Kapalıçarşı’da yaz aylarında para trafiği hızlandı. Zira Ukrayna’yı işgal eden Rusya, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) müeyyidelerini aşmak için Türkiye’ye yönelmişti. Kapalıçarşı’da ışıldayan altınların kahir ekseriyetinin Venezuela’dan geldiği anlaşılmasın diye latin Amerika ülkesinin doğu komşusu Guyana’dan özel jetlere yüklendiği iddia ediliyor.
Temmuz ve ağustos aylarında biri Merkez Bankası’nın ilan ettiği döviz kuru, diğeri İstanbul Kapalıçarşı (Tahtakale) kuru olmak üzere iki ayrı kur dikkatten kaçmadı. Bazı günlerde resmî kur ile Tahtakale kuru arasındaki fark 25-30 kuruşa kadar çıktı.
Kapalıçarşı altının kalbi olsa 90’lı senelerden bu yana ilk defa döviz işlemlerinde de bankalara alternatif olmaya başladı. Döviz banknotların nakliyesinde bavullar, çuvallar derken dört tekerlekli el arabaları bile kullanılmaya başlandı.
Nereden geliyor bu yabancı paralar? Dolar, dinar, ruble ve dirhem banknotlar niye bankalara değil de Kapalıçarşı’ya akın ediyor? Özellikle ağustosta çil çil külçe altınların elden ele dolaşmasının sırrı ne?
ÇİL ÇİL ALTINLAR NEREDEN GELİYOR?
Esasında son üç-dört yıldır Türkiye para getiren herkes için en cazip liman hâline geldi. 30 Haziran 2022 tarihine kadar çuval dolusu dolar ya da euro ile gelen herkes bu paraları hiç vergi ödemeden dilediği gibi harcayabiliyordu.
1 Temmuz-30 Eylül 2022 tarihleri arasında sadece yüzde 1 vergi mukabilinde kara para bile olsa Türkiye’ye getirmek serbest. 1 Ekim-31 Aralık 2022 tarihleri arasında vergi oranı yüzde 2’ye çıksa da dünyada sisteme girmeyi bekleyen milyarlarca dolar kaynağı meçhul servetin sahipleri için söz konusu oran “çerez parası” bile değil.
Esrarengiz paralar sadece vergi muafiyeti tanınmıyor, parayı ya da menkul kıymeti (hisse senedi, tahvil, mücevher, tapu vd.) getirenler aynı zamanda geriye dönük vergi incelemesi, matrah artırımı ve “Nereden buldun?” gibi sorgu ve suâlden muaf tutuluyor.
Bitmedi. 1 Ocak 2023-31 Mart 2023 tarihleri arasında sadece yüzde 3 vergi ödeyenler uyuşturucu parasını bile Türkiye’de aklayabilecek.
RUS RUBLESİ KAPALIÇARŞI’DA DOLARA DÖNÜYOR
Kapalıçarşı’da yaz aylarında para trafiği hızlandı. Zira Ukrayna’yı işgal eden Rusya, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) müeyyidelerini aşmak için Türkiye’ye yönelmişti.
Yaz aylarında oligarkların (milyarder) yanında Rus turistler de Türkiye’ye akın etti. Antalya’da oteller yetmedi, daireler kiralandı. Kiralar yüzde 200-300 arttı.
Rusya’nın ödeme sistemi “Mir” kart Türkiye’de geçerli. Rublenin dolara ya da altına dönüştürüldüğü adres ise, Kapalıçarşı oldu. Kapalıçarşı’da alım-satış arasındaki makasın bankalara kıyasla daha az olması döviz işlemlerinde Kapalıçarşı’yı cazip kıldı. Piyasaya giren rubleler Kapalıçarşı’da dolara, altına ya da TL’ye çevriliyor.
Merkez Bankası (TCMB) ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) “Niye fazla döviz işlemi yaptınız?” telefonlarından bizar olduğu için bankalar fiilen döviz müşterisine kapıyı kapattı.
Hatta bankalar hatırı sayılır müşterileri (VIP) için bizzata Kapalıçarşı’ya kurye ile ruble, dinar, dirhem ya da altın yolladı.
Merkez Bankası rezervleri Kapalıçarşı döviz işlemlerinin nasıl patladığını teyit ediyor. 7 milyar dolara yükselen efektif (banknot) döviz rezervinde yeni bir rekor kırıldı.
ÇANTA ÇANTA DOLAR EL DEĞİŞTİRİYOR
Türkiye’ye bir yerlerden ve bazı ticaretler sonucu kâğıt para girişi var. Rusya’dan ruble, nakit dolar ve altın; Venezuela’dan altın geliyor. Orta Asya ve Körfez ülkeleri ise, nakit dolar, altın veya erel para birimleri ile döviz piyasasını hareketlendirdi.
Merkez Bankası iki aydır Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketi’ne (BOTAŞ) ve Toprak Mahsulleri Ofisi’ne (TMO) döviz satmamıştı. BOTAŞ ve TMO da muhtemelen dövizleri Kapalıçarşı’dan topladı.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
Bankalarda iki haftadır hem TL mevduat hem döviz tevdiat hesaplarında düşüş var. Şirketler döviz kredilerini kapatıyor. Dövizin bir kısmı da el konulabilecek endişesi ile yastık altına kaçmış olabilir.
İstikrar yoksa, enflasyon yüksekse ve serbest dalgalı kur rejiminin ismi kalmışsa paralel bir döviz piyasası kendiliğinden teşekkül ederi. Kapalıçarşı şu anda bu boşluğu dolduruyor.
Ağustosta altın ithalatının yüzde 1.288 artarak, 31 bin 343 kiloya yükselmesi de manidar.
