Spectrum House’un araştırmasına göre, Kahramanmaraş merkezli depremler dört kişiden birinin kullanacağı oyun rengini değiştirdi. Sonuçlar, 3 kişiden ikisinin, depreme dair açıklananlara inanmadığını gösteriyor.
Toplumsal barış, ekonomik refah, demokrasi, eşitlik ve sürdürülebilir çevre konularında analiz, araştırma ve politika önerileri üreten bir düşünce kuruluşu olan Spectrum House, Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerin ardından, 10-15 Mart 2023 tarihleri arasında 10 ilde araştırma yaptı.
DEPREMDEN SONRA HER DÖRT KİŞİDEN BİRİNİN OY TERCİHİ DEĞİŞTİ
İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Diyarbakır, Antalya, Samsun, Kayseri, Erzurum ve Trabzon’da 1446 kişi ile yüz yüze yapılan araştırmanın sonucunda hazırlanan “Depremin Etkileri ve Siyasi Eğilimler Raporu”nda depremlerinin politik etkilerinin 14 Mayıs’taki seçimlerin sonuçlarına etki etme potansiyeli taşıdığı belirtildi. Rapora göre depremden sonra her dört kişiden birinin oy tercihi değişti.
Deprem ve afet süreci başta olmak üzere ülke gündemindeki son gelişmelerin oy verme tercihlerinde bir değişiklik yaratıp yaratmadığı sorusuna, katılımcıların 4’te 1’ine yakını, “evet, değişiklik yarattı” yanıtını verdi. Oy verme tercihi değişenlerin yüksek oranda genç ve düşük gelir grubunda olduğu gözlendi.
Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı ve Millet İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı Kemal Kılıçdaroğlu, deprem felaketinden etkilenen Hatay’ın Kırıkhan İlçesinde depremzede vatandaşlarla bir araya geldi. (Fotoğraf: Alp Eren Kaya)
PARTİLERİN OY ORANLARI
Katılımcılar ‘bu pazar seçim olması durumunda hangi partiye oy verecekleri’ yönündeki soruya yüzde 30.9 oranında AKP, yüzde 21.8 oranında CHP, yüzde 9.3 oranında HDP, yüzde 7.3 oranında İYİ Parti, yüzde 6.6 oranında MHP, yüzde 2.2 oranında Memleket Partisi, yüzde 1.1 oranında TİP yanıtını verdi. Bu oranlara kararsızlar ve oy kullanmayacağım diyenler dağıtıldıktan sonra ortaya çıkan tablo ise şöyle oldu:
AKP: %37.6
CHP: %26.5
HDP: %11.3
İYİ Parti: %8.8
MHP: %8
Memleket Partisi: %2.7
TİP: %1.4
İTTİFAKLARIN OY ORANLARI
Bu tercihlerin ittifaklar bazında yansımasını da araştıran Spectrum House, bu pazar seçim olması durumunda kararsızlar dağıtılmadan Cumhur İttifakı’nın yüzde 38.1, Millet İttifakı’nın yüzde 30.5, Emek ve Özgürlük İttifakı’nın ise yüzde 10.4 oranında oy aldığı sonucuna ulaştı. İttifakların kararsızlar dağıtıldıktan sonraki oy oranlarıysa şöyle sıralandı:
Cumhur İttifakı: Yüzde 46.3,
Millet İttifakı: Yüzde 37
Emek ve Özgürlük İttifakı: Yüzde 12.7
AKP OYLARININ YÜZDE 7’Sİ CHP’YE GEÇTİ, YÜZDE 10’U KARARSIZ
Spectrum House, katılımcılara depremden sonra oy verme tercihinin hangi yönde değiştiğine ilişkin sorular da yöneltti. Buna göre 2018’de AKP’ye oy vermiş seçmenin yüzde 75.7’si bu pazar seçim olsa yine AKP’yi tercih edeceğini söylerken, yüzde 6.8’i CHP’yi tercih edeceğini, yüzde 10.4’ü ise kararsız olduğunu belirtti.
