Dünyada 'Sanatsal Özgürlüğün Durumu'nu Freemuse kuruluşunun raporuna göre Türkiye, 2021'de 49 sanatçı yargılamasıyla dünyanın zirvesinde.
Dünyada ‘Sanatsal Özgürlüğün Durumu’nu raporlayan Freemuse adlı sivil toplum kuruluşunun 2021 raporu “2021: Bir Çatışma Yılı” başlığıyla yayımladı. Raporda dünyada 2021 boyunca öldürüldüğü, hapsedildiği, yargılandığı, saldırıya uğradığı veya zulme maruz kaldığı bildirilen sanatçıların sayısı gösteriliyor.
Bianet’ten Hikmet Adal’ın haberine göre; veriler hem Türkiye hem de dünya için pek iç açıcı değil. Raporda, bunun için, “2021, Myanmar’da darbe, Afganistan’da da Taliban’ın başa gelmesinin ardından hakların gasp edilmesi gibi olayların damgasını vurduğu, yakın zamanda görülmeyen bir şiddet ve trajedi yılıydı” denildi. Rapora göre 2021, son 10 yılın en kötüsüydü.
Raporda Etiyopya’daki şiddet olaylarından, Kolombiya, Nikaragua, Küba ve Belarus’taki protestolardan örnekler verildi. Ayrıca Çin, İran, Türkiye ve Mısır’da ise baskının sistematik olarak on yıllardır sürdüğüne dikkat çekildi.
EN ÇOK BASKI MÜZİKTE
Freemuse’nin 2021’de dünya çapında (103 ülkede) belgelediği 1.200’den fazla sanatsal özgürlük ihlali, baskının manzarasını gözler önüne seriyor.
Freemuse tarafından izlenen tüm ihlallerin yüzde 74’ünde sanatçılar, sanatsal faaliyetleri nedeniyle susturulmuş, ihlallerin yüzde 26’sında ise ifade ve toplanma özgürlüğü gibi siyasi ve medeni haklarını kullanmanın sonuçlarıyla karşı karşıya kalmış.
Bunların arasında, öldürüldüğü bildirilen -ki rekor sayıda- 39 sanatçı var. 500’den fazla sanatçı da devletlere, siyasilere, tanınmış kişilere, dini ve geleneksel değerlere meydan okumanın yasal sonuçlarıyla karşı karşıya kalmış.
Belgelenmiş tüm kovuşturma ve hapis vakalarının üçte birini sanatçıların barışçıl protestolara katılmaları ve bu konudaki yorumları oluşturuyor.
Veriler, müziğin en çok baskıya uğrayan sanat türü olduğunu, ardından da görsel sanatın ve filmin geldiğini gösteriyor.
SANATÇILARIN ÇOĞU POLİS ŞİDDETİ NEDENİYLE ÖLDÜ
2021’de öldürülen 39 sanatçının çoğu, protestolar sırasında polisin şiddeti nedenli. En çok ölüm de Kolombiya’da. 11 sanatçı ekonomik eşitsizliğe karşı gösteriler sırasında hayatını kaybetmiş.
Freemuse raporda Afganistan, Belarus, İsrail/Filistin, Myanmar ve Yemen için özel bir sayfa açıyor. Ancak Türkiye’den de örnekler sunmayı ihmal etmiyor.
TÜRKİYE EN FAZLA SANATÇI YARGILAYAN ÜLKE
“Türkiye diğer ülkelerden daha fazla sanatçıyı yargıladı” denilen Freemuse raporuna göre, 2021’de Türkiye’de 49 sanatçıya dava açıldı. Bu davalardan 31’i sanatsal faaliyetler nedeniyle, 18’i de siyasi aktivizm ve sosyal medya paylaşımları nedeniyle açıldı.
