EYT’yi kaçıranlara emeklilik sürprizi

Emeklilik yaşa takılanlara (EYT) emeklilik hakkı tanıyan kanuna rağmen prim gün sayısı şartını yerine getiremeyenler de emekli olabilecek.

İş Kanunu ile Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre EYT‘li olup primi yetmeyenler kısmî emeklilik hakkından faydalanabilir. Kısmî emeklilikte aktif sigortalılıkta 15 yılı ve 3 bin 600 prim gün sayısı şartını karşılayanlar daha fazla çalışmadan emekli olabilecek.

BAĞ-KUR MENSUPLARINI UMUTLANDIRAN VAAT

14 Mayıs 2023 Cumhurbaşkanı Seçimi’nin akabinde Bağ-Kur (4B) mensuplarının prim gün sayısının kademeli olarak 9 binden 7 bin 200’e indirilebileceği iddia ediliyor.

Kadınlarda çocuk sayısına, iş yeri sahibi erkeklerde istihdam ettiği kişi sayısına göre bir indirim yapılabileceği belirtiliyor.

8 Eylül 1999 tarihinden sonra sigortalı olanların kısmî emeklilik müracaatında bulunabilmesi için kadınlarda 58 yaş; erkeklerde ise, 60 yaş şartı aranıyor.

EYT kanunu ile kısmî emeklilik yaşı kadınlarda 50’ye, erkeklerde 55’e çekilerek ortalama 8 yıl daha erken emeklilik hakkı tanındı.

Aylık tutarı sigorta başlangıcının 2000’den önce ve sonra olmasına göre değişiyor. Kısmî emeklilik hakkı kazananlar için de kök aylıkları ne olursa olsun alacakları aylık 7 bin 500 TL olacak. Ancak kök maaşlar temmuz ayındaki zam oranı kadar artacak.

KISMÎ EMEKLİLİKTE EN FAZLA MERAK EDİLEN 6 SORUNUN CEVABI:

1) Kısmî emekli (yaşlı) aylığına hak kazanma şartları nelerdir?

Kısmî emeklilik ile belli bir yaşa geldiği hâlde primini tamamlayamayan sigortalılara yaştan emeklilik hakkı tanınıyor. Yaş haddi işe başlama tarihi, çalışılan statüye göre değişiyor.

8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar 15 yıl, 3 bin 600 günü dolduğunda 50-60 arası değişen yaşı doldurduğunda emekli olabilir. Bu tarihten sonra çalışmaya başlayanların 4 bin 500 günü tamamlaması gerekiyor.

İlk defa çalışmaya 1999 yılı eylül ayı ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında başlayan Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) mensupları 25 yıl sigortalılık ve 4 bin 500 prim günü doldurduğunda kadın 58 yaşında, erkek ise, 60 yaşında emekli aylığı alabilir.

2008 yılı mayıs ayından sonra sigortalı olanların primini 1 Ocak 2036’ya kadar 5 bin 400 güne tamamlaması şartı ile 63 yaşında emekli aylığına hak kazanabiliyor.

2) 1978 doğumlu bir kadın çalışan 1997 yılı nisan ayında ilk defa sigorta primi ödemiş ve 2010 yılı ocak ayında 3 bin 600 prim gününü doldurmuştur. Ne zaman kısmî emekli olabilir?

9 Eylül 1999 tarihinden önce işe başlangıç sigortası olan kadınlar; 15 yıl, 3 bin 600 prim günü ve 50 yaşını tamamlamak suretiyle emekli olabilir.

3 bin 600 gün prim ödeme sayısını 24 Mayıs 2008-23 Mayıs 2011 tarihleri arasında doldurduğu için 15 yıllık sigorta süresi ve yaş şartını 25 Mayıs 20211 tarihinden sonra yerine getireceği için kısmi olarak 58 yaşında emekliliğe hak kazanır.

Sigortalıların kısmî yaşlılık aylağına hak kazanacağı kademeli yaş haddi ( kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş, 15 yıl çalışma süresi 3 bin 600 prim gün sayısı) hangisi en son sağlandıysa bunun sağlandığı tarihe göre emeklilik hesabı yapılıyor.

3) Kimler 3600 prim günüyle emekli olabilir, aylıklar normal emeklilerden çok mu düşük?

İşsizlik Sigortası Kanunu’na göre 8 Eylül 1981’den önce işe başlayan kadınlarla 8 Eylül 1976’dan önce işe başlayan erkekler 15 yıl sigorta süresi, 3 bin 600 günü tamamlayarak emekli olabilir.

Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre 23 Mayıs 2002’de 15 yıllık sigortalılık süresini dolduran kadınlar 50 yaşını, erkekler de 55 yaşını doldurduysa 3 bin 600 gün malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları primi ödemiş olanlar istediklerinde emekli olabilir.

Normal şartlarda emekli olup elde edilecek aylıktan yüzde 25-30 daha düşük oluyor. En düşük emekli aylıkları 7 bin 500 lira yükseldiği için bağlanan aylık düşük de olsa bu tutarda bir gelir söz konusu olacak.

4) Hangi sigortalılar daha kolay şartlar ile yaşlılık aylığına hak kazanır?

Çalışmaya başladığı tarihten önce malul olanlar, engelliliği sebebiyle vergi indiriminden yararlananlar, çalışma gücü kaybı olanlar, maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışanlar, erken yaşlandığı tespit edilenler, özel olarak korunmakta ve bu sigortalıların daha kolay şartlarda emekli olabilmelerine imkân tanınıyor.

5) Emekliyim tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışmaya başladım. İşten ayrıldığımda emekli aylığım tekrar nasıl bağlanır?

Yeni aylık, eski aylığın kesildiği tarihten sonra aylıklara yapılacak artışlar uygulanarak yeni aylık başlangıç tarihi itibarıyla bulunan tutarı ile emeklilik sonrası çalışmaya ait kısmî aylığın toplamından oluşur.

6) Yaşlılık toptan ödemesinin şartları nelerdir?

Sosyal güvenlik sistemine ödenen primler emekli olmaya, aylık bağlanmasına yeterli değilse yaşlılık toptan ödemesi ile primler iade alınabiliyor.

Hükûmete yakın çizgide yayın yapan Sabah’ın haberine göre, toptan ödemeden faydalanabilmek için kadınların 58 yaşını, erkeklerin de 60 yaşını doldurması gerekiyor.

Örneğin 7 bin prim günüyle 60 yaşında emekli olacak bir erkek çalışanın sadece 2 bin prim günü varsa bunu geri alabilir.