerleyen dönemde güvenlik soruşturması yapılacak kişileri, soruşturmanın kapsamını genişletmesi, teklifte düzenlenen bazı hukuki korumaları gevşetmesi ve uygulamada keyfiliklere yol açması muhtemeldir.”
“TÜRKİYE’NİN 90’LAR TÜRKİYE’SİNE YENİDEN DÖNMEMESİ İÇİN…”
Mustafa Yeneroğlu, açıklamasında şu ifadeleri kullandı: “DEVA Partisi olarak, vatandaşlarımız arasında ayrımcılık yapılmasına karşıyız. Liyakat ve işin gerekleri hususunu karşılayan her vatandaşımızın kamu hizmetine girme hakkının olduğuna inanıyoruz. Ülkemizin, devletin güvenliğini koruma bahanesiyle makbul vatandaş oluşturma anlayışının egemen olduğu 90’lar Türkiye’sine yeniden dönmemesi için yapılan düzenlemenin bir hukuk devletinde olması gereken şekliyle açık ve belirli korumaları içermesi, şeffaflık sağlaması, yargısal mekanizmaları öngörmesi diğer taraftan da güvenlik bakımdan kuşkuya yer vermeyecek bir dengede olması gerekmektedir.”
TBMM’DE GÖRÜŞÜLÜRKEN BU NOKTALARA DİKKAT!
Yeneroğlu, söz konusu kanun teklifinin TBMM Genel Kurulu’nda görüşülürken yapılması gereken düzenlemeleri de şöyle sıraladı:
“-Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak kişiler hakkında elde edilen bilgi ve belgelerin kullanılış şekli, bu bilgilere itiraz usulü, verilerin silinmesine ilişkin izlenecek usul, süresinde silinmeyen bilgilere yönelik güvencelere koruyucu düzenlemelere yer verilmesi,
-Arşiv araştırmasında aranan verilerin komisyon tarafından olası kötüye kullanılmasına karşı koruyucu düzenlemelere yer verilmesi,
-Güvenlik soruşturması için gerekli bilgilerin açık ve belirli bir şekilde düzenlenmesi ve 1. derece kan ve sıhri hısımların bu kapsamda tutulmaması,
-Kamu idaresinin kararına dayanak teşkil eden şahsi bilgi kişiye savunma için verilmesi hususuna teklifte yer verilmesi,
-Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına ilişkin idari ve yargısal başvuru yollarının açıkça düzenlenmesi,
-Yönetmelikte düzenlenecek hususların sınırının net ve belirli bir şekilde çizilmesi, hukuki öngörülebilirlik ve vatandaşların hukuk güvenliği açısından zorunludur.”