34 sanatçının da siyasi nedenlerle yargılandığını belirten Freemuse 21 kişinin terörizm suçlamasıyla, 13 kişinin de çoğunluğu Cumhurbaşkanı olmak üzere kamu görevlisine görevlilerine hakaretten yargılandığını aktarıyor.
Ayrıca Türkiye hemen her kategorinin ihlal sıralamasında tepeye oynuyor. Rap sanatçısı Ağaçkakan’ın gece yarısından sonraki müzik yasağına tepki olarak konser vermesini ve kendisiyle birlikte izleyicilerinden birkaç kişinin gözaltına alınmasını hatırlatıyor.
KÜRT MÜZİK GRUPLARININ ‘SESİ KESİLDİ’
Benzer şekilde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın şikayetiyle, karikatür dergisi Charlie Hebdo’nun kapağına açılan “Cumhurbaşkanına hakaret” davasını ve şair Yılmaz Odabaşı’nın 2018 seçimleriyle ilgili bir Twitter paylaşımı yüzünden ‘cumhurbaşkanına hakaret’ten 11 ay 20 gün hapis cezasına çarptırılmasını örneklendiriyor.
Freemuse dünyada “özellikle sesi kesilen müzik grupları” arasında da Türkiye’den Kürt müzisyenleri gösteriyor.
TÜRKİYE, HAPSEDİLEN SANATÇILAR LİSTESİNDE İKİNCİ
Rapora göre 2021’de 24 ülkede 119 sanatçı hapsedildi.
25’i Belarus, 19’u Türkiye, 16’sı Rusya, 10‘u Myanmar/Burma, 8’eri Çin ve Küba, 6’sı İran, 5’i Mısır, 3’ü Yemen, 2’şeri Cezayir, Kamboçya, Senegal, Tunus ve 1’eri Arjantin, Kongo, Fildişi Sahili, Gana, Kazakistan, Fas, Nijerya, Kuzey Kore, Suudi Arabistan, İspanya, Türkmenistan’da.
YARGILANAN SANATÇIALRDA TÜRKİYE ZİRVEDE
34 ülkede 133 sanatçı yargılandı. 49 sanatçı Türkiye’de, 7’şer sanatçı Küba ve Hindistan’da, 6’şar sanatçı Rusya ve Senegal’de, 5’er sanatçı Bangladeş ve Hong Kong’da, 4’er sanatçı Myanmar/Burma, Polonya ve Uganda’da, 3’er sanatçı Brezilya, Lübnan ve Venezuela’da, 2’şer sanatçı Belarus, Çin, Fransa, İran, Nijerya ve Güney Afrika, 1’er sanatçı da Cezayir, Komorolar, Kongo, Mısır, İrlanda, Ürdün, Kuveyt, Malezya, Mali, Filistin, Suudi Arabistan, Sri Lanka, İsveç, Yemen ve Zımbabve’de.
GÖZALTINA ALINAN SANATÇI SAYILARI
38 ülkede 253 sanatçı gözaltına alındı.
59 sanatçı Küba’da, 30 sanatçı Ürdün’de, 26 sanatçı Myanmar/Bruma’da, 24 sanatçı Belarus’ta, 20 sanatçı Türkiye’de, 12 sanatçı İsrail/Filistin’de, 9 sanatçı Nijerya’da, 8 sanatçı Yemen’de, 7 sanatçı Mısır’da, 6 sanatçı Gana’da, 5’er sanatçı Hindistan ve İran’da, 4’er sanatçı Çin ve Filistin’de, 3’er sanatçı Fransa, Kuveyt ve Rusya’da, 2’şer sanatçı da Katar, Suudi Arabistan, Tanzanya ve Tayland’da.
Cezayir, Arjantin, Bangladeş, Botsvana, Kolombiya, Haiti, Hong Kong, Macaristan, Kazakistan, Kenya, Lübnan, Malezya, Pakistan, Senegal, Somaliland, Güney Sudan ve Suriye’de de 1’er sanatçı.