CHP’DEN MEMLEKET PARTİSİ’NE; HDP’DEN CHP’YE GEÇİŞ
2018’de CHP’ye oy vermiş seçmenin yüzde 79.9’u tekrar CHP’ye oy vereceğini söylerken yüzde 4.2’si AKP’yi, yüzde 4.6’sı Memleket Partisi’ni tercih edeceğini ifade etti. 2018’de HDP’ye oy vermiş seçmenlerin yüzde 78.6’sı tekrar HDP’yi, yüzde 10.3’ü ise CHP’yi tercih edeceğini belirtti.
MHP’Lİ SEÇMENİN YÜZDE 37’Sİ TEKRAR MHP’Yİ TERCİH ETMEME EĞİLİMİNDE
2018’de MHP’ye oy vermiş seçmenlerin yüzde 63’ü tekrar MHP yönünde oy kullanacağını söylerken yüzde 11.6’sı kararsız olduğunu ifade etti.
İYİ PARTİ’DEN CHP VE MEMLEKET’E YÜZDE 15’E YAKIN GEÇİŞ
2018’de İYİ Parti’ye oy veren seçmenlerin yüzde 67.5’i tekrar İYİ Parti’yi tercih edeceğini kaydederken yüzde 9.5’i bu seçimlerde CHP’yi, yüzde 4.8’i ise Memleket Partisi’ni tercih edeceğini belirtti.
İKİ İTTİFAK ARASINDAKİ MATEMATİĞİ YÜZDE 17’LİK ‘GRİ ALAN’ ÇÖZECEK
Tüm bu sonuçların değerlendirildiği Spectrum House raporunda kendisini “kararsız” olarak tanımlayan ve oy kullanmayacağını beyan eden “gri alandaki” seçmenin oranının yüzde 17,8 olduğu belirtilirken, Cumhur ile Millet İttifakları arasındaki matematiği bu grubun çözeceği ifade edildi.
KARARSIZLAR BELİRLEYİCİ, MUHARREM İNCE KİLİT POZİSYONDA
Cumhurbaşkanı adayı tercihleri de sorulan araştırmada, katılımcıların yüzde 37,7’si Recep Tayyip Erdoğan’ı, yüzde 31,1’i Kemal Kılıçdaroğlu’nu, yüzde 7,9’u HDP’nin adayını, yüzde 7’si de Muharrem İnce’yi destekleyeceklerini söyledi, yüzde 15,8’i de gri alanda (kararsız, oy vermek istemeyen, cevap vermek istemeyen) kaldı. ‘Erdoğan karşıtı’ blokun yüzde 55 bandında olduğu kaydedilen raporda, Cumhurbaşkanlığı seçim sonucunda gri alandaki seçmenin belirleyici olduğu, HDP’nin aday çıkarmama kararının Kılıçdaroğlu’nu avantajlı konuma getirdiği belirtilirken Muharrem İnce’nin, seçim sonuçlarının iktidar ya da muhalefet lehine sonuçlanmasında kilit pozisyona geçtiği değerlendirmesi yapıldı.
Kararsızlar dağıtıldıktan sonra ortaya çıkan sonuçsa şöyle oldu:
Recep Tayyip Erdoğan: Yüzde 44.7
Kemal Kılıçdaroğlu: Yüzde 36.9
HDP adayı: Yüzde 9.4
Muharrem İnce: Yüzde 8.2
2018’DEN 2023’E OY GEÇİŞKENLİĞİ: ERDOĞAN, DEMİRTAŞ VE İNCE’DEN KILIÇDAROĞLU’NA
Bir önceki cumhurbaşkanlığı seçimleriyle önümüzdeki seçimler arasındaki oy geçişkenliğinin de değerlendirildiği araştırmada 2018’de Recep Tayyip Erdoğan’a oy veren seçmenlerin yüzde 77.70’inin bugün yine Recep Tayyip Erdoğan’a, yüzde 8.30’unun Kemal Kılıçdaroğlu’na oy vereceği, yüzde 7’sinin ise kararsız olduğu sonucuna ulaşıldı. 2018’de Muharrem İnce’ye oy veren seçmenin ise yüzde 73.30’unun bugün seçim olduğunda Kemal Kılıçdaroğlu’na, yüzde 15.20’sinin ise tekrar Muharrem İnce’ye oy vereceği tespit edildi. 2018’de Selahattin Demirtaş’a oy veren seçmenin yüzde 66’sı HDP adayını destekleyeceğini söylerken, yüzde 18.70’i Kemal Kılıçdaroğlu’nu destekleyeceğini ifade etti.