VENEZUALA’NIN ALTINLARI İSTANBUL’DA
Kapalıçarşı’da ışıldayan altınların kahir ekseriyetinin Venezuela’dan geldiği anlaşılmasın diye latin Amerika ülkesinin doğu komşusu Guyana’dan özel jetlere yüklendiği iddia ediliyor.
İç Anadolu’da altın rafineri lisansına sahip bir altın şirketi ile Osmanlı döneminden kalma bir isimle Borsa İstanbul’da aracılık hizmeti sunan bir şirketin nakit döviz piyasasında kilit bir rol üstlendiği de belirtiliyor.
Ezcümle efektif ile bankaların kurları arasında farkın arttığı günlerde Kapalıçarşı cazip oluyor.
“Varlık Barışı” diye bilinen kanun sayesinde hiç olmadığı kadar hızlı bir şekilde dışarıdan bavulla dolar ya da altın getirenler dövizi en yüksek kurdan satmak istiyor.
Nasıl olsa bankalar düşük mevduat ve fonlama faizine mukabil yüksek faizli krediler sayesinde altın çağını yaşıyor. Dövizden uzak dursalar da olur.
Döviz işlemlerini yapmak yerine alım-satış makasını açarak müşteriyi Kapalıçarşı ile döviz bürolarını yönlendiriyorlar.
Efektif döviz rezervindeki artış kaynağı meçhul paralara işaret ediyor.
Yaz aylarında turizm gelirleri+gurbetçi dövizleri ve yabancıya gayrimenkul satışı sebebiyle banknot dolaşımı da hızlandı.
Kapalıçarşı yakın takipte tutuldu. Banka kurları aşağıda kalırken, birilerine yüksekten para bozdurma imkânı sunuldu.
MADURO HAZİRANDA TÜRKİYE’YE GELMİŞTİ
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro’yu 8 Haziran’da Ankara’da Saray’da ağırlamıştı. O gün iki ülkenin merekz bankası başkanları da işbirliği protokolüne imza atmıştı.
Venezuela’nın altın rezervi ve transferi ile Türkiye’nin nakit ihtiyacını karşılıyor olabilir mi?
Erdoğan’ın şu sözleri ile Kapalıçarşı’da dönen dolaplar arasında bir illiyet olabilir: “Merkez Bankamızda rezerv yükselmeye başladı, döviz rezervi noktasında bizim rahat hareket etmemizi sağlamış oluyor, şu anda birçok dost ülke gerekli desteklerini sağ olsun veriyorlar.”
Dostların ABD ile AB üyesi olmadığında tereddüt yok. Yeni dostlar Rusya, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (Dubai, Abu Dabi), İsrail, Libya ve Venezuala…
Merkez Bankası’nın banknot rezervlerini artıran faktörlerden biri Maduro ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yolladığı döviz ya da külçe altınlar olabileceği şimdilik bir iddiadan ibaret.
Rusya’ya dönük müeyyideleri ihlal ettiği için Türkiye’nin de müeyyideye maruz kalma ihtimali “yok” denecek kadar az. Erdoğan ilk günden itibaren Birleşmiş Milletler (BM) tarafından onaylanmamış hiçbir müeyyideyi tanımadığını ilan etmişti.
Hava sahasından bankacılık sistemine, gümrüklerden doğrudan yatırımlara kadar her sahada daha da kuvvetlenen bir işbirliği müşahede ediliyor.
Mersin Akkuyu’da Türkiye’nin ilk nükleer güç santralini inşâ eden Rosatam (Akkuyu Nükleer AŞ) 15 milyar doları iki hafta içinde Türkiye’ye getirmişti.
AB enerji krizinden başını kaldıramayacak kadar perişan vaziyette.
Ancak Kapalıçarşı’da son yılların en esrarengiz dolar operasyonu devam ediyor. TCMB brüt döviz rezervlerini yıl sonuna kadar 140 milyar dolara çıkarma için hazırlık yapıyor.
KONTROLLÜ DEVALÜASYONA DEVAM…
Dolar 18,90 TL’yi geçtiğinde yeni bir 20 Aralık 2021 operasyonu için bu defa daha küçük bir düğmeye basılacak. Yaz aylarında turist ve gurbetçi dövizleri sayesinde TCMB fazla döviz satmadı. Hatta politika faizini yüzde 14’ten yüzde 13’e indirerek, bütün piyasalara adeta meydan okudu.
“Doların patronu” Amerikan Merkez Bankası (Fed) başta olmak üzere büyük merkez bankaları enflasyonla mücadele için faiz artırırken, TCMB hükûmetin seçim ekonomisine destek vermek için faiz indiriyor.
Dolar/TL kuru indirime rağmen 15-20 kuruş ancak arttı. Kur korumalı mevduat (KKM) 1,3 trilyon TL’ye yükselirken, Kapalıçarşı’da hızlanan döviz ve altın trafiği dövizde tansiyonu stabil kalmasını sağladı.
Ancak sonbahardan itibaren döviz girişinin yavaşlaması bekleniyor. Piyasada şartlar ağırlaşırsa Kapalıçarşı’da yazın test edilip onaylanan mekanizma daha da hızlanacak.
Serbest piyasanın sadece ismi kaldığına göre, dolarda 19 TL üzerine şimdilik izin verilmeyecek. Sert düşüş için de müdahale yok. Düşüş için seçim tarihine en yakın tarihe kadar hazırlık yapılacak.
Bu arada Borsa İstanbul (BİST) operasyonun yeni cephesine dönüştürülecek.
—————————————
İletişim için:
https://www.youtube.com/turhanbozkurt
Twitter: @turhanbozkurTV
https://www.facebook.com/TurhanBozkurt/
e-posta: [email protected]
