Kadınlara kayyım darbesi: Sığınma evleri, yurtlar ve atölyeler kapatıldı

Halkların Demokratik Partisi (HDP) bir kadın ve bir erkek liderden oluşan eşbaşkanlık sistemiyle ilk defa 30 Mart 2014 yılında gerçekleştirilen yerel seçimlere katıldı. Kadının ön plana çıktığı eşbaşkanlık sistemi ile HDP, 2014 yerel seçimlerinde Van, Diyarbakır, Mardin, Bitlis, Siirt, Şırnak, Batman, Iğdır, Tunceli, Hakkari ve Ağrı olmak üzere toplamda 11 ilin Belediye Başkanlığını kazandı.

2014 ile 2016 yılları arasında Doğu ve Güneydoğu illerindeki belediyelerde görev yapan HDP’li eşbaşkanlar, kadınlara yönelik çok sayıda dernek, kooperatif ve çeşitli kurslar açarak binlerce kadına istihdam sağladı. Ancak eşbaşkanlık sistemi uygulamasına karşı çıkarak, kadınları sindirme politikası izleyen AKP, 16 Kasım 2016 tarihi itibariyle HDP’li belediyelere kayyım atayarak kadınlara özel olarak kurulan tüm atölyeleri, sığınma evlerini, kız öğrenci yurtlarını ve kadın yaşam merkezlerini kapattı.

31 Mart 2019’daki yerel seçimlerle kayım yönetiminden geri alınan belediyelere tekrar HDP’li eşbaşkanlar geldi ve faaliyetleri durdurulan kadın kuruluşlarının birçoğunu tekrar aktif hale getirdi. Fakat 17 Kasım 2019 tarihinde başlayan 2. kayyım dönemi ile birlikte Kürt illerinde bulunan tüm kadın yaşam merkezleri ve kurumlarına yeniden kilit vuruldu.2016 ve 2019 yıllarında belediyelere atanan kayyumların kadınlara yönelik uyguladığı cinsiyet ayrımcılığını ve 2020-2021 yıllarında Kürt kadınlarına karşı devam eden baskı ve şiddet politikalarını derledik…

KADINLARA YÖNELİK EN BÜYÜK KIYIM VAN’DA YAPILDI

30 Mart 2014 yerel seçimleriyle göreve gelen, Van Büyükşehir Belediyesi’nin eşbaşkanları Bekir Kaya ve Hatice Çoban 16 Kasım 2016’da İçişleri Bakanlığı’nın emriyle görevden alındı ve yerlerine Van Valisi İbrahim Taşyapan kayyım olarak atandı. Taşyapan, 2 Temmuz 2017’de, HDP’li başkanların öncülüğünde açılan Rojin Kadın Yaşam Merkezi ile Türkiye’de ilk kez kurulan Kadın Politikaları Daire Başkanlığını kapattı. Kürtçe bir kelime olduğu gerekçesiyle “Rojin” ismi tabelalardan kaldırıldı.

Kadın politikaları daire başkanlığı ile ortak faaliyetler yürüten Rojin Yaşam Merkezi Bünyesinde, kadınlara özel dikiş-nakış kursları, seramik atölyeleri, Ermeni kültürüne özgü gümüş işleme sanatı olan Savat işçiliği gibi birçok sertifikalı kurslar bulunuyordu. 4 ay süren kursların ardından sertifikalarını alan kadınlar, meydana getirdikleri ürünleri, belediye tarafından kurulan “Kadın Emeği” pazarında satabiliyor ve ekonomik gelir elde edebiliyorlardı. Ancak kayyum kararı ile kadın emeği pazarı da dağıtıldı ve 100’e yakın kadının ekonomik özgürlüğüne darbe vuruldu.

SIĞINMA EVİ KAPATILDI, KADINLAR SOKAĞA ATILDI

Kayyım Taşyapan, Van Büyükşehir Belediyesi Kadın Politikaları Daire Başkanlığı ile Rojin Yaşam Merkezini kapatmadan önce ise bu kuruluşun bünyesinde faaliyet gösteren birçok kurumun çalışmalarını da durdurdu.

Daire Bakanlığı ve Rojin Yaşam Merkezi çatısı altında açılan kadın sığınma evinin 30 Haziran 2016’da kapatılmasına karar verildi. Kararın ardından, erkek şiddetine maruz kalan, yaşamı tehlikede olduğu için kadın sığınma evine gelen yaklaşık 80 kadın sokağa atıldı. Ayrıca şiddet mağduru kadınların dosyalarına el konuldu ve bütün bilgileri ifşa edildi. Sığınma evi çalışanları ise işsiz kaldı.

