Yeniden dirilen Taliban, son 2 ayda Afganistan'da 2001'de iktidardan düştüklerinden beri hiç olmadığı kadar fazla toprak ele geçirdi. Afganistan'da 20 yıldır devam eden çatışmalar ve savaşın bilançosu ise çok ağır.
On yıllardır büyük çatışmalara ve savaşlara ev sahipliği yapan Afganistan’dan ABD ordusu çekilme kararı aldı. ABD’nin yeni Başkanı Joe Biden, tüm askerlerin 31 Ağustos tarihine kadar çekme sözü vermişti. Bu sırada Taliban da Afganistan’ın bazı bölümlerinde hızla ilerleyerek onlarca ilçeyi ve şehri ele geçirdi. Ülke içerisinde yıllardır devam eden savaşın maliyeti, hem insani açıdan hem de maddi açıdan astronomik seviyelere ulaştı. Taliban rejiminin yeniden yükselmesiyle beraber birçok Afgan ülkelerinden kaçarken, en büyük uğrak noktalarından birisi de Türkiye oldu. Peki, Afganistan’a en fazla asker gönderen ülke hangisi? Hangi kaç askerini Afganistan’da kaybetti? Afganistan için batılı ülkelerin harcadığı para ne kadar?
Afganistan’daki olayların başlangıcı 11 Eylül 2001’de düzenlenen terör saldırısı olarak görülebilir fakat, 1970’li yıllarda Sovyetler Birliği ülkeye komünist hükümete destek olmak için ordu göndermişti. Sovyetler aralarında ABD, Pakistan, Çin ve Suudi Arabistan’ın da bulunduğu ülkelerce desteklenen ve kendilerine mücahit (cihatçı) diyen bir silahlı harekete karşı savaştı. ABD’de ikiz kulelere yapılan saldırı sonrası İslamcı El Kaide lideri Usame bin Ladin sorumlu tutuldu. Afganistan’ı yöneten ve bin Ladin’i koruyan radikal İslamcı örgüt Taliban, bin Ladin’i teslim etmeyi reddetti. Bu tutum sonrası ABD, Afganistan’da hem El Kaide hem de Taliban’a yönelik saldırılara başladı. O yıldan sonra Afganistan’a üs kuran ve binlerce asker gönderen ABD, uzun yıllar sonra bölgeden çekilme kararı aldı.
ABD 20 YILDA 2 BİN 300 ASKERİNİ KAYBEDERKEN, 20 BİNDEN FAZLA DA YARALI VAR
1990’lı yılların başında Pakistan’ın kuzeyiyle Afganistan’ın güney batısındaki sınır bölgesinde güçlenmeye başlayan Taliban, birçok ülkenin en şımarık çocuğu olmaya başladı. Etkileri hızla artan Taliban, şu an Afganistan’ın yüzde 70’inde açıkça faaliyet gösteriyor. Ülke içinde yaşanan çatışmalar birçok maliyet ortaya çıkardı. Ülke içerisinde yaşanan çatışmalarda en fazla hasarı Afganlar aldı. Afgan kolluk kuvvetlerinden 60 bine yakın kişinin hayatını kaybettiği ön görülüyor. Taliban’a karşı sadece Afgan kolluk kuvvetleri savaşmadı. Bölgede bulunan 2 bin 300 ABD’li asker hayatını kaybederken 20 binden fazlası da yaralandı.
Afganistan’a asker gönderen ve kayıp veren tek batılı ülke ABD değil. İngiltere, Kanada, Fransa, Almanya ve İtalya’nın da asker gönderdiği Afganistan’da bu ülkelerde askeri zayiat verdiler. ABD’nin ardından en fazla İngiliz askeri hayatını kaybetti (455 asker). Kanada 158 asker, Fransa 86 asker, Almanya 54 asker ve İtalya’da 48 asker Afganistan topraklarında hayatını kaybetti.
ABD 20 YILDA 100 BİN ASKERİNİ AFGANİSTAN’A GÖNDERDİ
Şubat 2020 tarihinde ABD ve Taliban arasında yapılan anlaşma ile bölgeye barışın getirilmesi konusunda çalışma başlatıldı. Yıllar süren çatışmalar ve savaşlardan sonra ‘’Afganistan’a barış getirmek için’’ imzalanan anlaşmaya göre, ABD ve NATO müttefikleri tüm askerlerini geri çekecek ve bunun karşılığında Taliban, hüküm sürdüğü bölgelere El Kaide veya radikal grupları sokmayacak. Ülkedeki Bagram Hava Üssü’nde bulunan son ABD ve NATO güçleri de üssü terk etti ve güvenliği Afgan hükümetine devretti. 20 yıl süren anlaşmazlık sonucu bölgeye toplamda 100 bin asker gönderen ABD, bu alanda NATO ülkeleri arasında zirvede yer alıyor. Bölgeye asker gönderen tek batılı ülke ABD değil. Bu alanda ABD’nin ardında 9 bin 500 asker ile İngiltere geliyor. Avrupa ülkeleri arasında bulunan Almanya 4 bin 920 asker, Fransa 4 bin asker, İtalya 3 bin 770 asker ve Kanada ise 2 bin 905 asker gönderdi.
SADECE ASKERİ DEĞİL MADDİ OLARAK DA CİDDİ BİR BİLANÇO ORTAYA ÇIKTI
Yapılan anlaşma ile birlikte bölgeyi terk etmeye başlayan batılı ülkeler, bu 20 yıllık süreçte sadece askeri değil maddi olarak da ciddi bir bilanço ile karşılaştı. Taliban ile yapılan anlaşmada bölgeyi terk etme sözü veren ABD ve NATO ülkeleri sözlerinde dururken Taliban, kentlere ve askeri üslere düzenlediği saldırılarda Afgan siviller hayatını kaybetmeye devam ediyor. IŞİD ve El Kaide’nin de faaliyet gösterdiği ülkede yabancı askerlerin çekilmesi sonrası hükümeti devirme tehditleri de artıyor.
Son 20 yılda bölgeye üs kuran ABD’nin sadece Afganistan için yaptığı harcama 730 milyar dolara ulaşmış durumda. Çok ciddi harcamaların yapıldığı bölgede, ABD’nin ardından en fazla harcama yapan ülke İngiltere oldu. İngiliz hükümeti, Afganistan’a gönderdiği askerler için 28.2 milyar dolarlık bir harcamada bulundu. Bu alanda Kanda 12.7 milyar dolar ve Almanya ise 11.1 milyar dolarlık harcamalarda bulundu.
