Türkiye'nin güneydoğusunda seçilmiş belediye başkanlarına kayyım atanmasını gündeme alan Venedik Komisyonu, "Yüksek Seçim Kurulu'nun aldığı kararlar uluslararası norm ve standartlarla tutarsızdır ve tersine çevrilmelidir" açıklamasını yaptı.
Avrupa Konseyi’nin Venedik Komisyonu hukuk uzmanları, Türkiye’nin güneydoğusundaki seçilmiş adaylar ve belediye başkanları hakkındaki kayyım atamalarıyla ilgili konu talebini gündeme aldı. İnceleme tabeli Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi’nden gelmişti.
Bianet‘in aktardığı habere göre Türkiye hükümetine, alınan kararların iptal edilmesi çağrısında bulunan Venedik Komisyonu, yaptığı açıklamada OHAL’in kaldırılmasına rağmen etkilerinin sürdüğünü vurguladı.
“Venedik Komisyonu, Türkiye’nin Güneydoğu bölgesindeki terör tehdidinin farkında” denilen açıklamada şöyle denildi:
“Böyle bir tehdit, bürolarını terörist eylemleri desteklemek için kullanabilecek seçilmiş yetkililerin görevden alınması da dahil olmak üzere olağandışı önlemleri haklı kılabilir.”
“Ancak bu tür önlemler, ilgili yasal hükümlere saygı göstermeli, kanıtlara dayanmalı ve izlenen amaç ile orantılı olmalıdır.”
“Venedik Komisyonu ayrıca, daha önceki vesilelerle yaptığı gibi, başarısız darbe girişiminin hemen ardından, Türk makamlarının tehlikeli bir silahlı komplo ile karşı karşıya kaldıklarında, Türkiye’de bazı olağanüstü tedbirlerin gerekli olabileceğini kabul etmektedir.”
“Bununla birlikte, olağanüstü hal 2018’de sona erdi. Yapısal rejim değişikliklerinin çerçevesine dayanarak, Türkiye’de yürürlükte olan yerel yönetim sistemine yapılan değişikliklerin kalıcı olarak getirilmesi endişe vericidir.”
“Bu değişikliklerin gerekliliği, olağanüstü hal sırasında bile şüpheli görünüyordu. Bu endişe elbette OHAL’in sona ermesi ile daha da büyüdü.”
“OHAL’in süregelen etkileri ‘ciddi kaygılara’ yol açıyor. Buna ek olarak, Venedik Komisyonu’nun görüşün demokrasinin temel ilkeleriyle – seçmenlerin iradesinin ve seçilen yetkililerin haklarının – ve hukukun üstünlüğünün – yasallık ve hukukun da dahil olduğu – özgür ifadesine saygı gösterilmesinin- kesin gerekliliği görüşünde.”
“Yüksek Seçim Kurulunun aldığı kararlar uluslararası norm ve standartlarla tutarsızdır ve tersine çevrilmelidir.”
“Demokrasinin düzgün işlemesi için, en fazla oy alan adayların seçilmiş sayılması ve diğer siyasi partilerin ikinci sıradaki adaylarının seçilmemesi çok önemlidir.”
“İçişleri Bakanlığı’nın kararları, seçilmiş belediye başkanlarının hükümet yetkilileri tarafından değiştirilmesine olanak tanıyan OHAL mevzuatına dayanmaktadır. Yerel özyönetimin doğasını zayıflatan bu kararlar yürürlükten kaldırılmalıdır.”
Venedik Komisyonu kayyım atamalarıyla ilgili görüşlerini açıkladıktan sonra madde madde şu önerileri sıraladı:
A. İlgili kanunda, bir seçim adayının kamu hizmetinden yasaklanması nedeniyle uygun bulunmaması, ciddi bir suçtan dolayı mahkeme tarafından kesin bir cezai mahkumiyet kararı ve adayın seçimlerden önce uygun olmaması konusunda kesin bir karar gerektirdiğini açıkça belirtilmeli.
B. Diyarbakır, Erzurum, Kars ve Van ilçe belediyelerinde 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde en yüksek oyu alan ancak Yüksek Seçim kararı ile belediye başkanlığı görevi alınan altı belediye başkan adayının seçildiğini kabul edin.
C. İçişleri Bakanlığı’nın 19 Ağustos 2019 tarihli kararı ile askıya alınan üç büyükşehir kentinin Diyarbakır, Mardin ve Van belediye başkanlarını yeniden görevlendirin; veya ilgili belediye meclislerinin yeni bir belediye başkanı seçmesine izin vermek veya ilgili seçim bölgelerinde tekrar seçim yapmak gibi seçmenlerin iradesine uygun alternatif bir çözüm uygulayın.
D. İlk kez 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yürürlüğe giren ve Kasım 2016’da Parlamento tarafından onaylanan 45. Maddenin 1. fıkrasındaki değişiklikleri yürürlükten kaldırın.
