Putin fırsatı kaçırmadı: Savaş suçu işleyen Rus yetkiliyi BM zirvesinde konuşturdu

Uluslararası Ceza Mahkemesinin Ukraynalı çocukları zorla Rusya'daki toplama kamplarına götürdüğü için hakkında tutuklama kararı çıkardığı Çocuk Hakları Komiseri Lvova-Belova BM Güvenlik Konseyi toplantısına katıldı ve propaganda yaptı: Kamplar kötü yerler değil.

CEMRE ÜLKER 06 Nisan 2023 GÖRÜŞ

Rusya'nın BM temsilcisi Vassily Nebenzia (Fotoğraf: Bryan R. Smith / AFP)

Rusya, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ndeki (BMGK) başkanlık rotasının 1 Nisan itibariyle başlamasından sonra kurumu bir propaganda makinesi olarak ele geçirmiş oldu. 5 Nisan Çarşamba günü Güvenlik Konseyi marjında yapılan toplantıda Rus Çocuk Hakları Komiseri Maria Lvova-Belova, işledikleri savaş suçlarını, Ukraynalı çocukların Rusya’ya illegal transferlerini, çocukların güvenli bölgelere yerleştirilmesi olarak temize çekmeye çalıştı.

Birkaç hafta öncesine geri dönüp, bu toplantıda konuşulanları özetlemeden önce kısa bir altyapı bilgisi paylaşmak faydalı olabilir. BM Güvenlik Konseyi Amerika, Çin, Fransa, Rusya, İngiltere olmak üzere, veto hakkı olan bu 5 daimî üyesi dışında geriye kalan 10 üye ülkenin her 2 yılda bir değiştiği, Birleşmiş Milletler ’in en etkin, prestijli, aynı zamanda en çok eleştirilen kült yapılarından birisi. Özellikle diktatör rejimler altında yönetilen, çoğu temel insan hakları ve özgürlüklerinin kısıtlanmış olduğu, birçok savaş suçuna bulaşmış Çin ve Rusya’nın bu kritik organda daimî varlık göstermesi ve veto hakkına sahip olması çokça eleştiriliyor.

BMGK’ya başkanlık eden üye ülke heyeti her ay belli bir rotasyon sistemi ile değişiyor. Kısa bir süre gibi gözükse de çok kritik olan bu 1 aylık yönetim sürecine BM diplomatları, ülkelerinin Dış İşleri Bakanlıkları ile iş birliği içinde çok sıkı bir şekilde hazırlanıyorlar. Malum, 1 aylık bir süre için bile olsa, dünyanın tüm savaş suçlarının, insani krizlerinin, soy kırımlarının masaya yatırıldığı bu bünyenin ajandasının belirlenmesi çok prestijli bir hadise.

Nisan 2023 itibariyle Rusya’nın BMGK başkanlığına oturmasını Amerika BM Daimî Temsilcisi, Büyükelçi Linda Thomas Greenfield geçtiğimiz günlerde 1 Nisan şakası olarak nitelendirmişti. Rusya’nın Ukrayna özerkliğini ihlal ederek başlattığı savaşın yanı sıra, 17 Mart’ta Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM) Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Çocuk Hakları Komiseri Maria Alekseyevna Lvova-Belova adına yürürlüğe sokmuş olduğu tutuklama kararı sonrası BMGK başkanlık koltuğuna oturmuş olması gerçekten abes bir durum ortaya çıkardı. Fakat her ne olursa olsun, diplomasının rijit kuralları maalesef hızla gelişen insanı krizlere tepki verebilecek kadar esnek değil. BM gibi uluslararası kurumlarda herkes oyunu kuralına göre oynuyor.

Bu çerçevede Rusya BM tarihinde unutulmayacak hadiselerin altına imza atmaya devam ediyor. Geçtiğimiz Nisan ayında BM İnsan Hakları Konseyi üyeliğinden menedilen ikinci ülke olarak tarihe geçen Rusya, bir konsey üyesinin ülke başkanının UCM tarafından tutuklama kararı olmasına rağmen BMGK’na başkanlık etmesi de diploması tarihine damga vurmuş oldu.

Her zaman, her fırsatta dile getiriyorum: çocuk haklarını hiçbir zaman küçümsememek, yok saymamak, tüm devlet kurumları tarafından her konjonktürde el üstünde tutmak gerekiyor. Ukrayna’da işlenen birçok savaş suçu olmasına rağmen UCM Savcısı Karim Khan önderliğinde yürürlüğe giren tutuklama kararı Rusya’nın Ukraynalı binlerce çocuğu zorla, hukuksuz bir şekilde yerlerinden ederek, Rusya’ya transfer etmesine referans verilerek gerçekleşti.

Henüz BMGK başkanlık koltuğunda 5. iş günü tamamlayan Rusya’nın ilk icraatlarından birisi üye ülkelere özel gündem toplantısı çağrısında bulunarak Ukraynalı çocukların Rusya’ya kanunsuz transferini “güvenleri bölgelere taşıma” gerekçesi ile temize çekmek oldu. Hemen hemen Birleşmiş Milletler içerisinde gerçekleşen tüm toplantılar BM Web TV’si üzerinden canlı yayınlanır. Fakat İngiltere Daimî Misyonu Rusya’nın BMGK’deki başkanlık rolünü manipüle ederek dünyaya seslenmesini engellemek üzere bu toplantının canlı yayına girmesinin önüne geçti. Bunun ardından Rusya Daimî Temsilciliği YouTube canlı yayını yaparak toplantıyı kamuoyuna açtı. 9 yıldır BM zirvelerine katılıyorum, açıkçası UN Web TV’de yayınlanması yasaklanıp, YouTube’a aktarılan ilk oturuma şahitlik etmiş oldum.

