Basın Özgürlüğü Endeksi: Türkiye son 15 ülke içinde

Sınır Tanımayan Gazeteciler tarafından yayınlanan 2023 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ne göre Türkiye yine listenin diplerinde. 165. sırada yer alan Türkiye, bu sene 16 sıra geriye düştü. Raporda, Erdoğan’ın artık “hiper cumhurbaşkanı” olduğu, internete yapılan sistematik sansürler, yargının kötüye kullanılması gibi maddeler yer aldı.

Sınır Tanımayan Gazeteciler tarafından Mayıs ayının başlarında yayınlanan 2023 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ne göre, 31 ülkede durum “çok ciddi”, 42 ülkede “zor”, 55 ülkede “sorunlu” ve 52 ülkede “iyi” veya “tatmin edici”. Yani her 10 ülkenin 7’sinde basın özgürlüğü endeksi “kötü” ve sadece 3’ünde “tatmin edici”.

Norveç, üst üste yedi yıldır en özgür basına sahip ülke ünvanını koruyor. İkinci sırada ise geçen sene altıncı sırada yer alan İrlanda bulunuyor. Çok uzun süredir Basın Özgürlüğü Endeksinde ilk 3 sırada İskandinav ülkeleri yer alırdı fakat bu sene ada ülkesi olan İrlanda ikinciliğe yerleşti. Geçen senenin ikincisi Danimarka ise bu sene üçüncü sırada yer aldı. En dikkat çekici yükselme ise Hollanda’da yaşandı. Hollanda geçen sene 28 olan sıralamasını bu sene 22 ülke atlayarak 6. sıraya yükseltti.

SON SIRALARDA ASYA ÜLKELERİ YER ALDI

Listenin en altında ise Asya ülkeleri yer alıyor. Ülkede neredeyse hiç bağımsız gazeteci kalmayan Vietnam 178. sırada; dünyanın en büyük gazeteci hapishanesi Çin geçen sene 175. sıradayken bu sene sondan ikinci olarak 179. sıraya düştü; Kuzey Kore ise en son sırada 180. olarak yer aldı.

Sınır Tanımayan Gazeteciler Genel Sekreteri Christophe Deloire, raporda şu ifadeleri kullandı:

“Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi, Brezilya’nın 18 sıra yükselişi ve Senegal’in 31 sıra düşüşü gibi büyük artışlar ve düşüşler ve benzeri görülmemiş değişikliklerle birlikte durumlarda muazzam bir oynaklık gösteriyor. Bu istikrarsızlık, yetkililerin ABD’deki artan saldırganlığının sonucudur. Birçok ülkede ve sosyal medyada ve fiziksel dünyada gazetecilere karşı artan düşmanlık… Oynaklık aynı zamanda dezenformasyon üreten, dağıtan ve onu üretmek için araçlar sağlayan sahte içerik endüstrisindeki büyümenin bir sonucudur.”

TÜRKİYE 165. SIRADA

Türkiye, Basın Özgürlüğü Endeksinde 165. sırada yer aldı. Geçen sene 149. sırada yer alan Türkiye, bu sene 16 sıra geriye düştü. Sınır Tanımayan Gazeteciler raporuna göre Türkiye’deki ulusal medyanın yüzde 90’ı hükümetin kontrolünde. Raporda ayrıca Erdoğan’ın artık “hiper cumhurbaşkanı” olduğu, internete yapılan sistematik sansürler, yargının kötüye kullanılması gibi maddeler kaydedildi.

AVRUPA EN ÖZGÜR KITA

Avrupa kıtası ve özellikle Avrupa Birliği (AB) üyeleri basının en özgür olduğu ülkeler. Fakat buralarda bile durum biraz karışık. Mesela Almanya bu sene 21. sırada ve geçen seneye göre 5 sıra geriledi. Bunun başlıca sebebi ise gazetecilere karşı rekor sayıda şiddet vakasının ve tutuklamanın artması. AB ülkeleri arasında en alt sırada yer alan ülke ise Yunanistan oldu. Yunanistan bu sene 107. sırada yer aldı. Rapora göre bu denli düşük sıralamanın sebebi Yunanistan’daki gazetecilerin istihbarat servisleri ve güçlü casus yazılımlar tarafından gözetlenmesi.

Orta Asya ülkelerinde ise basına şiddet artmakta. Mesele Kırgızistan 50 düşüşle 122. sırada; Kazakistan 12 düşüşle 134. sırada ve Özbekistan 4 düşüşle 137. sırada yer aldı. Türkmenistan ise 176. sırada yani son beşte yer aldı.

AMERİKA KITASINDA ARTIK “İYİ” ÜLKE YOK

Amerika kıtasında Basın Özgürlüğü Endeksine göre geçen sene “iyi” olarak sınıflandırılan Kosta Rika bu sene 15 düşüşle 23. sıraya yerleşti. Böylelikle Amerika kıtasındaki son “iyi” ülke de “tatmin edici” seviyeye düştü. Kıtadaki en düşük puan Küba’da. Küba 2023 sıralamasında 172. sırada yer aldı.

AFRİKA VE ASYA PASİFİK’İN DURUMU İYİ DEĞİL

Afrika kıtasında birkaç ülkede iyiye yönelik sıçramalar olsa da durumu oldukça kötü ülkeler de mevcut. Mesela bu sene Afrika’nın güneyinde yer alan Botswana 35 sıra yükselerek 65. sırada yer aldı. Fakat kıtanın yüzde 40’ı halen “kötü” olarak sınıflandırılıyor. 2022’de bu oran yüzde 33’tü.

Asya Pasifik’te ise dünyanın en kötü rejimleri olarak adlandırılabilecek ülkeler mevcut. Şubat 2021’de askeri darbe ile rejimi değişen Myanmar bu sene 173. sırada yer aldı ve ülke dünyanın en büyük ikinci gazeteci hapishanesi oldu. Kadın haklarının hiçe sayıldığı Afganistan ise 152. sırada yer aldı.

ORTA DOĞU VE KUZEY AFRİKA EN KÖTÜ BÖLGE

Bölgesel sıralamaya göre en son sırada yer alan Orta Doğu ve Kuzey Afrika oldu. Bu bölgede ülkelerin yarısından çoğu “çok kötü” olarak sınıflandırıldı ve raporda da “gazeteciler için dünyanın en tehlikeli bölgesi olmaya devam ediyor” ibaresi kullanıldı. Bu bölgedeki bazı ülkelerin sıralaması şöyle Suriye 175; Yemen 180; Irak 167; Filistin 156 ve Cezayir 136.