Değiştirilmesi mümkün olmayan dijital varlık ya da “token” olarak bilinen NFT’ler sanat gündemini meşgul ediyor. Şimdi sorulan soru şu: Müzayedelerde satılan bu dijital varlıklar sanat mıdır ya da öyle sınıflandırılabilir mi?
Öncelikle NFT’nin tanımına ekonomi perspektifinden bakalım. Türkiye İş Bankası’nın internet sitesinde NFT’ler şöyle tanımlanıyor: “NFT, aslında bir kripto para birimidir. Fakat bu tanımda söz konusu para, bildiğimiz tanımların dışında değerli olan herhangi bir varlık olabilir. Yani NFT, bir değere sahip olan ve tahsil edilebilen dijital bir varlıktır. NFT sayılabilecek varlıklar; herhangi bir sanat eseri, video, tweet, bir internet sayfası, görseller, sosyal medyada oluşturduğunuz hikâyeler ve daha pek çoğu olabilir. Tüm bu dijital varlıklar, gerekli şartları sağladıklarında birer NFT olma özelliği taşıyabilir.”
WIKIPEDIA NFT’LERİ “SANAT ESERİ” LİSTESİNE ALMADI
Geçtiğimiz günlerde dijital sanat dünyasının gündemindeki bu soruya Wikipedia editörleri “hayır” cevabını verdiler. Aralık ayında “yaşayan sanatçıların yaptığı en pahalı sanat eserleri” listesini hazırlarken gündeme gelen soru editörler arasında tartışıldı. Editörler NFT’leri sanat eseri listesine koymama kararı aldılar. Kripto para cephesinden bazı okurlarsa bu karara itiraz ettiler. Öte yandan, Wikipedia’nın kendisi de geçtiğimiz yıl NFT furyasına katılmış ve ilk yayının NFT’sini açık artırmaya çıkarmıştı.
İlk NFT 2014’te Kevin McCoy tarafından meydana getirildi. Bugüne kadar dijital sanat eserlerinin NFT’si çok yüksek meblağlara satıldı. Geçtiğimiz Mart ayında Beeple olarak tanınan bir grafik tasarımcı Everydays adlı bir NFT’yi 69.5 milyon dolara, Pak adlı tasarımcı da Merge’ü 91.8 milyon dolara sattı. Ekonomistler bu rakamları eninde sonunda patlayacak bir piyasa balonu olarak nitelendiriyor.
Müzeler de NFT çılgınlığına kapılarını açmış durumda. Art Newspaper’ın haberine göre The British Museum Japon grafiker Katsushika Hokusai’nin 200 NFT’sini geçtiğimiz yıl satışa çıkardı. Şimdi de Romantik ressam J.M.W. Turner’ın eserlerinin NFT’sini satışa çıkaracak.
BEATLES DA KERVANA KATILDI
Bugün yeni bir NFT müzayedesi haberi de ünlü pop grubu Beatles’dan geldi. Paul McCartney’nin Hey Jude’u yazdığı orijinal notlar John Lennon’ın oğullarından Julian Lennon tarafından dijital olarak satışa çıkarıldı. 7 Şubat’ta yapılacak müzayede Hey Jude’un notları için 30 bin dolardan başlayacak. Beatles hatıraları arasında kıyafetler, gitarlar ve şarkılara ilişkin notlar da bulunuyor.
Geçtiğimiz yıl NFT’lerin küresel piyasası 22 milyar dolardı. NFT’lerin patlamasının en önemli nedeni bilinen işletmelerin katılımı oldu. Örneğin, Coca-Cola NFT satışından 575 milyon dolar kazandı. Paris Hilton’dan Damien Hirst’e pek çok isim NFT satışına katıldı.
Uzmanlar NFT çılgınlığının zamanla azalacağı ve sanat piyasasının içinde eriyeceği görüşünde. NFT taraftarları ise bunun sanat eserlerini satmak için devrimci bir yol olduğunu söylüyor. Tekellere meydan okuyan bu yeni sistemle dijitallerin fiziksel sanat eserlerinin yerini alabileceği düşünülüyor.
Diğer bir deyişle, NFT herhangi bir dijital dosyaya ait bir tür dijital mülkiyet sertifikası, bu bir jpeg fotoğraf dosyası, bir video ya da şarkı olabiliyor. Basit bir Google taramasıyla herkes NFT’ye bağlı bir dosyayı bulup ücretsiz indirebiliyor, telefonunda ya da bilgisayarında saklayabiliyor ancak sadece NFT’nin sahibi onu satabiliyor. NFT’nin diğer bir özelliği de sanatçıların aracıya ihtiyaç duymadan eserlerini dijital olarak satabilmesi.
NFT’lerin en şaşırtıcı yanı ise finansla iç içe geçmiş olmaları. Sanat ticareti her zaman zengin bir uğraş olarak anılıyordu. Ancak NFT ile sanat ile zenginlik arasındaki ilişki ortadan kalkmış görünüyor.
