Çin’i eleştiren Türk sporcuların kariyeri ‘bitiyor’ mu?

Çin’in Sincan Özerk Bölgesi adını verdiği Doğu Türkisitan’da Uygurlara yönelik sürdürdüğü ‘soykırım’ uygulamaları, insan haklarına karşı tutumları ve özgürlük karşıtı yasaları birçok ülkenin yanı sıra sporcuların da tepkisini çekiyor. Bu yıl Çin’in başkenti Pekin’de düzenlenen Kış Olimpiyat Oyunları’nda bazı ülkelerden diplomatik boykot gelirken, birçok sporcu da tepkilerini bireysel olarak dile getirdi.

Çin’e karşı tutum alan sporcular arasında NBA’in Türk yıldızlarından Enes Kanter Freedom ve Alman milli takımının eski oyuncusu Mesut Özil de bulunuyor. Her iki oyuncunun da Çin’e tepki gösterdikten sonra “yaşadıkları” ise benzer.

Amerikan Basketbol Ligi’nde (NBA) mücadele eden Enes Kanter, Houston Rockets’a takaslanmış ve hemen ardından boşa çıkmıştı. Uluslararası basında yaşanan olayların perde arkasında Çin’in olduğu iddiaları artıyor. Kanter’in yaşadıkları, daha önce Çin’e tepki nedeniyle benzer sorunlarla karşılaşan dünya futbolunun önemli isimlerinden Mesut Özil’i hatırlattı. Özil, şu sıralar Türkiye’de Fenerbahçe formasını terletiyor.

Peki, iki sporcunun da kariyerleri Çin’e yönelik tavırlarından sonra nasıl değişti?

MESUT ÖZİL NE DEMİŞTİ?

Tecrübeli futbolcu, 2019 yılında Instagram hesabından yaptığı paylaşımda, Çin hükümetinin Uygur Türklerine uyguladığı zulme tepki göstermişti. Özil, şu ifadeleri kullanmıştı: “Ey Doğu Türkistan… Ümmetin kanayan yarası… Eziyetlere direnen Mücahid ve Mücahideler topluluğu… Zorla İslam’dan uzaklaştırmaya çalışanlara karşı tek başına mücadele veren şanlı mü’minler… Kuran’lar yakılıyor… Camiler kapatılıyor… Medreseler yasaklanıyor… Din alimleri birer birer öldürülüyor… Erkek kardeşler zorla kamplara sokuluyor… Onların yerine Çinli erkekler ailelerine yerleştiriliyor… Tüm bunlara rağmen… Ümmeti Muhammed suskun… Sesi çıkmıyor… Müslümanlar sahiplenmiyor… Bilmezler mi ki, Zulme Rıza Zulümdür… Hz. Ali ne güzel demiş: ‘Zulme engel olamıyorsanız, Onu herkese duyurun!'”

#HayırlıCumalarDoğuTürkistan 🙏🏼 pic.twitter.com/dJgeK4KSIk

— Mesut Özil (@MesutOzil1088) December 13, 2019

Özil açıklamasına şöyle devam etmişti: “Batı medyası ve devletlerinde dahi bu olaylar haftalardır, aylardır gündemde iken müslüman ülkeler ve medyaları nerede? Bilmezler mi ki, zulmün olduğu yerde tarafsızlık, namussuzluktur… Bilmezler mi ki, yıllar sonra oradaki kardeşlerimizin bu acı günlere dair hatırlayacakları zalimlerin işkenceleri değil, biz müslüman kardeşlerin sessizliği olacaktır. Ya Rabbi, Doğu Türkistan’daki kardeşlerimize yardım eyle… Şüphesiz ki, Allah; Tuzak kuranların en hayırlısıdır…”

ARSENAL ‘BİZİ BAĞLAMIYOR’ DEMİŞTİ 

İspanyol devi Real Madrid’de geçirdiği üç üst düzey sezonun ardından Arsenal’e 42.5 milyon sterlin bonservis bedeli ile transfer olan Mesut Özil, İngiliz kulübünün tarihinin bonservis rekorunu da kırmıştı. Özil’in Çin’in özerk Sincan bölgesindeki Uygur Türklerine yönelik tutumunu protesto eden paylaşımının ardından Çin’de çok sayıda sponsorluk ve faaliyeti bulunan Arsenal, oyuncunun yaptığı açıklamaların kulübün gerçek düşüncelerini yansıtmadığını açıkladı. Arsenal’in, Çin’de kullanılan sosyal medya sitesi Weibo üzerinden yaptığı açıklamada, “Bu içerik Özil’in kişisel yorumudur. Arsenal bir futbol kulübü olarak siyasete karışmama ilkesine sadıktır.” denildi.

