24 Şubat'ta Rusya'nın Ukrayna'yı işgal ile başlayan tahil krizinin aşılması için yapılan imza töreninde konuşan Erdoğan, "Önümüzdeki hafta gerçekleşecek gemilerin çıkışıyla tüm dünya nefes alacak." dedi.
Rusya-Ukrayna savaşının en önemli sonuçlarından biri olan küresel gıda krizinin aşılması için İstanbul tarihi bir zirveye ev sahipliği yaptı. Karadeniz üzerinden dünya pazarlarına tahıl ve diğer gıda ürünlerinin taşınmasına ilişkin anlaşma Dolmabahçe Sarayı’nda, Cumhurbaşkanı ve AKP lideri Recep Tayyip Erdoğan, BM Genel Sekreteri António Guterres ve Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu katılımıyla Dolmabahçe Ofisi’nde imzalandı.
‘DÜNYA NEFES ALACAK’
24 Şubat’ta Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ile başlayan tahil krizinin aşılması için yapılan imza töreninde konuşan Erdoğan, “Rus ve Ukraynalı meslektaşlarımızla her zaman irtibatta olduk, kapsamlı istişareler gerçekleştirdik. BM Genel Sekreteri Sayın Guterres’in hazırladıkları taslakta takdire şayandır. Sayın Putin, ve Sayın Zelenski’ye de teşekkür ediyorum. Önümüzdeki hafta gerçekleşecek gemilerin çıkışıyla tüm dünya nefes alacak.” dedi.
GUTERRES: BU DÜNYANIN YARARINA BİR ANLAŞMA
BM Genel Sekreteri António Guterres ise yaptığı açıklamada, “Bugün Karadeniz’de bir ışık var, umut ışığı, rahatlama ışığı. Sizin arabulucuğunuz olmazsa olmaz bir görev gördü. Rusya ve Ukrayna temsilcilerine tüm engelleri aştınız, yeni bir girişimin önünü açtınız. Bu dünyanın yararına bir anlaşmadır” ifadelerini kullandı.
TAHIL SEVKİYATI ANLAŞMASINDA NELER VAR?
– Anlaşma 120 günlüğüne imzalandı.
– Dört aylık sürenin Ukrayna limanlarında biriken 20-25 milyon ton tahılın sevk edilmesine yeterli olacağı düşünülüyor.
– Rusya, anlaşma karşılığında Batı’dan bazı garantiler aldı.
Ajans Bizim’in aktardığına göre; İstanbul’da bugün imzalanan Ukrayna tahılının sevkiyatına ilişkin anlaşma, Karadeniz’de ticarî gemilerin sefer yapabilmesi için güvenli koridorlar oluşturulmasını öngörüyor.
Anlaşma uyarınca, Rusya ve Ukrayna tam bir tarafsızlıkla davranma yükümlülüğü altına giriyor.
Ukrayna, tahıl ihracatını Odesa, Pivdeni ve Çornomork limanlarından başlatmayı tasarlıyor ve liman sayısını gelecekte daha da artırmayı umuyor.
Anlaşma uyarınca, Ukrayna gemileri kendi karasularında yük gemilerine kılavuzluk yapacak.
Anlaşma 120 gün için imzalandı. Ukrayna limanlarında silolarda 20-25 milyon ton tahıl biriktiği göz önüne alınırsa, ayda 8 milyon ton ihracat hesabıyla dört aylık sürenin biriken tahılı eritmeye yeteceği hesaplanıyor.
MAYINLAR TEMİZLENMEYECEK
Buna karşılık, müzakereciler, zaman yokluğu nedeniyle çoğunluğu Ukraynalılar tarafından kıyılarını korumak amacıyla yerleştirilen mayınları temizlemekten vazgeçti.
Bu nedenle, Ukrayna kılavuz gemileri, Ukrayna karasularından çıkıncaya kadar yük gemilerine eşlik edecek.
İstanbul’da kurulacak Koordinasyon Merkezinde ilgili tarafların temsilcileri bulunacak.
Bir Ukraynalı, bir Rus, bir Türk ve BM adına bir temsilcinin bulunacağı Koordinasyon Merkezinde ayrıca her temsilcinin kendi personeli de yer alacak.
Birkaç güne kadar oluşturulması beklenen Koordinasyon Merkezi, Karadeniz’de gemilerin seyrüseferini izleyecek ve kayıtlarını tutacak.
BM Genel Sekreteri, “Kesin bir tarih veremem ama en geç iki hafta içinde bu iş hallolur ve o zaman operasyonlar başlar” dedi.
Rusya’nın şartı
Rusya, Ukrayna’ya silah sevkiyatı yapılmadığından emin olmak amacıyla tahıl nakleden şileplerin denetlenmesini şart koştu.
Müzakereler sırasında bir ara öngörüldüğünün aksine denetimler denizde yapılmayacak.
Denetimlerin İstanbul’da, büyük bir ihtimalle Haydarpaşa ve Ambarlı limanlarında yapılması bekleniyor.
Denetimler, dört tarafın temsilcileri tarafından Koordinasyon Merkezinin yetkisi altında şileplerin geliş ve gidişinde yapılacak.
Tahıl sevkiyatına ilişkin ilk görüşmeler 13 Temmuz’da İstanbul’da yapılmıştı.
RUSYA’YA GARANTİ VERİLDİ
Anlaşmanın imzalanması karşılığında Rusya’nın, Batı’nın yaptırımlarının doğrudan veya dolaylı olarak kendi tarım ürünleri ve gübre ihracatına uygulanmayacağına dair garanti aldığı bildiriliyor.
Buna ek olarak, New York’taki bir diplomata göre, ABD, tahıl ve gübre ihracatını kolaylaştırmak için Rusya’ya büyük tonajlı gemilerin tedarik edilmesine ilişkin garanti verdi.
Büyük tonajlı gemilere sahip uluslararası lojistik şirketleri, yaptırımlar nedeniyle Rusya hesabına çalışmak konusunda isteksiz davranıyor.
ABD dün, anlaşmanın sonuçlandırılmasını memnuniyetle karşıladığını açıklamış ve Moskova’yı anlaşmayı uygulamaya çağırmıştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, “Asıl önemlisi, bu anlaşmanın uygulanmasıdır. Tabii ki ortaklarımızla Rusya’yı bunun uygulanmasından sorumlu tutmak için çalışmaya devam edeceğiz” demişti.
UKRAYNA’DA GÜVENSİZLİK
Ukrayna Ekonomi Bakanı Timofi Milovanov, Twitter üzerinden yayımladığı mesajda, anlaşmanın imzalanmasından dolayı memnuniyet duyduğunu belirterek, “Ukrayna için büyük bir zafer. Savaş sırasında diplomasinin iş başında olduğunu görmek harika” dedi.
Ancak Kiev’de güvensizlik devam ediyor.
Ukrayna Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, “Ukrayna heyeti, yalnızca Ukrayna’nın güney bölgelerinin güvenliğini, Ukrayna silahlı kuvvetlerinin Karadeniz’deki güçlü konumunu ve Ukrayna tarım ürünlerinin güvenli ihracatını garanti eden çözümleri destekleyecek” dendi.
