General Holding, Koç’un ensesinde

Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK), nam-ı diğer General Holding/General AŞ son dönemde sektörlerinde parmakla gösterilen şirketleri peş peşe satın alıyor.

Mart ayında Tadelle ve Sarelle gibi markaların sahibi Sanset’i devralan OYAK şimdi de salça, konserve ve meyve suyu imalatçısı TAMEK’i satın alacak. OYAK daha evvel yine aynı sektörlerde faaliyet gösteren TUKAŞ’ı zararına elden çıkarmıştı.

Yönetim kurulu başkanlığı koltuğunda emekli tümgeneral Mehmet Taş’ın oturduğu OYAK, askerlerin 27 Mayıs 1960 Darbesi’nden sonra kendileri için tanzim ettiği ekonomik modelin kilit taşı hükmündedir. Yönetim kurulu üyelerinin ekseriyetini emekli generaller teşkil ediyor.

ASKERLER ÇİFTE EMEKLİ MAAŞI ALMAK İÇİN KURDU

Devirdikleri başbakan Adnan Menderes’i ve Demokrat Parti üyelerini darbenin akabinde Yassıada Mahkemeleri’nde idamla yargılayan askerler yeni bir ekonomik düzen inşası için kolları sıvamıştı. İlk icraatları da çifte emeklilik maaşı almalarını sağlayacak bir sandık kurmak olmuştu. 60 sene evvel tesis edilen o sandığın üye sayısı hâlihazırda 420 bini geçti.

Subay ve astsubay maaşlarından kesintiler başlangıçta ana gelir kalemini teşkil etse de OYAK artık enerjiden madene, gıdadan otomotive kadar geniş bir yelpazede yüzlerce şirketin hasılatı ile gücüne güç katıyor.

İşte OYAK şirketlerinden bazıları: Ereğli Demir Çelik Fabrikaları AŞ (ERDEMİR), İskenderun Demir Çelik Fabrikaları AŞ (İSDEMİR), Renault MAIS AŞ (Bursa), OYAK Çimento, HEKTAŞ, ORFİN AŞ, Total, M-Oil, Milangaz ve OMSAN Lojistik AŞ.

2019 sonu itibarıyla 32 bin kişiyi istihdam eden OYAK’ın toplam varlıkları 118,3 milyar TL seviyesine ulaştı. Aynı yıl toplam hasılatı 48,8 milyar TL’ye yükselirken, 4,9 milyar Amerikan Doları tutarındaki ihracatla Türkiye’nin ihracatının yüzde 2,7’sini tek başına gerçekleştirdi.

OYAK, GELİR VERGİSİ’NDEN MUAF

Üyelerin yüzde 81,9’unu (342 bin 797 kişi) muvazzaf subay ve astsubaylar, yüzde 18,1’ini (75 bin 658 kişi) ise OYAK Emekli Maaşı Sistemi (EMS) üyeleri teşkil ediyor.

2019 yıl sonu itibarıyla OYAK üyelerinin yüzde 65,4’ü (273 bin 758 kişi) isteğe bağlı, yüzde 34,6’sı ise (144 bin 697 kişi) mecburi üye statüsündedir.

OYA­K’­a hem ken­di ka­nu­nun­da hem de Gelir Ver­gisi Ka­nu­nu’n­da hiç­bir şar­ta bağ­lan­ma­dan vergi mu­afi­ye­ti ta­nın­dı.

OYAK’ın 60’ncı Olağan Genel Kurulu’na Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da katıldı. OYAK’ın yönetim kurulu başkanlığını emekli tümgeneral Mehmet Taş (soldan 2’nci) ifa ediyor.

205 sayılı Ordu Yardımlaşma Kurumu Kanunu’nun 21’inci maddesinde 10 yıl müddetle kurumda üye olarak bulunduktan sonra, görevli oldukları kuruluşlardan herhangi bir sebeple ayrılmak suretiyle üyeliği sona eren daimi üyelerin emeklilik yardımından faydalanacağı hükmü yer alıyor.

Aynı kanunun 35’inci maddesine göre OYAK’a yapılacak bağışlar, kurumun ne nam altında olursa olsun üyelerine veya kanuni mirasçılarına yapacağı yardımlar Veraset ve İntikal Vergisi ile Gelir Vergisi’nden muaftır.

KOÇ’TAN SONRA EN BÜYÜK 2’NCİ HOLDİNG

Diğer holdingleri ve şirketleri haksız rekabete maruz bırakın darbe dönemi kanunlarına 60 yıldır kimse el süremiyor. Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) hükûmeti 2013 yılında “haksız rekabete ve devletin vergi kaybına yol açtığı” gerekçesiyle kanunlarda değişiklik yapmaya teşebbüs etmişti. Ancak AKP de sonunu getirememişti.

Gelir Vergisi’nden muaf tutulan OYAK do­lay­lı iş­ti­rak­le­rin­de Ku­rum­lar Ver­gi­si de öde­mi­yor. İmtiyazlar vergi ile mahdut değil.

Koç Holding’in ensesindeki General AŞ, Maliye ve Sayıştay teftişinden de muaf. Askeri vesayete ne kadar son verildiği tartışılabilir. Amma velakin General AŞ ya da Paşa Holding’in önlenemeyen yükselişi sayesinde askerlerin ekonomi üzerindeki ağırlığı her geçen artıyor.

Sabancı Holding’i bile geride bırakacak kadar hızlı büyüyen OYAK’ın mevcut yapısını serbest piyasa ile bağdaştırmak mümkün değil.