ABD, Kerkük'te patlak veren olaylara ilişkin Bağdat hükümetine çağrı yaptı ve sorunun Anayasa'nın 140. maddesine göre çözülmesini istedi. Söz konusu madde Kerkük'ün statüsü için referandum yapılmasını öngörüyor.
Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani’nin Kerkük’teki ‘Ortak Operasyonlar Komutanlığı’ binasını Kürdistan Demokratik Partisi’ne (KDP) geri verme kararının ardından Kerkük’te patlak veren şiddet olaylarıyla ilgili ABD’den ilk açıklama geldi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Vedant Patel, ülkesinin Kerkük’te yaşanan şiddet olaylarını kınadığını açıkladı. Patel, krizin Irak Anayasası’nın 140’ıncı maddesi çerçevesinde çözülmesi çağrısı yaptı.
Söz konusu madde, Bağdat ve Erbil arasındaki ihtilaflı bölgelerdeki durumun çözüme kavuşturulmasını ve halka federal hükümete bağlı kalma ya da Irak Kürdistanı’na katılma arasında seçim yapma hakkı kapsamında referandum yapılmasını öngörüyor.
Söz konusu bina, IŞİD’in 2014’teki ilerlemesi sırasında Irak ordusunun bölgeden çekilmesi üzerine peşmergenin kontrolüne geçmişti. Sonrasındaki üç yıl boyunca da, Kerkük’teki KDP karargâhı olarak kullanıldı. Erbil yönetiminin Mesud Barzani liderliğinde 2017’de düzenlediği bağımsızlık referandumu sonrasında ise dengeler değişti.
Bağımsızlık referandumu öncesindeki süreçte Erbil, Irak Anayasası’nın 140’ıncı maddesine göre petrol zengini Kerkük’ün statüsünün belirlenmesi için en geç 31 Aralık 2007’ye kadar referandum düzenlenmiş olması gerektiğine dikkat çekiyordu. Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY), Bağdat’ı hem referandumu ertelemek hem de kente Arapları yerleştirerek etnik yapıyı kendi lehine değiştirmekle suçluyordu. Kürtlerin, Arapların ve Türkmenlerin birarada yaşadığı kentin Erbil’e mi Bağdat’a mı bağlı olacağının belirlenmesi adına, IKBY’nin bağımsızlık referandumunda Kerkük’e de sandık kuruldu.
BAĞDAT, REFERANDUMU TANIMADI
Ancak bağımsızlık referandumunu tanımayan Bağdat, Irak ordusunu çoğunluğu Şiilerden oluşan milis gücü Haşdi Şabi ile birlikte bölgeye yollayarak özellikle Kerkük ve çevresinde çok sayıda kontrol noktası kurdu. 16 Ekim 2017’de Kerkük’e giren Bağdat güçleri hem kentte kontrolü aldı, hem de KDP binasını boşaltıp “Kerkük Operasyonlar Komutanlığı” karargahına dönüştürdü.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
PROTESTOCULARIN ARASINDA HAŞDİ ŞABİ TARAFTARLARI DA BULUNUYOR
Son kriz de, Irak Başbakanı Sudani’nin, vilayetler ve Kerkük’te 18 Aralık 2023’te yapılacak il meclis seçimleri öncesinde binayı KDP’ye devretme kararı üzerine patlak verdi. Başını Arap ve Türkmenlerin çektiği, Irak basınına göre aralarında Haşdi Şabi taraftarlarının da bulunduğu bir grup protestocu, 25 Ağustos’ta binanın önünde çadır kurarak eylem yapmaya başladı. Çadırlar nedeniyle Kerkük-Erbil otoyolu da trafiğe kapatıldı.
Kürt protestocuların karşı eyleme başlamasıyla gerilim şiddete dökülürken, dört kişi hayatını kaybetti. Patlak veren olaylar nedeniyle söz konusu binanın KDP’ye teslim edilmesi kararı ertelendi.
