6 soruda ABD Başkanlık seçimi

ABD, Kasım 2024’te yeni başkanını seçmek için sandık başına gidecek.

ABD politikasında sadece iki partinin hakimiyeti var. Biri Demokratlar liberal bir siyasi parti. Gündemini büyük ölçüde sivil haklar, geniş sosyal güvenlik ağı ve iklim değişikliğine yönelik tedbirler oluşturuyor. İktidardaki ikinci dönemini kazanmak isteyen mevcut Başkan Joe Biden’ın partisi.

Cumhuriyetçiler ise ABD’deki muhafazakâr siyasi parti. Daha düşük vergileri, hükümetin daralmasını, silah haklarını, göç ve kürtaj konusunda daha sıkı kısıtlamaları savunuyor. Cumhuriyetçiler ise henüz başkan adayını belirlemedi.

Peki seçim ne zaman, şu ana kadar konuşulan adaylar kim?

BBC Türkçe, 6 soruda ABD Başkanlık seçimini derledi.

1.Başkanlık seçimi ne zaman?

2024 seçimi 5 Kasım 2024 Salı günü yapılacak.

Seçimi kazanan kişi Ocak 2025’ten itibaren Beyaz Saray’da dört yıl süreyle görev yapacak.

2. Adaylar kimler ve nasıl aday oluyorlar?

2024 başkanlık kampanyası için oldukça yol kat edildi. Yarış, dokuzu Cumhuriyetçi, dördü Demokrat ve ikisi bağımsız olmak üzere 15 adayla başladı, ancak bunlardan bazıları şimdiden yarıştan çekildi.

Başkan Biden bu yılın başlarında aday adaylığını açıkladı. Bazı uzun vadeli zorluklara rağmen adaylığı kolayca kazanması bekleniyor.

Cumhuriyetçi Parti’de ise anketler eski Başkan Donald Trump’ın diğer aday adaylarının oldukça önünde olduğunu gösteriyor. Aralarında eski başkan John F Kennedy’nin yeğeni Robert F Kennedy Jr’ın da bulunduğu bazı bağımsız adaylar da var.

İki ana parti de Ocak ayında Iowa’da başlayan eyalet önseçimleri ve parti kurultayı düzenleyerek bir başkan adayı belirliyor.

Partiler arasında bazı farklılıklar mevcut. Süreç de bir eyaletten diğerine değişiyor.

Adaylık süreci için en büyük günlerden biri 3 Mart’taki “Süper Salı”. Çünkü onlarca eyalette ön seçimler o gün yapılacak. Cumhuriyetçi Parti’nin kimi aday göstereceği bundan sonra belli olabilir.

3. ABD başkanlık seçimleri nasıl işliyor?

İki aday da seçiciler kurulu seçiminde yarışıyor.

Sandığa giden seçmenler, kayıtlı oldukları eyaletin Seçiciler Kurulu’na göndereceği delegeleri, delegeler de başkan ve başkan yardımcısını seçiyor.

Seçici Kurul’da 538 delege bulunuyor. Eyaletler nüfuslarına göre, bu kurulda belli delege sayılarına sahip.

Maine ve Nebraska hariç, tüm eyaletlerde seçimi kazanan aday tüm delegeleri de kazanmış oluyor. Maine ve Nebraska’da ise adayların aldığı oy oranına göre eyaletin delegeleri paylaştırılıyor.

Başkan seçilmek için Seçici Kurul’da adaylardan birinin toplamda en az 270 delegeye sahip eyaletlerde seçimi kazanması gerekiyor.

Önemli olan delege sayısı olduğundan ülke genelinde en fazla oyu kazanan adayın başkan seçilemediği durumlar da oldu.

Bunun son örneği 2016’da yaşandı. Demokrat Parti’nin başkan adayı Hillary Clinton, ülke genelinde Cumhuriyetçi Parti’nin adayı Donald Trump’tan 3 milyon daha fazla oy almasına karşın yeterli delege sayısına ulaşamadığı için seçilemedi.

Eyaletlerin çoğu bir partiye ya da diğerine meyilli oluyor. Bu nedenle genellikle her iki adayın da kazanabileceği bazı eyalete odaklanılıyor.

4. Başka kimler seçilecek?

Tüm dikkatler başkanlık yarışını kimin kazanacağı üzerinde olacak.

Ama seçmenler oy pusulalarında yasama organı Kongre’nin üyelerini de seçecek.

5. Kimler oy kullanabilir?

18 yaş ve üzerinde olan her ABD vatandaşı her dört yılda bir yapılan başkanlık seçimlerinde oy kullanma hakkına sahip olur.

6. Seçim sonuçları ne zaman belli olacak?

Genellikle seçim gecesi seçimin galibi ilan ediliyor. Ancak 2020’deki seçimde tüm oyların sayılması birkaç gün sürdü.

Seçimden sonraki dönem, eğer bir başkan değişikliği varsa, geçiş dönemi olarak biliniyor.

Bakanlar da dahil olmak üzere yeni yönetimin oluşması ve yeni dönem için planlar yapması için geçen süreyi ifade ediyor.

Başkan Ocak ayında Washington’daki Kongre binasının merdivenlerinde düzenlenen yemin töreniyle resmen göreve başlıyor.