Depremde en çok kadınlar ölüyor, neden? Türkiye’de durum ne?

İzmir’de 30 Ekim’de meydana gelen depremde en az 115 kişi hayatını kaybetti. İzmir’deki depremde ölenlerin ilk belirlemelere göre en az yüzde 55’i kadın. Peki, depremlerde daha çok kadınların hayatınını kaybettiğini biliyor muydunuz?

İngiltere’nin dünyaca meşhur üniversitelerinden Londra Ekonomi Okulu’nun (LSE)141 ülkede yaptığı araştırmaya göre depremlerde her zaman kadınlar daha fazla ölüyor. Akademisyenler Eric Neumayer ve Thomas Plümper 1981-2002 yılları arasında doğal afetlerde hayatını kaybeden insanların cinsiyetleri inceledi. Neumayer ve Plümper doğal afetlerde kadın veya erkeklerin daha çok ölüp ölmediğini araştırdı.

Tam 141 ülkeyi 21 yıllık sürede araştıran akademisyenler doğal afetlerde kadınların ölüm oranı erkeklerden daha fazla olduğunu tespit etti. Örneğin, Japonyada 1995 yılında gerçekleşen Kobe depreminde ölen kadınların sayısı erkeklerden yüzde 50 daha fazlaydı. Depremlerin yanı sıra diğer afetlerde de benzer bir durum sözkonusu. Dünya Bankası’nın verilerine göre, Myanmar’da 2008’deki Nargis Kasırgası’da hayatını kaybedenlerin yüzde 61’ini kadınlardı. 2004’te Banda Açe’deki tsunamide ölenlerin ise yüzde 70’i kadınlardan oluşuyordu.

İngiltere’nin dünyaca meşhur üniversitelerinden Londra Ekonomi Okulu’nun (LSE)141 ülkede yaptığı araştırma

Bangladeş’te 1991 yılında meydana gelen Gorky Kasırgası’nda yaklaşık 140 bin kişi hayatını kaybederken bunların yüzde 91’i kadınlardı. Kasırgada 127 bin 400 kadın ölürken hayatını kaybeden erkek sayısı 12 bin 600 idi.

BİYOLOJİK VE SOSYAL ROLLERİN ETKİSİ

Neumayer ve Plümper kadın ölümlerinin daha fazla olmasını iki temel sebebe bağlıyor: biyolojik sebepler ve sosyal roller. Biyolojik sebepler göz önüne alındığında, ortalama olarak kadınlar fiziksel anlamda erkeklerden daha zayıf nitelendiriliyor. Bu da doğal afetlerden daha cok etkilenmelerine sebep olabiliyor. Hamile bir kadının da deprem veya başka bir doğal afet yaşanırken kendini koruması, kaçabilmesi sağlıklı bir erkeğe göre daha zorlayıcı.

İran’da yaşanan deprem

ÖLENLERİN YÜZDE 91’İ KADIN

Sosyal rollerin doğal afetler sırasında kadına verdiği zarar da hafife alınmayacak ölçüde. Deprem sırasında kadınların evi terk etmesi kaptanın batan gemiyi terk etmesi kadar zor bir durum. Birçok ülkede kadınlar çocuklarıyla, evdeki yaşlılarla ve evleriyle ilgilenmek zorunda oldukları hissine kapılıyor. Kadınlar çocuklarını kurtarmak için enkaz halindeki binalara girmeye çalışıyor. Deprem olduğunda evi terk etmek için saniyelerle yarışırken kadınlar bu saniyeleri ev içerisinde çocuklarını arayarak kaybediyor.

Ayrıca giyim sorunu da bir kadının bir erkeğe göre kendini kurtarma şansını düşürüyor. Örneğin Bangladeş’te 1991’deki kasırgada kadın ölüm oranının çok yüksek olmasının sebebi kadınların büyük kısmının geleneksel kıyafetleri olan sari’yi giymek zorunda olmalarıydı. Çünkü bu kıyafet kadınların koşmasını ve yüzmesini zorlaştırıyordu. Deprem sonrası arama kurtarma ve yardım faaliyetleri esnasında kadınlar cinsel istismara uğramaları da meselenin başka bir boyutu.

İzmir depreminden en az 115 kişi hayatını kaybetti

PEKİ, TÜRKİYE’DE DURUM NE?

Türkiye’de bu konu hakkında veri sağlayan bilimsel bir çalışma mevcut değil. 30 Ekim İzmir depreminde hayatını kaybedenlerin cinsiyetlerine bakıldığında kadın oranı daha yüksek. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın (AFAD) ilk açıkladığı listede 90 kişi bulunurken bunların en az 49’unu kadınlar oluşturuyor.

Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Mevlüt Özben 2013 yılında verdiği bir röportajda Japonya’daki bir depremde kadın ölüm oranının erkeklerin dört katı olduğunu söylüyor. Özben “Marmara depreminde de kadınların bir bölümü deprem esnasında kendisinden önce çocuğunun can güvenliğini düşündüğü için ölmüş” dedi . Aile bireylerini koruma içgüdüsü Ocak 2020’de Elazığ’da yaşanan depremde de kendini gösterdi. Enkaz altından oğluyla sarılmış bir şekilde çıkarılan 49 yaşındaki Tansel Elidar’ın durumu kadınların doğal afetlerde çocuklarını kurtarmak için büyük bir fedakarlık gösterdiklerinin örneği.

Bu haberler de ilginizi çekebilir:

Elazığ’da Ocak 2020’de yaşanan depremin ardından enkazdan çıkarılırken başörtüsünü düzeltmeye çalışan kadın Türkiye’de dini ve kültürel hassasiyetlerin de afetlerde etkili olduğunu gösteriyor. “Böyle çıkarsam insanlar ne der?” gibi düşünceler depremlerde kadınların canına mal oluyor. Örneğin banyodaki bir kadın giyinmeden evini terk etmek istemiyor. (DENİZ TAŞÇI)