Kaynağı meçhul 5 milyar dolar

Bir ülkenin para biriminin dolar ve euro gibi önde gelen yabancı para birimleri karşısında değerini belirleyen faktörlerden biri “cari denge” olarak bilinen döviz gelirleri ile giderleri arasındaki ilişkidir.

Yıllık döviz gelirleri giderlerinden fazla ise o ekonomi cari fazla veriyor demektir. Giderler daha fazla ise cari açık veriliyordur.

Türkiye ekonomisinin kronik rahatsızlıklarının başında gelen cari açık üretimde kapasite ve nitelik problemleri çözülmedikçe döviz kurlarının üzerinde Demoklesin Kılıcı gibi sallanmaya devam edecek. Nitekim 2020 yılında Türkiye’nin cari açığı 36,7 milyar dolar seviyesine ulaştı.

Dolayısıyla mevcut dış borçların yanı sıra 36,7 milyar dolarlık açığı kapatmak için ilave kaynak ihtiyacı hasıl oldu. Milli gelirin (GSYH) neredeyse yüzde 5’i kadar döviz açığı verilirken döviz kurlarında istikrar beklemek hayalden öte geçmez.

İHRACATÇI VE TURİZMCİNİN İLACI OLSA BAŞINA SÜRECEK

Türkiye açığı kapatmak için ne yaptı? 170 milyar dolar ihracata mukabil ithalat 220 milyar dolar ithalat tablosu yüzünden dış ticaret açığı ile döviz ihtiyacı daha da arttı. Turizm gelirleri 29 milyar dolardan 9 milyar dolara gerilediği için bir darbe de o cenahtan geldi.

Doğrudan yatırımlar durma noktasına geldiği yetmezmiş gibi hukuk güvenliği kalmadığı için yerli sermaye 7 milyar doları daha yurt dışına çıkardı.

Doğrudan ve kalıcı sermaye gelmez oldu. Hatta sıcak para diye bilinen Borsa İstanbul’da (BİST) işlem gören hisse senetleri ile devlet tahvillerine yatırım için gelen yabancı sermayenin bakiyesi 2020’yi 10 milyar dolar azaldı.

Dile kolay! En fazla dövize muhtaç olunan bir senede net 10 milyar dolar sıcak para Türkiye’yi terk etti.

Sadece son iki ayda repo faizinin yüzde 10,25’ten yüzde 17’ye çıkarılmasının etkisi ile 5 milyar dolar geldi. Bu giriş de olmasa muhtemelen bavulunu toplayıp giden sıcak para tutarı 17 milyar doları bulacaktı.

Kaynağı belirsiz para girişi devam ediyor.

5 AYDA 5 MİLYAR DOLARLIK KAYNAĞI MEÇHUL PARA

Cari açığın finansmanı tarafında bilinen yöntemler böylesine aleyhte ittifak edince hükûmetin sihirli formülü devreye giriyor. Merkez Bankası (TCMB) ödemeler dengesi tablolarında “net hata/noksan” diye gösterilen kaynağı meçhul para girişi 2020 yılının son 5 ayında tekrar patladı.

Eylülde 159 milyon dolar, ekimde 1 milyar 324 milyon dolar, kasımda 2 milyar 585 milyon dolar ve aralıkta 734 milyon dolar olmak üzere 2020 yılının son 5 ayında toplam 4 milyar 982 milyon dolar kaynağı meçhul para girişi oldu.

Dile kolay 5 ayda 5 milyar dolar ve nereden ne mukabilinde geldiği bilinmiyor.

TCMB, ödemeler dengesinde toplamda birkaç 100 milyon dolarlık fazlalık ya da noksan “net hata/noksan” kaleminde gösterilir.

Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) iktidara geldiği 3 Kasım 2002 tarihine kadar Cumhuriyet hükûmetlerinin hiçbirinde net hata/noksan kaleminde senelik 100 milyon dolar üzerine çıkılmamıştı.