ALO ŞİDDET HATTI ASKIYA ALINDI

Öte yandan, Van Büyükşehir Belediyesi Kadın Politikaları Daire Başkanlığınca 2014 yılında kurulan ‘Alo Şiddet Hattı’na el konuldu ve şiddete karşı kadınlara sağlanan hizmetlerin tümü engellendi.

KADINLARIN DETERJAN ÜRETTİĞİ KOOPERATİFE KİLİT VURULDU

Van’ın Gürpınar ilçesinde bulunan Xavesor (Havesor) Kadın Kooperatifi de kayyum eliyle kapatılan kurumlar arasında yer aldı. 2016 yılında faaliyetleri durdurulan kooperatifte, kadınlara ekolojik deterjan üretme fırsatı veriliyordu. Doğal temizlik ürünleri üreten kadınlar, bunları kadın emeği pazarında satışa çıkarıyor ve hatta Türkiye’nin çeşitli yerlerinden sipariş alarak ekstra gelir elde ediyorlardı.

KADIN OTOBÜS ŞOFÖRLERİ GÖREVDEN ALINDI

Görev dağılımında cinsiyetçi yaklaşımlar sergileyen kayyum, 2014 yılında başlatılan “Mor Kanatlı Turnalar” projesine de son verdi. Bu proje kapsamında Van Büyükşehir Belediyesinin otobüslerine kadın şoförler istihdam edilmiş, her salı ve perşembe günleri topluma taşıma araçları kadınlar için ücretsiz hale getirilmişti.

KADIN FUTBOL TAKIMI DAĞITILDI

Yine 2014’de kurulan Van Büyükşehir Belediyesi Kadın Futbol Takımı kayyum tarafından dağıtıldı. 17 yaş altı kızlardan oluşan futbol takımı 2. lige kadar yükselmiş olmasına rağmen hiçbir gerekçe gösterilmeden kapatıldı.

2 yıl boyunca hak ihlalleri, hukuksuzluk ve eşitsizlikle yönetilen Van Belediyeleri, 31 Mart 2019 yılındaki yerel seçimlerin ardından kayyım yönetiminden kurtarıldı. 1 Nisan 2019’da Van Büyükşehir Belediyesinin Başkanı seçilen Bedia Özgökçe ve Mustafa Avcı, diğer ilçelerin HDP’li esbaşkanları ile birlikte, kayyım kıyımına uğrayan birçok kadın kuruluşunu yeniden faaliyete geçirdi ancak Erdoğan rejimi bir kez daha hukukta yeri olmayan gerekçelerle Van belediyelerine kayyım atayarak kadın alanlarına müdahale etti.

KAPATILAN KURUMLAR KADEM’E VERİLDİ

2019 yılı itibari ile Van’da kurulan kadına özgü tüm kuruluşlar “HDP’li başkanlar tarafından kurulduğu” gerekçesiyle yeniden kapatıldı. Kapatıldıktan sonra çoğunluğu Kur’an Kursu’na çevrilen bu kurumlar, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kızı Sümeyye Erdoğan’ın başkanlığını üstlendiği KADEM vakfına bağışlandı.

MARDİN’D ATANAN KAYYIMLAR KADINLARI HEDEF ALDI

30 Mart 2014 yerel seçimleriyle Mardin Büyükşehir Belediyesinin Başkanlık görevini üstlenen Süryani kökenli 25 yaşındaki Februniye Akyol ve Ahmet Türk 17 Kasım 2016’da görevden alınarak yerlerine Mardin Valisi Mustafa Yaman kayyum olarak atandı. Hem Mardin Büyükşehir Belediyesi hem de diğer ilçelerde görev yapan birçok HDP’li belediye çalışanları ihraç edildi. Kayyumun kadın faaliyetlerine yönelik baskı ve şiddetleri ise daha çok 2019 yılında artış gösterdi.

Eski Mardin Büyükşehir Belediyesi Kayyımı Mustafa Yaman

31 Mart 2019 yerel seçimleriyle Mardin Büyükşehir Belediyesinin Başkanlık görevine bu defa Ahmet Türk’ün yanı sıra Figan Altındağ seçildi ancak 19 Ağustos 2019 tarihinde görevden alınan iki ismin yerine yeniden Mustafa Yaman kayyum olarak atandı. İkinci kez göreve getirilen Yaman bu defa ilk icraat olarak kadın faaliyetlerini yasaklayarak yüzlerce kadını ekonomi, kültür ve sanat alanından izole etti.