Açılış konuşmasında Rusya’nın BM Büyükelçisi Vasily Nebenzya “Ukrayna`nın köklerine kazınmış Nazi izlerinin üstünün kapatılması için bizim üzerimize savaş suçlamaları yaftalamalarıyla geliyorlar” dedi. Elçi Nebenzya, Almanya ve İspanya’ya da kendi istekleri dışında zorla transfer edilen çocukların varlığından bahsederken Batılı medya kuruluşlarının sözde iki yüzlü tutumları nedeniyle bunları hiç gündem etmediklerinin altını çizdi. Nebenzya daha da ileri giderek, ‘Kriminal Ukrayna rejiminin işlemiş olduğu savaş suçları var. Çatışma altında yaşayan Ukraynalı insanlar Rus askerlerinin gelip onları kurtarmalarını, özgürlüklerine kavuşturmalarını bekliyor“ dedi.

Rusya bu toplantıda tamamen hücum taktiğiyle ilerledi. Kendilerine çocuk kaçakçısı diyen Amerika yetkililerinin sözde benzer bir yöntem ile Vietnam’dan “baby lift operation” adı altında 25,000 çocuğu Amerikan topraklarına zorla getirmelerinden, bu işlemin geçici koruma sağlanması kılıfı altında yapılıp, daha sonrasında çocukların Vietnamlı ailelere geri iadesinin gerçekleşmediğinden bahsetti.

İlerleyen dakikalarda toplantıya online olarak Rus Çocuk Hakları Komiseri Maria Alekseyevna Lvova-Belova katıldı. Ukrayna ve özellikle Donbas bölgesinden Şubat 2022 itibariyle Rusya’ya 5 milyondan fazla insanın geldiğini ifade eden Lvova-Belova, bu rakamın 700 bininin aileleri ve akrabalarının nerede olduğu tespit edilemeyen çocuklar olduğunu vurguladı. Uzun zamandır savaş atmosferinde yaşayan Ukraynalı çocuklar için sözde güvenli bölgelere yapılan transferleri Lvova-Belova bir insanlık görevi olarak tanımladı. 1,300 çocuğun ise yetimhanelere iadesinin gerçekleştiğini, sadece 400’ünün aileleri bulunamadığı gerekçesiyle Rus yetimhanelerine, 358’inin ise Rus koruyucu ailelere teslim edildiğini söyledi. Lvova-Belova UCM’nin hakkında çıkartmış olduğu tüm suçlarını reddederek Rusya’ya getirilen çocukların Ukrayna’da yakınlarının olup olmadığının belirsiz olduğunu, geri dönüşlerinin çocukların gelişimi için iyi bir ihtimal olmayacağı söyledi.

Lvova-Belova’dan sonra Rus Büyükelçisi neredeyse komik sayılacak söylemlerine devam etti. İngilizcede “camp” olarak kullanılan kamp kelimesinin aslında Rusçada çok daha başka bir anlamının olduğunu, batılı yayın organlarının anlattığı gibi kötü yerler olmadığını, gençliklerinde, özellikle Sovyet zamanlarında kendilerinin de bu kamplarda bulunduklarının altını çizdi. Rus Büyükelçi konuşmasını sonlandırırken, Amerika ve İngiltere bizi sürekli sansür uygulamakla suçluyorlar ama biraz önce odayı terk ettiler, asıl sansürcü onlar dedi. Birinci ağızdan video görüşmeleri ile BMGK üyelerinin dikkatine sundukları ifadelerin perde arkasına itilmesini Rus diplomatı, dünya ülkelerinin gerçekleri görmeyi inkâr etmesi olarak adlandırdı.

Rusya BMGK başkanlık sürecini kendilerince en verimli şekilde manipüle etmeye eminim devam edecektir. Fakat özellikle UCM Savcısı Karim Khan’ın savaş suçlarına karşın devletlerin uluslararası mahkemelerce cezadan muaf kalmalarının sonlandırılmasına yönelik çok kararlı bir duruş gösterdiğini düşünüyorum. Uluslararası Ceza Mahkemesine üye 123 ülkeden birisine Putin veya Lvova-Belova’nın seyahat etmesi halinde tutukluluk kararının uygulanması yönünde UCM’nin gayet kararlı olduğu ve bu yaptırımın işleme geçmesi konusunda her türlü diplomatik kanalları da aktive ettiği gözlemliyorum. Her ne kadar geç gelen adalet anlamını yitiriyor gibi gözükse de savaş suçlarının bu devirde cezasız kalmaması adına UCM’nın tüm girişimleri çok kritik, eminim önümüzdeki günlerde dava süreci ile de ilgili yeni gündemler kamuoyunun dikkatine sunulacaktır.

Takip Et Google Haberler
Takip Et Instagram