Almanya'nın Baden Württemberg eyaletinde ilkokul üçüncü sınıf öğrencisi, teneffüste arkadaşıyla Türkçe konuştuğu için cezalandırıldı. Ceza anadili yasakları ve bunların çocukları üzerindeki etkilerine dair tartışmaları gündeme getirdi.
“Çocuklar okulda Almanca konuşur”, “Almanya’da resmi dil Almancadır”, “Okullar Alman okulu, anadilimizi konuşmamalıyız.” Bu cümleler, teneffüste Türkçe konuştuğu için cezalandırılan bir öğrencinin kaleminden çıktı. Almanya’da Baden Württemberg eyaletinde Blumberg kasabasında üçüncü sınıfta okuyan Türkiye kökenli bir öğrencinin okul bahçesinde oynarken arkadaşıyla Türkçe konuşması, önce diğer öğrencilerin şikayetine, ardından da sınıf hocası tarafından cezalandırılmasına yol açtı.
Almanya’da yayın yapan WDR radyosunun haberine göre Heidelberg yakınlarında meydana gelen olayda öğretmen Türkçe konuştuğu için 9 yaşındaki öğrencisinden, “Neden okulda Almanca konuşmalıyız?” başlıklı ödev istedi.
Teneffüsteki Türkçe yasağı ve çocuklarının aldığı cezadan haberdar olan aile, konuyu sınıf öğretmeniyle konuşmayı denedi. Ancak, aileye korona virüsü koşulları gerekçe gösterildi. Aile çocuklarının aldığı cezaya karşı yargı yoluna başvururken olay okullardaki anadil yasaklarını ve bunun çocuklar üzerindeki olası etkilerini yeniden gündeme taşıdı.
Eğitimin eyaletlerin yetki alanında olduğu Almanya’da okullar için ne yerel ne de Federal çapta bir anadili yasağı var. Ancak, her okul velilerle uyum içinde bu tarz düzenlemelere gidebiliyor. Baden Bölgesi Türk Veli Birlikleri Federasyonu Başkanı Kemal Ülker, Blumberg’de teneffüste Türkçe yasağı konulan ilkokulda böyle bir anlaşmanın olmadığını vurguladı. Ülker, şöyle konuştu:
“Okul tarafından yapılan açıklamalarda okulda böyle bir anlaşma yapıldığından söz ediliyor fakat bizim avukattan aldığımız bilgilere göre öyle bir anlaşma yok. Öyle bir anlaşma olma imkanı var; okul yasasında var bu. Fakat bunu velilerin kabul etmesi lazım. Yani böyle bir şeyin ilk önce velilerin tarafından onaylanması lazım. Baden Württemberg eyaletinde bakanlığın açıklamalarında böyle bir uygulamanın da istenmediği, bunun yasalara aykırılık oluşturacağından tereddütü oldukları söyleniyor.”
Ülker, okullarda anadili konuşmanın sınırlandırılmasıyla ilgili zaman zaman şikâyet aldıklarını, bunu genellikle okul sorumlularıyla temasa geçerek çözdüklerini belirtiyor.
Köln’de uyum alanında çalışan uzman psikolog Ali Kemal Gün ise anadilinin yasaklanmasının çocuk psikolojisini nasıl etkilediği konusunda yorum yaptı. Gün, bu gibi uygulamaların genellikle ters teptiğini, çocuk ve gençlerde kendi kültürlerine dair bir değersizlik algısına yol açtığını söyledi. Gün, şöyle devam etti:
“Hangi ülkede olursa olsun, bununla ilgili pek çok araştırma var. Farklı diller aşağılandığı, farklı kültürler ayrıştırıldıkları zaman, bu ters teper, çocuklar daha çok o kültüre ve dile ilgi duymaya başlar. Ancak, diğer taraftan da kendilerinden şüphe etmeye başlarlar. Öğretmen o ödevi ‘Neden Almanca konuşmalıyız?’ yerine, ‘Neden çok dilli olmak daha iyidir’ diye verebilirdi.”
Gün, geldikleri kültür özelliklerini ve alışkanlıklarını gizlemek zorunda kalan çocuklarda bazı sonuçlar görüldüğünü belirterek, “Bu uygulamalar, bireylerin ilerde kendilerine güvenmemelerine, kişilik problemleri yaşamaya başlamalarına neden olabilir” dedi.
Köln’deki bir ilkokulda sınıf öğretmenliği yapan Türkiye Kökenli Yeliz Karadeli Yaşar da anadili yasaklarının pedagojik olarak yanlış bir yöntem olduğunun altını çizdi. Karadeli Yaşar, teneffüsün çocukların boş vakti olduğunu, dil sınırlamasının ancak ders saatlerinde uygulanabileceğini belirterek, “Bu ceza gerçekten çok yanlış bir ceza. Teneffüste böyle bir uygulama olmaması gerekiyor, çünkü teneffüs boş zaman. Yani çocukların deşarj olabileceği, kafa dağıtmak için ayırdığı dakikalar bunlar. Burada anadilini konuşma gibi bir kural konulmaması gerekiyor. Genellikle öğretmenlerin kızdığı şey zaten Türkçe olması. Daha çok emekliliği yaklaşan öğretmenlerde görüyoruz bu sorunları” diye konuştu.