KADIN DAİRE BAŞKANLIĞINA ERKEK ATANDI

2015 yılında HDP’li Büyükşehir Belediyesi bünyesinde kurulan Mardin Kadın Daire Başkanlığında genel müdür olarak görev yapan Mehtap Bingül’ün işine kayyum Yaman tarafından son verildi ve yerine İl Milli Eğitim Müdürlüğünün, şube müdürü Abdurrahman Şahin getirildi.

KADINLARA FUHUŞ KARŞILIĞINDA İŞ VAADİ

Kayyım Mustafa Yaman tarafından Kent A.Ş. isimli belediye şirketine müdür olarak atanan eski polis memuru Ercan Uysaler’in, belediyeye iş başvurusunda bulunan kadınları taciz ettiği ve fuhuş karşılığında iş vaadinde bulunduğu ortaya çıktı. Skandal olayın ardından hakkında yasal işlem başlatılan Uysaler, herhangi bir cezaya çarptırılmadı.

Öte yandan Mardin’in Mazıdağı Belediyesine kayyım olarak atanan Muhsin Duran Kalkan, HDP’li başkanların yardımıyla Belediye bünyesinde kurulan Sarya Kadın Kooperatifinin tüm ödeneğini kesti. Kadın istihdamına yönelik kurulan bu Kooperatif kapsamında, 30 dönümlük bir arazi kadınlara tahsis edilmişti. Kadınlar burada yeşil fasulye başta olmak üzere çeşitli sebzelerin üretimini yapıyor ve bunları, belediye tarafından Mardin’in 8 ayrı köyünde kurulan pazarlarda satarak gelir elde ediyorlardı.

DİYARBAKIR KAYYUMU KIZ ÖĞRENCİLERİ SOKAĞA ATTI

31 Mart 2019 seçimlerinden sonra HDP’li Selçuk Mızraklı ve Hülya Alökmen Diyarbakır Büyükşehir Belediyesinin eşbaşkanı olarak seçildi ancak 19 Ağustos 2019’da Mızraklı ve Alökmen görevden alınarak yerine Diyarbakır Valisi Hasan Basri Güzeloğlu kayyım olarak atandı. Güzeloğlu, ilk olarak Diyarbakır Büyükşehir Belediyesine bağlı 400 kişilik kız öğrenci yurdunun kapatılmasına karar verdi. Bir gün içinde yurdu boşaltan kayyum, alternatif bir alan tahsis etmeden maddi durumu olmayan kız öğrencileri sokağa attı ve yurdu misafirhaneye çevirdi.

KADIN FUTBOLCULARI TAŞIYAN OTOBÜS YASAKLANDI

2019’da Amedspor kadın futbol kulübüne tahsis edilen 21 TC 361 plakalı otobüs, kayyum tarafından durduruldu. Ve kadın futbolcular Diyarbakır merkezde gerçekleşecek olan idmana, yürüyerek gitmek zorunda kaldı.

Amedspor’ın kadın futbolcularının servis otobüsü iptal edildi.

Öte yandan 2014 seçimlerinin ardından Diyarbakır Büyükşehir Belediyesinin Başkanlığını Gülten Kışanak ve Fırat Anlı üstlenmişti. 17 Ekim 2020’de “PKK’ya destek verdiği gerekçesiyle” hapis cezasına mahkum edilen Kışanak’ın tutukluluk hali halen devam ediyor.

BATMAN’DA KURULAN DİKİŞ NAKIŞ ATÖLYESİ KAPATILDI

2019 seçimleriyle HDP’li Mehmet Demir ve Songül Korkmaz eşbaşkan olarak Batman Büyükşehir Belediyesinde göreve başladı. Seçimlerden 5 ay sonra başlayan kayyum atamaları ile birlikte Demir ve Kormaz görevden alınarak yerine, Batman Valisi Hulusi Şahin getirildi.

Şahin, 2011 yılında faaliyete geçirilen ve 600’den fazla kadına meslek kazandıran Hevi (Umut) kadın atölyesini kapattı. Hevi atölyesi Batmanlı kadınlara, el becerilerini geliştirmeleri konusunda fırsatlar sunuyordu. Atölye bünyesinde kurulan sertifikalı dikiş, nakış kursunda ustalaşan kadınlar ürettikleri el emeği göz nuru ürünleri satarak gelir sağlıyorlardı.