İYİ PARTİLİLERİN YARISI İYİ PARTİ’NİN MİLLET İTTİFAKI’NA YÖNELİK TUTUMUNU DOĞRU BULMUYOR
İYİ Parti’nin Millet İttifakı’na itirazı ve daha sonra tekrar ittifaka dahil olmasına ilişkin sorular da yöneltilen araştırmada, katılımcıların yüzde 60’ı İYİ Parti’nin bu çıkışının yanlış olduğunu, yüzde 18’i doğru olduğunu, yüzde 22’si kararsız olduğunu söyledi. Bu soruya İYİ partili katılımcıların verdiği yanıtlara bakıldığında onaylamama oranı yüzde 52.40 olarak ölçüldü.
İLK DEFA OY KULLANACAKLARIN YÜZDE 83’Ü DEPREMDE HÜKÜMETİ BAŞARISIZ BULDU
Katılımcıların yüzde 52.5’i hükümetin deprem başta olmak üzere doğal afet yönetim hazırlığını yetersiz bulduğunu belirtirken, yüzde 52,6’sı hükümetin depremin ardından ilk 48 saat içinde yapılan çalışmalarını başarısız bulduğunu ifade etti. “Hükümetin depremin ardından ilk 48 saat içinde yaptığı çalışmaları başarılı buluyor musunuz” sorusuna daha önce Recep Tayyip Erdoğan’a oy vermiş katılımcıların yüzde 67.20’si başarılı bulduğunu söyleyerek cevap verdi. İlk defa oy kullanacak seçmenin yüzde 83.30’u, bu soruyu “başarısız bulduğunu” söyleyerek yanıtladı.
3 KİŞİDEN İKİSİ, AKP’LİLERİN YARISI DEPREM SONRASI AÇIKLANAN VERİLERE GÜVENMİYOR
Araştırmada deprem sırasında ve sonrasında yapılan çalışmalar ve açıklamalara ilişkin sorular da yöneltildi. Buna göre katılımcıların 3’te 2’sinin deprem sonrası açıklanan ölü ve yaralı sayılarını güvenilir bulmadığını söyledi. Deprem verilerine güvensizliğin en yüksek olduğu seçmen grubunun da incelendiği araştırmaya göre AKP seçmeninin yüzde 50’sinin depremde açıklanan verileri güvenilir bulmadığı sonucuna ulaşıldı.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
Araştırma grubunda yer alan katılımcıların yüzde 53.7’si deprem sonrasında üniversitelerde yüz yüze eğitime ara verilmesinin, yüzde 52’si Twitter’a erişimin sınırlandırılmasının doğru olmadığını söyledi. Depremden sonra daha etkin bir dayanışma ve yardımlaşma mekanizmasının kurulması konusunda katılımcıların yüzde 76,6’sı yerel yönetimlerin önemine işaret etti.
DEPREMDEN HÜKÜMET VE MÜTEAHHİTLER SORUMLU
Deprem sonrası ortaya çıkan yıkımdan kimi sorumlu tuttuğu sorusuna katılımcıların yüzde 32’si hükümeti, yüzde 30’u müteahhitleri, yüzde 29,9’u belediyeleri diyerek yanıt verirken yüzde 7.50’si ise ‘doğal afet olmasından kaynaklı’ dedi. Spectrum House’un raporunda, “Türkiye’de müteahhitlerin siyaset ve bürokrasi ile ilişkileri göz önüne alındığında, katılımcıların yaklaşık 3’te ikisinin yıkımdan en çok hükümet ve müteahhitleri sorumlu tutması, depremi doğal bir afetten ziyade bir yönetim konusu olarak gördüklerini ortaya koymaktadır” tespiti yapıldı.
