Anayasa Mahkemesi son dönemde verdiği kararlar ve üyelerinin sosyal medyada paylaşımlarıyla ülke gündeminin ilk sırasında kendine yer bulmaya devam ediyor. İktidar sözcülerinin devamlı dile getirdikleri Anayasa Mahkemesi’nin yapısını değiştirmek şu anda mümkün mü? Meclis’teki milletvekili dağılımı buna imkan veriyor mu? Halk oyuna gitmesi durumunda kabul edilir mi?
Anayasa Mahkemesi üyeleri.
Anayasa Mahkemesi (AYM) son dönemde verdiği kararlar ve üyelerinin sosyal medyada paylaşımlarıyla ülke gündemini meşgul ediyor. İktidar ortakları AK Parti ve MHP ise AYM’nin yapısının değiştirilmesi gerektiği yönünde mesajlar veriyor. Peki, AYM’nin yapısını değiştirmek mümkün mü? AYM’nin yapısı nasıla değiştirilir? Meclis’teki milletvekili dağılımı buna imkan veriyor mu?
Anayasa Mahkemesi’nin son dönemde bireysel başvurularla ilgili verdiği ‘hak ihlali’ kararları dikkat çekiyor. Yerel mahkemeler ise AYM’nin bazı kararlarını uygulamıyor ve yazdıkları gerekçelerle Yüksek Mahkeme’nin görevlerini tanımlamaya çalışıyor. AK Parti ve MHP’den oluşan iktidar son dönemde AYM’yi açık şekilde hedef alıyor.
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli AYM kararlarını “sakat ve sancılı” olarak nitelendirerek Yüksek Mahkeme’nin yeniden yapılandırılmasını istedi. Bahçeli şu ifadeleri kullanmıştı: “Türkiye’nin demokratikleşme sürecini hızlandıran Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemiyle çelişmeyecek demokratik, etkin, adil, tartışmaların odağı olmaktan çıkarılmış bir ‘Yüce Mahkeme’, deyim yerindeyse bir ‘Divan-ı Ali’ kurulması Türkiye’nin gücüne güç katacaktır.”
Karayollarında gösteri yapılmasını engelleyen yasayı iptal etmesinden dolayı AYM, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun da sert eleştirisine uğradı. Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan da “seve seve varım” diyerek Bahçeli’nin çağrısına destek verdi.
AYM üyesi Engin Yıldırım’ın Bakan Soylu’nun açıklamalarına bisikletli poz paylaşarak cevap vermesi tartışmaları büyüttü. Son olarak Yıldırım’ın “ışıklar yanıyor” paylaşımı ve buna karşı İçişleri Bakanlığı’nın “ışıklarımız hep açık” şeklinde cevap vermesi AYM’yi tekrar tartışma konusu yaptı.
Anayasa Mahkemesi’nin yapısı nasıl değiştirilebilir?
AYM YAPISINI ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ YAPILARAK DEĞİŞTİRİLEBİLİR
Anayasa Mahkemesi’nin yapısıyla ilgili değişiklik için Anayasa değişikliği yapılması gerekiyor. Anayasa’nın 175’inci maddesine “Anayasanın değiştirilmesi TBMM üye tamsayısının en az 3’te 1’i tarafından yazıyla teklif edilebilir” hükmü yer alıyor. Bu da değişiklik teklifinin Meclis’e gelebilmesi için önce 200 milletvekilinin teklifi destekliğini yazılı olarak bildirmesi gerekiyor.
İkinci aşama ise teklifin Meclis’te üçte iki çoğunluk kabul edilmesi gerekiyor. Bu da 400 milletvekilinin destek vermesi demek. İktidar partisi AK Parti’nin şu anda 291 milletvekili bulunuyor. Bu sayışa ulaşması için 109 milletvekiline ihtiyacı var. Bu tür düzenlemeyi destekleyeceği düşünülen MHP’nin ise 48 milletvekili bulunuyor. MHP’li vekillerin destek vermesi durumunda bu sayı 341’e ulaşacak. Bu rakam değişikliğin Meclis’ten geçirilmesi ve referanduma götürülmesi için yeterli değil.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan’ı kabul etti.
MECLİS ARİTMETİĞİ NE DURUMDA?
Değişikliğin 360 milletvekili tarafından kabul edilmesi halinde ise değişiklik teklifi halk oylamasına sunuluyor. Anayasa Mahkemesi’nin yapısını değiştirecek bir düzenleme yapmak için iktidar ortağı AK Parti ve MHP’nin milletvekili sayısı yetmiyor. Bunun için dışardan 19 milletvekilinin desteğine ihtiyacı var. Meclis’teki milletvekili dağılımına bakıldığın bunu gerçekleşmesi kolay görünmüyor. Ayrıca Anayasa değişikliği oylamalarının gizli yapılmasından dolayı AK Parti ve MHP içinden hayır oyu verecek milletvekilleri de çıkma ihtimali bulunuyor.
AK PARTİ DÖNEMİNDE ÜÇ REFARANDUM YAPILDI
AK Parti hükümeti görevde bulunduğu süre içerisinde üç önemli Anayasa referandumu yapıldı. 2007 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yaşanan krizin ardından Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi için 21 Ekim 2007 tarihinde referanduma gidildi. Referandum sonucunda Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesini yüzde 68,9 oyla kabul edildi. Bu referandumda milletvekilliği seçimi süresi beş yıldan dört yıla indirildi.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
AKP tarafından yapılan ikinci Anayasa değişikliği 2010 referandumu oldu. Türkiye tarihinin çok tartışılan bir reformlardan birisi oldu. Bu referandumda Anayasa Mahkemesi, HSYK’nin yapıları değiştirildi. 12 Eylül darbecilerine yargılama yolu açıldı, askeri yargının yetkileri kısıtlandı ve parti kapatma zorlaştırıldı. Bu referandum yüzde 58 oyla kabul edildi.
Son referandum ise 16 Nisan 2017 tarihinde Cumhurbaşkanlığı sistemine geçiş referandumu yapıldı. Teklif AK Parti ve MHP’nin desteğiyle parlamentoda 348 milletvekilinin oyu ile referanduma götürüldü. Bu referandumla Cumhurbaşkanlığı kabine sistemi oylandı. HSYK’nin üye sayısı 22’den 13’e düşürüldü. Askeri yargı kaldırıldı, meclis seçimleri için süre dört yıldan beş yıla çıkarıldı. Milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkarıldı. 15 Temmuz’un gölgesinde girilen referandum yüzde 51,41 ile kabul edildi. Bu referandumda YKS’nin son dakika kararıyla mühürsüz oyların sayımda kabul edilmesi kararı alındı. Mühürsüz oy sayısı 800 bin gibi yüksek bir rakam olması tartışmaları beraberinde getirdi.