İngiltere’nin itibarlı gazetelerinden Guardian, Arsenal’in yaptığı bu açıklamayı ‘Çin’deki ticari çıkarlarına zarar gelmesini engellemek için attığı bir adım’ olarak yorumlamıştı.

ÖNCE EMERY SONRA DA ARTETA KADRO DIŞI BIRAKTI

İngiltere Premier Lig’inde dikkat çekici bir performans sergileyen Mesut Özil, kulübüyle 2018 yılında imzaladığı yeni sözleşme sonrası haftalık 350 bin Pound gibi yüksek bir maaşla takımın en çok kazanan oyuncusu olmuştu. Özil’in Çin karşıtı paylaşımlarının ardından, önce Unai Emry ardından Mikel Arteta tarafından kendisine fazla şans tanınmadı. Mikel Arteta, son olarak tecrübeli oyuncuyu 25 kişilik İngiltere Premier Ligi kadrosundan da çıkarmıştı.
Türk asıllı Alman oyuncu, hocasının aldığı karara sosyal medya hesabından, “Sadakat bugünlerde zor bulunan bir şey. Antrenmanlarıma en iyi şekilde devam edip acımasızlığa karşı ve adalet için sesimi yükseltmeyi sürdüreceğim” diyerek tepki göstermişti.

TÜRKİYE’DE ENES’E YAPILANLAR ÇİN’DE MESUT’A YAPILDI

Türkiye’de 15 Temmuz 2016 tarihinde gerçekleştirilen darbe girişimi sonrası çıkartılan Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK) ile on binlerce insan işsiz kalırken, binlerce kişi de cezaevlerine konulmuştu. NBA’de mücadele eden Enes Kanter Freedom da, Türkiye’de yaşanan insan hakları ihlalleri sonrası, hem uluslararası basında hem de ABD parlamentosunda Türk hükümetinin yaptıklarını dile getirmişti. Bu nedenle, Türkiye’de ‘hain’ ilan edilen Kanter’in maçları herhangi bir kanalda yayınlanmazken, yayınlanan maçlarda da oyuncunun adı zikredilmemişti.

ÇİN TELEVİZYONLARI DA ÖZİL’İN MAÇLARINI YAYINLAMAMIŞTI

Uygur Türklerine yönelik insan hakları ihlallerine tepki gösteren Mesut Özil’in tutumundan rahatsız olan Çin hükümeti de Alman oyuncunun maçlarını herhangi bir kanalda yayınlamama kararı almıştı. Özil’in Çin sosyal medya platformu olan Weibo’daki profili de silinmişti. Mesut Özil’in tweetinin ardından bir anda her şey değişti. Paylaşımından birkaç gün sonra Premier Lig’in Çin’deki yayıncıları CCTV ve PP Sports Arsenal maçını yayınlamayı reddetti. Mesut’un adı artık Çin’de internette bile çıkmıyor, arama motorları hata veriyor.

TÜRKİYE’DEN SONRA ÇİN’E DE EL ATTI: KULÜPSÜZ KALDI

Türkiye’de otoriter rejimin yaptığı insan hakları ihlallerine karşı farkındalık oluşturan Enes Kanter, ABD vatandaşlığına geçtikten hemen sonra soyadını ‘Freedom (Özgürlük)’ olarak değiştirmişti. Kanter Freedom’un insan haklarına olan tutkusu, Çin hükümetini de rahatsız etti. Kanter, Pekin’de düzenlenen Kış Olimpiyat Oyunları için atletik boykot çağrısında bulundu. Eski Houston Rockets efsanesi Yao Ming’i Laura Ingraham’ın şovunda Çin’in “kuklası” olmakla suçladı.

Heartless Dictator of China,
XI JINPING and the Communist Party of China.

I am calling you out in front of the whole world.
Close down the SLAVE labor camps and free the UYGHUR people!

