OECD, 2022 yılı kamu sosyal harcama oranlarını açıkladı. Verilere göre ilk 10’da 8 Avrupa ülkesi yer alıyor. Türkiye ise sondan ikinci sırada.
Birçok ülke vatandaşlarına sosyal yardım ile destek veriyor. Özellikle batılı ülkelerde “sosyal devlet” anlayışı daha hakim. Sosyal devletlerde vergilerin harcandığı kalemler özenle seçiliyor ve denetleniyor. Böylelikle yardıma ihtiyacı olan vatandaşlara kolaylıkla sosyal yardım yapılabiliyor.
Peki, dünya ülkelerinde kamuya yapılan sosyal harcamalar ne kadar? Türkiye sosyal harcamalarda dünyada kaçıncı sırada? En sosyal devlet hangisi?
G7 ÜLKELERİNİN HARCAMALARININ YÜZDE 26’SI KAMUYA GİDİYOR
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), 2022 yılı kamu sosyal harcamaları verilerini yayınladı. SOCX olarak adlandırılan sosyal harcama verileri; yaşlılık, malullük, fiziksel engellilik, sağlık, aile, işsizlik, konut ve diğer sosyal yardımlardan oluşuyor. Diğer sosyal yardımlar ise sosyal hizmetlerini (engelli, çocuk ve yaşlı bakımı), nakit yardımlarını (doğum tazminatı, emeklilik aylığı ve diğer nakit yardımlar) ve vergi indirimlerini kapsıyor.
OECD verilerinde Almanya, Meksika ve Türkiye en son 2019; Japonya, Kanada ve Kosta Rika en son 2020; Kosta Rika 2021; Avustralya, İngiltere, İsrail, Kolombiya, Şili ve Yeni Zelanda 2022 sosyal kamu harcama oranlarına sahip
Ülkelerin oranları, Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın (GSYH) yüzde kaçının kamu sosyal harcamalara ayrıldığına göre oluşturuldu. Bu verilere göre 2022 yılında OECD ülkelerinin ortalaması yüzde 21,1; G7 ülkelerinin ortalaması ise yüzde 26 oldu.
İLK 10 ÜLKENİN 8’İ AVRUPA’DAN
OECD ülkeleri arasında en çok kamu sosyal harcama oranına sahip ülkeler Avrupa’dan oldu. Listede ilk 6 ülke Avrupa’da yer alıyor. 2022 yılında en çok kamu yardım oranı Fransa’da oldu. Fransa GSYH’sının yüzde 31,6’sını kamuya harcadı. İkinci sırada gelen bir diğer G7 ülkesi de İtalya oldu. İtalya’da 2022 yılında GSYH’nın yüzde 30,1’i kamuya harcandı. Diğer ülkeler ise şöyle: Avusturya yüzde 29,4; Belçika ve Finlandiya yüzde 29; İspanya yüzde 28,1.
ABD VE KANADA İLK 10’DA
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) 2022 yılında yüzde 26,7’lik kamu sosyal harcama ile OECD ülkeleri arasında 5. sırada yer aldı. ABD’den sonra bir başka Avrupa ülkesi olan Danimarka yüzde 26,2 ile 6. sırada. Kanada ise yüzde 25,5’lik bir ortalama ile Danimarka’dan sonra yer aldı.
ASYA’NIN AÇIK ARA EN ÖNDE ÜLKESİ JAPONYA
Japonya 2022 yılında yüzde 24,8’lik sosyal kamu harcama oranı ile 9. sırada yer aldı. OECD verilerine göre diğer asya ülkeleri listede sonlarda yer aldı. İsrail yüzde 18,3 ile sondan 10 ve Güney Kore yüzde 14,8 ile sondan 5. ülke oldu.
Okyanusya ada ülkelerinin durumu asya ülkelerine göre biraz daha iyi. Avustralya yüzde 23 ve Yeni Zelanda yüzde 20,8 kamu sosyal harcama oranına sahip.
TÜRKİYE SONDAN İKİNCİ
OECD ülkeleri arasında Türkiye, kamu sosyal harcamalarda sondan ikinci oldu. En son 2019’da veri alınan Türkiye’nin oranı yüzde 12,4. Türkiye 1990 yılından beri hep son 5 ülke arasında yer aldı. Türkiye’den sonra yüzde 7,4 ile Meksika geliyor.
TÜRKİYE EN YÜKSEK ORANA 2009’DA ÇIKTI
Türkiye uzun yıllardır kamu sosyal harcama oranı düşük bir ülke oldu. 1990’da birçok ülkenin kamu harcama oranı yüzde 20’leri aşmışken Türkiye, 2006 yılından sonra yüzde 10’u aşabildi. Türkiye’nin kamu sosyal harcama oranı 1990’da 3,8 iken 2020’de 12,4’e kadar yükseldi.
Türkiye’nin kamu sosyal harcama oranında kısmi yükselişler yaşadığı yıllar oldu. Bunlar 2000 ve 2009 yılları oldu. 2000’deki sıçramadan sonra istikrarlı bir şekilde artan oran 2009’dan sonra düşüşe geçti. Fakat Türkiye yüzde 12,9 ile en yüksek oranı 2009 yılında gördü.
