Herkül Millas’tan yeni kitap: Neden ulusal mitlere inanırız?

Herkül Millas’ın Yunanistan’daki ulusal mitosları ele aldığı yeni kitabı National Myths in Greece (Yunanistan’da Milli Mitoslar) yayımlandı. Transnational Press tarafından okura sunulan çalışmasında Millas, Yunanistan’ın geçmişindeki milli mitosları (efsaneleri) sorgularken mitosların hayatımızda neden önemli yer tuttuğu sorusuna da yanıt arıyor. 

Kitabın önsözünde mitosların milliyetçilikle ilişkisini hatırlatan Millas, Yunanistan’da yaşadığı için o kültürün mitoslarıyla ilgilendiğini söylüyor. Yetişme yıllarını Türkiye’de geçirmesi, Türkiye’de azınlık olma durumu Millas’ın konuyu dışarıdan bir gözle görmesini sağlamış. 

Neden mitoslara inanırız? Niçin bizim gibi düşünenler fikirlerimize katılırken bizim gibi düşünmeyenler ikna olmazlar? Bu sorulara yanıt arayan Millas kitabının ilk bölümünde mitosların var oluş nedenleri üzerinde duruyor. “Ulus” ve “mitos” terimlerinin farklı kültürlerde farklı anlam katmanları içerdiğini hatırlatan yazar, işe bu terimleri tanımlayarak başlıyor. Ulusal mitosların niçin pek çok akademik disiplin tarafından ele alındığını göstermek için Millas metodoloji sorununu da tartışıyor.

Herkül Millas’ın kitabı, ulusal kültürlere dair basmakalıp inanışların ve mitlerin nasıl yanıltıcı olabildiğini gösteren bir çalışma. Millas gerçekliğin göreceli hale geldiği dünyamızda mitoslardan arınmış bir gerçeklik duygusuna nasıl ulaşabileceğimizi sorgularken bilime de bu bağlamda yaklaşıyor.

MİTOS DÜNYASINDA YAŞIYORUZ

Kitabın ikinci bölümünde mitoslara neden inandığımız ve bağlı kaldığımız sorgulanıyor. Herkül Millas yola çıkış noktasını ve vardığı sonucu bir söyleşide şöyle anlatmıştı:  “Yunanistan’daki birkaç mitos etrafında başladı ve sonunda bir mitos dünyasında yaşadığımız sonucuna vardı.” Peki, nedir ulusal Yunan mitosları? Millas ona da bir örnek veriyor: “Bu mitosların Yunanistan’da en çok bilineni ve tartışılmış olanı “Gizli Okul” diye bilinen bir mitos. Türkiye’yle de ilgili. Nedir bu? Osmanlılar, Yunan topraklarında egemen oldukları dönemde, yani üç yüz dört yüz yıl, Yunanlıların Yunanca öğrenmesini yasaklamış, Yunanlılar da gizli okullar kurmuş, papazlar bu okullarda Yunancayı öğretmişler. Bu mitos, bir sürü insan tarafından inanılıyor ama Yunanlı tarihçiler bunun gerçek olmadığını kanıtlamış oluyor. Bu konuda kitaplar çıktı ve diyorlar ki, ‘Böyle bir olay yok. Tarihte böyle bir şey bilinmiyor, bunu uydurmuşlar.’ Nasıl uydurduklarını da gayet güzel anlatıyorlar. Şu tarihte bir ressam bir resim çiziyor, bir papazın çocukları eğittiği bir resim, sonra bir şair çıkıyor şiir yazıyor bu konuda. Ondan sonra bu yavaş yavaş yaygınlaşıyor.”

Herkül Millas, “İnsanlar bilinmezliğin korkusuyla baş ettiği zaman mitoslarla da baş edebilirler. Onları tamamen aşamasalar da kendilerini masallardan uzak tutabilirler.” diyerek bitiriyor kitabını. 

Millas’ın kitabı zengin kaynakçasıyla Yunanca ve İngilizce kaynaklardan konunun izini sürmek isteyen okurlar için bir kılavuz niteliği de taşıyor.