Stop the GENOCIDE, now!#FreeUyghurs pic.twitter.com/eEoiw5Uz2K

— Enes FREEDOM (@EnesFreedom) October 22, 2021

Kanter, son olarak ABD Devlet Başkanı Joe Biden’ın kendisiyle görüşmekten korktuğunu açıkladı. Enes Kanter Freedom’un kulüpsüz kalması ABD basınında yankı bulurken, NBA’deki “National”ın hangi ulusu temsil ettiğini sormaya başlamanın zamanı gelmiş olabilir.

KANTER, NBA’DE BİR DAHA SÖZLEŞME BULABİLECEĞİNİ DÜŞÜNMÜYOR

NBA tarihinde en yüksek maaş ile oynayan Türk sporcu unvanını elinde bulunduran Enes Kanter Freedom, NBA’de hiçbir takımın onunla sözleşme imzalayacağını düşünmüyor. Milli oyuncunun eski takım arkadaşları da Kanter’in artık NBA’de oynayacağını düşünmüyor. Kanter, Margaret Hoover ile yaptığı röportajda “Son zamanlarda, ne zaman NBA’den biriyle veya eski takım arkadaşlarımdan biriyle konuşsam, ‘Dinle, bu senin veda turun. Eğlen, keyfini çıkar’ diyor. Umarım bir şampiyonluk kazanırsın çünkü bu yıldan sonra başka bir sözleşme imzalayacağını sanmıyorum” dedi.

Hoover’ın “NBA’in seni cezalandıracağını mı düşünüyorsun?” sorusuna ise, “Beni cezalandıracaklarını söylemek istemiyorum, ancak ellerinden gelen her şeyi yapacaklarını söyleyeceğim” diyerek karşılık verdi.

DARYL MOREY, YAO MİNG, HOUSTON ROCKETS… 

Çin hükümetinin sansürüne uğrayan ilk kulüp Arsenal olmadı. NBA takımlarından Houston Rockets, takımın eski genel menajeri Daryl Morey’in Hong Kong’daki protestolara verdiği destek sonrası Çinli firmalar NBA sponsorluklarından çekilirken, maç yayınları için durdurma kararı çıkmıştı. Rockets’ın o dönem maçları Çin’de yayınlanmazken Morey, gelen baskılar sonrası görevinden istifa etmek zorunda kalmıştı.

NBA için önemli bir Pazar olan Çin, şu anda bir sporcunun daha kariyeri ile oynuyor. Eski Rockets efsanelerinden Çinli Yao Ming, Enes Kanter’i açık bir dille tehdit etti. Çin Basketbol Birliği’nin başkanı olan Rockets efsanesi Yao Ming, “İnsanlar söylediklerinden sorumlu olmalı” ve “Çin’i kendi başına görmenin Çin’i daha iyi tanımalarına yardımcı olabilir” demeçlerinde bulunmuştu. Kanter, Yao Ming’i Çin’in kuklası olmakla suçlamıştı. Çin’de geniş bir hayran kitlesine sahip olan Houston Rockets’ın bu sarmalın içinde olması ise şaşırtıcı değil. Daha önce eski genel menajerine kapıyı gösteren Rockets, şimdi de Enes Kanter için aynı politikayı izliyor.

KANTER’İN KULÜPSÜZ KALMASI ÇİN’İ SEVİNDİRDİ

Enes Kanter Freedom’un kulüpsüz kalması Çin’de sevinç yaratırken, birçok Çinli gazeteci Kanter’i hedef alan paylaşımlarda bulundu. China Daily’nin Avrupa Birliği (AB) büro şefi Chen Weihua, Kanter için “Artık tam zamanlı bir John Bolton kuklası olabilirsiniz” yorumu yaptı.

Enes Kanter sadece Çin ile değil, basketbol efsanelerinden LeBron James’le yaşadığı sorunla da dikkat çekmişti. Çin’de usulsüz bir şekilde işçi çalıştırdığı ortaya çıkan Nike’ın sponsorluğundan çıkması için LeBron James’e çağrıda bulunan Enes Kanter, pek iyi bir tavırla karşılaşmamıştı. James, Freedom’ın adını “kendisi için bir fırsat yaratmak için” kullanmaya çalıştığını iddia ederek, “kesinlikle enerjimi verebileceğim biri değil” demişti.