AİHM 2021 istatistikleri: Türkiye, ifade özgürlüğü ihlali şampiyonu

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 2021 yılı istatistiklerini Başkan Robert Spano’nun katılımıyla gerçekleştirilen bir basın toplantısı ile açıkladı.

Buna göre AİHM 2021 yılı içerisinde toplam bin 105 karar yayımladı. 2019 yılında Mahkeme’ye 44 bin 250 başvuru yapıldı. 32 bin 961 başvuru kabul edilemez bulundu ya da kayıttan düşürüldü. 10.630’u ilgili Hükümet’e bildirildi. 2020’de bin 901 başvuru hakkında karar verilirken, 2021’de yüzde 65 oranında bir artışla 3 bin 131 karar verildi. Bu kararlarda başvurular birleştirildiği için aslında bin 105 karar verilmiş oldu. AİHM’e bu yıl İç Tüzük madde 39 uyarınca bin 920 geçici tedbir talepli başvuru yapıldı. Mahkeme, bu başvurulardan 227’si hakkında geçici tedbir kararı verdi.

“ÖNCELİKLİ” 24 BİN BAŞVURU VAR

anayasagundemi.com’un aktardığına göre; mahkeme, 30 Mayıs 2017 tarihinde yayımladığı açıklama ile 22 Mayıs 2017 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 2009 yılından bu yana uyguladığı ‘öncelik’ politikasını değiştirdiğini duyurmuştu. Mahkeme’nin en önemli gördüğü ilk üç kategoriye giren başvurulara öncelik verilmesini amaçlayan değişiklik sonucu, 31 Aralık 2021 itibarıyla Mahkeme önünde öncelikli olarak incelenmeyi bekleyen başvuru sayısı, 24 bin. Başvuru sayısının fazla olmasının nedeni olarak Ukrayna ve Romanya’daki cezaevi koşulları ile Türkiye’deki 15 Temmuz darbe girişimi sonrası hukuka aykırı tutuklama ve ilgili başvurular gösteriliyor.

TÜRKİYE İÇİN 78 KARAR

2021 yılında verilen 232 karar Rusya’ya, 197 karar Ukrayna’ya, 95 karar Romanya’ya ve 78 karar Türkiye’ye karşı verildi. Bu karar içinde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni (AİHS) en çok ihlal eden ülkeler sıralamasında en az bir maddesinin ihlal edildiği 219 karar ile Rusya birinci sırada. Rusya’yı 194 karar ile Ukrayna ve 76 karar ile Romanya ile Türkiye takip ediyor. Mahkeme önünde bekleyen davaların yüzde 24.2’si (17 bin) Rusya’ya, yüzde 21.7’si (15 bin 250) Türkiye’ye, yüzde 16.2’si (11 bin 350) Ukrayna’ya, yüzde 8.1’i (5 bin 700) Romanya’ya ait.

AİHS’İ EN FAZLA İHLAL EDEN ÜLKE

2021 sonu itibarıyla AİHM önünde Türkiye’ye karşı yapılmış toplam başvuru sayısı 15 bin 251. Türkiye 2017, 2018, 2019 ve 2020 yılından sonra, 2021 yılında da 31 ihlal kararıyla ifade özgürlüğünü Avrupa Konseyi üyesi ülkeler içerisinde en fazla ihlal eden ülke oldu. 2016 yılı içerisinde verilen 37 ifade özgürlüğü ihlali kararının 7’si Türkiye’den. 2015 yılı içerisinde verilen 28 ifade özgürlüğü ihlali kararının 10’u Türkiye’dendi. Türkiye ayrıca, 1959-2021 yılları arasında hakkında verilen 3 bin 820 karar ile AİHM’in en çok karar verdiği ülke. 3 bin 385 ihlal kararıyla, AİHS’i en fazla ihlal eden ülke. 418 ifade özgürlüğü, 111 toplanma ve örgütlenme özgürlüğü ihlaliyle bu maddeleri en çok ihlal eden Avrupa Konseyi üyesi devlet de yine Türkiye.

Türkiye’ye karşı verilen ve AİHS’in en az bir maddesinin ihlal edildiği 76 kararda ihlal edilen maddeler:

2. madde – yaşam hakkı: 1 ihlal
2. madde – yaşam hakkı bağlamında etkin soruşturma yükümlülüğü: 1 ihlal
3. madde – insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele yasağı: 1 ihlal (işkence yasağından ihlal yok)
3. madde – işkence, insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele yasağı bağlamında etkin soruşturma yükümlülüğü: 3 ihlal
5. madde – özgürlük ve güvenlik hakkı: 29 ihlal
6. madde – adil yargılanma hakkı: 22 ihlal
6. madde – makul sürede yargılanma hakkı: 1 ihlal
7. madde – kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi: 0 ihlal
8. madde – özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı: 10 ihlal
9. madde – din ve vicdan özgürlüğü: ihlal yok
10. madde – ifade özgürlüğü: 31 ihlal
11. madde – toplantı ve örgütlenme özgürlüğü: 3 ihlal
13. madde – etkili başvuru yolu: 0 ihlal
14. madde – ayrımcılık yasağı: ihlal yok
18. madde: ihlal yok
Ek 1 no.lu Protokol madde 1 – mülkiyet hakkı: 10 ihlal
Ek 1 no.lu Protokol madde 2 – eğitim hakkı: 0 ihlal
Ek 1 no.lu Protokol madde 3 – serbest seçim hakkı: 0 ihlal