19 YILDA 20 MİLYAR DOLARIN NEREDEN GELDİĞİ BİLİNMİYOR

AKP’nin iktidarda olduğu 19 yılda neredeyse esrarengiz 20 milyar dolar net hata/noksan üzerinden Türkiye’ye geldi. 2020 yılında da bu eğilimin devam ettiği TCMB verileri ile teyit ediliyor.

Böylesine yüksek tutarlı kaynağı meçhul para girişi ne Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde muhalefet partilerinin ne de medyanın nazar-ı dikkatini celbediyor. Herkes hâlinden memnun gibi görünse de bir ülkenin ekonomik kalkınması kadar büyümeyi nasıl finanse ettiği önemlidir.

Man Adası, Katar, Panama, Malta eksenli dünya çapında ortaya çıkan skandallarda Türkiye’nin isminin daha fazla telaffuz edilmesini niçin şaşırıyoruz ki.

Daha iki hafta önce uluslararası hacker (sanal korsan) grubu Anonymous tarafından sosyal medyada paylaşılan 14 milyar euroluk (119 milyar TL) teminat mektubunda Ziraat Bankası’nın ismi geçiyordu.

Suçlamaların diğer ayağında Almanya’nın finans devi Deutsche Bank vardı. Deutsche Bank, sorularıma verdiği cevapta evrakın sahte olduğunu belirtse de Ziraat Bankası şu ana dek sessiz kalmayı tercih etti.

TAŞIMA SU İLE DEĞİRMEN DÖNMEZ

Millview Corp ile MRT Finance şirketlerinin ucu “vergi cenneti” Virgin Adaları’na çıkması kulağa hiç hoş gelmiyor. Ziraat’in bu iddialara cevap vermemesinin kabul edilebilir bir tarafı yok. Taşıma su ile değirmen dönmeyeceğine göre 40 milyar dolarlık döviz açığını bavulla, özel jetlerle gelen kaynağı meçhul paralarla kapatılamaz.

Doların Türk Lirası karşısında son iki ayda değer kaybetmesi ile Türkiye’nin ödemeler dengesi tablosu arasında rasyonel bir ilişki yok.

Üstelik TCMB’nin net döviz rezervlerinin altın hariç -70 milyar dolara indiği bir dönemde TL’nin değer kazanmasının tek sırrı var o da Türkiye’nin dünyanın en yüksek reel faizini veren birkaç ülkeden biri olmasıdır. Bütçede bu sene 200 milyar liraya yakın tutar faiz ödemelerine tahsis edildi.

Başka bir ifadeyle bütçede 100 liralık vergi gelirinin 20 lirası vatandaşın cebine girmeden faiz lobisinin cebine gidecek. Hâl böyle olunca da yıl sonunda bütçe en az 250 milyar TL açık verecek.

Bütçe açığı Hazine’nin yüksek faizle aldığı borçlarla kapatılacak. Kısır döngü azalan yatırımlar, artan işsizlik ve küçülen ekonomi anlamına geliyor.

FAİZ REKORTMENİ TÜRKİYE

Hem enflasyonda hem de politika faizinde Venezuela, Arjantin, Kongo, Haiti, Yemen gibi ülkelerle yarışan Türkiye’de döviz kurlarının istikrara kavuşması için döviz gelirlerinin giderlerinden fazla olması elzemdir.

Bu da yüksek teknolojili ürünlerin ihracat içindeki payını yüzde 3’ten en az yüzde 15’e çıkarmakla mümkün olabilir.

Kaynağı meçhul 5 milyar dolar günü kurtarır, ancak gelecek kalıcı kurumsal sermayeyi ürküteceği için Türkiye’nin geleceğini karartır.

MERHABA: Bundan böyle her çarşamba Türkiye ve dünya ekonomisine dair makalelerle karşınızda olacağım. Görüş ve eleştirileriniz benim için yol gösterici olacaktır.

İletişim için:
e-posta: [email protected]
Twitter: @turhanbozkurTV

YouTube: https://www.youtube.com/turhanbozkurt

Facebook: https://www.facebook.com/TurhanBozkurt/