Ayrıca Batman’da HDP’li belediye başkanlarının aracılığıyla kurulan kadın spor kompleksi de işlevsiz hale getirildi. Batman’ın Gültepe mahallesinde kurulan kadın semt pazarı, erkek satıcıların da bulunduğu pazar alanına dönüştürüldü. Erkek gözü ve gözetiminden uzak olarak kadınlara özel tahsis edilen bu pazarda kadınlar, el emeği ile ördükleri ürünleri, çeşitli malzemelerden yaptıkları takıları ve ev yapımı reçelleri, pekmezleri, turşu ve sarmaları satıyorlardı.

36 KADIN MERKEZİ İŞLEVSİZ HALE GETİRİLDİ

2016 ve 2019 yılları arasında HDP’li belediyelere atanan kayyımlar, sadece Büyükşehir belediyelerine ait kadın kuruluşlarını değil, Kürt illerinin bazı ilçelerine inşa edilen kadın sığınma merkezlerini de işlevsiz hale getirdi.

HDP’li kadın milletvekilleri tarafından yayınlanan listeye göre,

DİYARBAKIR’DA;

Kayapınar Belediyesi – Ekin Ceren Kadın Merkezi
Sur Belediyesi – Amida Kadın Merkezi
Yenişehir Belediyesi – Roza Kadın Merkezi
Çınar Belediyesi – Jinwar Kadın Merkezi
Silvan Belediyesi – Meya Kadın Merkezi
Lice Belediyesi – Nujiyan Kadın Merkezi
Kulp Belediyesi – Zozan Eren Kadın Merkezi
Hani Belediyesi – Hani Belediyesi Kadın Merkezi
Bismil Nelediyesi – Nujin Kadın Merkezi

MARDİN’DE;

Kızıltepe Belediyesi – Nuda Kadın Merkezi
Nusaybin Belediyesi – Gülşilav Kadın Merkezi
Mazıdağı Belediyesi – Rewşen Kadın Merkezi
Dargeçit Belediyesi – Çiçek Kadın Merkezi
Derik Belediyesi – Peljin Kadın Merkezi

ŞIRNAK’TA;

Cizre Belediyesi – Sitiya Zin Kadın Merkezi
Silopi Belediyesi – Viyan Kadın Merkezi

URFA’DA;

Viranşehir Belediyesi – Berjin Amara Kadın Merkezi
Halfeti Belediyesi – Sara Kadın Merkezi

VAN’DA;

İpelyolu Belediyesi – Maya Kadın Yaşam Merkezi
Erciş Belediyesi – Kadın Destek Evi
Bahçesaray Belediyesi – Kadın Yaşam Merkezi

HAKKARİ’DE;

Çukurca Belediyesi – Bervar Kadın Merkezi
Şemdinli Belediyesi – Nujin Kadın Merkezi

SİİRT’E;

Baykan Belediyesi – Arin Kadın Danışma Merkezi

MUŞ’TA;

Varto Belediyesi – Savuşka Kadın Merkezi

TUNCELİ’DE;

Dersim Belediyesi – Yaşam Kadın Merkezi

Ağrı’da ise Doğu Beyazıt Belediyesine bağlı Sema Yüce Kadın Merkezi kayyımlar tarafından işlevsiz hale getirildi ve bu kurumların çoğu AKP Kadın kollarına tahsis edildi.

KADINLARA BASKILAR SÜRÜYOR

2020 yılına kadar Kürt kadınlarına ve kadın kuruluşlarına yönelik nefret politikası izleyen kayyumlar 2021 yılında da HDP destekçisi olan veya Doğu’dan yaşayan, Kürtçe konuşan tüm kadınları sosyal ve ekonomik alanlardan koparmaya devam ediyor. Şu anda Doğu bölgelerinde Kürt kadınlarının hemcinslerine özel herhangi bir kurum veya atölye açması yasaklanırken, kadınların maruz kaldıkları hak ihlallerine karşı yürüyüş veya gösteri yapmaları da yasaklanıyor. Olası bir eylem girişiminde ise kadınlar tutuklanarak cezaevine gönderiliyor.

KADINLARIN SADECE KURUMLARINA DEĞİL, GELECEKLERİNE EL KONULDU

Erdoğan rejimi tarafından hukuksuzca görevlendirilen kayyumların yıkıcı icraatlarına bakıldığı zaman; kadınların sadece masalarına, sandalyelerine, atölyelerine veya pazar alanlarına değil bin 500’den fazla kadının emeğine, ekonomisine ve geleceğine el konulduğu görülüyor.