Amerika Birleşik Devletleri, son bir haftadır Türkiye ile yatıp kalkıyor adeta. ‘Barış Pınarı Harekatı’ başladığı günden bu yana, daha doğrusu, Beyaz Saray Türkiye’nin Suriye’ye gerçekleştireceği operasyona zımnen onay verdiğini duyurduğundan bugüne, ülke ayakta.
Başta harekata yol vermesine rağmen aldığı geniş çaplı tepkiler üzerine aldığı pozisyonu kısmen değiştiren Beyaz Saray’ın yanı sıra, operasyona ilk dakikadan itibaren karşı çıkan Temsilciler Meclisi ve Senato’da da birbirinden farklı Türkiye yaptırımları gündemde.
Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S-400’den kaynaklanan Amerika’nın Düşmanlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Yasası (CAATSA) yaptırımlarını ve dün New York’ta Halkbank aleyhine açılan İran yaptırımlarını delme ve Kara Para Aklama davalarını saymazsak şu an masada üç ayrı yaptırım paketi var.
BEYAZ SARAY YAPTIRIMLARI
Beyaz Saray geçtiğimiz hafta Dışişleri, Pentagon ve Hazine Bakanlığı ile birlikte ortaklaşa bir yaptırım paketi hazırladığını duyurdu. Başkan Trump önce Hazine’ye geniş çaplı bir yaptırım yetkisi verdi. Sonra bu yetkiye dayanarak bazı yaptırımları kamuoyuna duyurdu. Başkan Trump tarafından geçen gün imzalanan bu yaptırımlar ilk aşamada şunları kapsıyor:
– Çeliğe uygulanan gümrük vergisi yeniden Mayıs ayı öncesinde olduğu gibi yüzde 50’ye çıkarılacak.
– Türkiye ile yürütülen yaklaşık 100 milyar dolar tutarındaki ticaret anlaşması görüşmeleri dondurulacak
– Milli Savunma Bakanlığı ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Savunma Bakanı Hulusi Akar, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve Enerji Bakanı Fatih Sönmez yaptırım kapsamına alınacak.
SENATO YAPTIRIMLARI
Senato’nun Türk hükümetine getirmeyi planladığı yaptırımlar geçen hafta, Türkiye’nin Suriye harekatının hemen ardından açıklanmıştı. Tasarıyı hazırlayan isimlerden Senatör Chris Van Hollen’a göre, Beyaz Saray’ın atar topar çıkardığı yaptırımların arkasında da bu paketi durdurma çabası var. Trump’ı Türkiye’yi sert yaptırımlardan kurtamaya çalışmakla suçlayan Van Hollen, Hazine’nin açıkladığı planla alakalı “Bu zavallı yaptırımları Kongre’den gelecek güçlü aksiyonu baltalamak için hazırladılar” dedi.
Senato’nun yaptırım paketi gerçekten Van Hollen’ın bahsettiği kadar sert. Bu planın maddeleri şunlar:
– Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın şahsi servetine dair detaylı bir rapor hazırlanacak
– Türkiye’nin lider kadrosuna vize engeli getirilecek
– Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) her türlü silah, hizmet, teknoloji satışı yasaklanacak
– Herhangi bir üçüncü ülkeden TSK ile bilerek ve isteyerek ticaret yapan, silah ya da cephanenin yanı sıra Hava Kuvvetleri tarafından uçaklarda, Kara ya da Deniz Kuvvetleri tarafından ulaşımda kullanabilecek herhangi bir yedek parçanın satışını gerçekleştiren tüm kişi ya da kurumlar da yaptırım kapsamına alınacak.
– Benzer şekilde Türkiye’ye savunma sanayiinde kullanılmak üzere petrol ya da doğalgaz üretimine yardımcı olabilecek ürün, hizmet, bilgi ya da teknoloji satışı yasaklanacak. Satan kişi ya da kurumlara yaptırım uygulanacak.
– S-400 satışından dolayı uygulanması şart koşulan Amerika’nın Düşmanlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Yasası (CAATSA)’ndaki boşluk kapatılacak. Türkiye’ye bu kapsamda verilecek ceza için 180 gün sınırı getirilecek.
TEMSİLCİLER MECLİSİ YAPTIRIMLARI
Temsilciler Meclisi’ne sunulan yaptırım tasarısı hepsinden sonra, biraz da beklenmedik bir anda geldi. Kamuoyunda yanlış anlaşıldığı şekliyle Eliott Engel ve Michael McCaul tarafından Meclis’e sunulan şey yaptırım tasarısı değil, ‘Türkiye’yi kınama kararı’. Bu karar metni Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nden geçti. Asıl yaptırım tasarısı ise bugün ABD eski Başkan Yardımcısı Dick Cheney’in kızı, Wyoming milletvekili Liz Cheney tarafından sunuldu.
Cheney’in tasarısına şimdiden 90’ın üzerinde Cumhuriyetçi milletvekili destek verdi. Temsilciler Meclisi’ne sunulan bu tasarı da en az Senato kanadındaki kadar sert. Tasarı yasalaşırsa:
– Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın şahsi serveti mercek altına alınacak. Erdoğan’ın varlıkları 120 gün içinde raporlanarak Kongre’ye sunulacak.
– Tayyip Erdoğan ve yardımcılarının yanı sıra Savunma Bakanı Hulusi Akar, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez yaptırım kapsamına alınacak. Bu kişilerin ABD’ye girişi yasaklanacak.
– TSK ile herhangi bir şekilde ticari ilişkiye giren, silah ya da cephanenin yanı sıra Hava Kuvvetleri tarafından uçaklarda, Kara ya da Deniz Kuvvetleri tarafından ulaşımda kullanabilecek herhangi bir yedek parçanın satışını gerçekleştiren tüm kişi ya da kurumlara yaptırım uygulanacak.
– Türkiye’ye savunma sanayiinde kullanılmak üzere petrol ya da doğalgaz üretimine yardımcı olabilecek ürün, hizmet, bilgi ya da teknoloji satışı yasaklanacak. Satan kişi ya da kurumlar yaptırım kapsamına alınacak.
