6 soruda Rusya-Ukrayna krizi: Putin’in Donetsk-Luhansk kararı ne anlama geliyor?

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna’nın ayrılıkçı bölgeleri olan Donetsk ve Luhansk’ın bağımsızlığı tanıma kararı sonrası Moskova ile Kiev arasındaki tansiyon yükseldi. Putin daha sonra yaptığı yeni bir açıklamada Rusya’nın Sovyetlerden ayrılan ülkelerin egemenliğini desteklediğini ancak Ukrayna’nın “bir istisna” olduğunu belirtti.

Rusya’nın kararı sonrası ABD ve Avrupa ülkelerinden Moskova’ya yönelik yaptırım kararları gelirken, petrol fiyatları yükseldi, kripto para borsaları çöktü, dolarda ve altın fiyatlarında artış yaşandı.

ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs, Ukrayna krizi nedeniyle ABD’den Japonya’ya tüm borsalarda sert düşüş yaşanabileceği uyarısında bulundu.

Rusya ile Ukrayna arasındaki krizin yönünün ne olacağına yönelik tartışmalar devam ederken, İngiliz The Guardian gazetesi altı soruda Putin’in kararının ne anlama geldiğini yazdı.

Gazete Oksijen’in The Guardian’dan aktardığına göre altı soru ve yanıtları şöyle:

1- Bağımsızlığı tanınan bölgeler hangileri?

Rusya’nın desteklediği, 2014 yılında Ukrayna’nın kontrolünden çıkıp kendini bağımsız “halkın cumhuriyeti” olarak ilan eden ayrılıkçılar, Donetsk ve Luhansk bölgelerinde yer alıyor. Bölgenin genel ismi olan Donbas, şu ana kadar resmi olarak tanınmamıştı. Ukrayna, 2014’den beri süren çatışmalarda toplam 15 bin insanın öldüğünü belirtiyor. Rusya bu krizde rolü olduğunu reddediyor ancak ayrılıkçıları birkaç farklı şekilde destekledi. Bunlara gizli askeri yardım, finansal destek, Covid-19 aşı sevkiyatı ve bölgede yaşayanlara 800 bin Rus pasaportu dağıtımı da dahil. Moskova, Ukrayna’yı işgal etme planlarını her zaman yalanladı.

2- Rusya’nın ayrılıkçı bölgeleri tanıması ne anlama geliyor?

Rusya, Donbas’ı Ukrayna’nın bir parçası olarak görmediğini ilk defa söylüyor. Bu durum Rusya’nın, ayrılıkçı bölgeleri Ukrayna’dan koruma bahanesiyle, Donbas’a apaçık şekilde asker göndermesini tetikleyebilir. Rus parlamento üyesi ve eski bir Donetsk siyasi lideri olan Alexander Borodai geçen ay, ayrılıkçıların hâlâ Ukrayna’nın denetiminde olan bölgeleri kontrol altına almak için Rusya’dan yardım isteyebileceğini söyledi. Eğer işler bu noktaya giderse, Rusya ve Ukrayna arasında açık bir askeri çatışma oluşabilir.

3- Minsk’in barış süreci ne durumda?

Rusya’nın Donbas’ın bağımsızlığını tanıması, 2014-2015 Minsk barış anlaşmalarını ihlal ediyor. Henüz uygulamaya geçmiş olmasa da Moskova da dahil bütün taraflar anlaşmayı çözüm için en iyi ihtimal olarak görüyordu. Uzlaşma, Ukrayna’nın iki bölgesi için de özerklik sunuyor.

4- Batı nasıl karşılık verecek?

Batı ülkeleri aylardır, Rusya’nın Ukrayna sınırında gerçekleşecek olası askeri harekatın ciddi sonuçlar doğuracağı uyarısında bulunuyor. Bunlara finansal yaptırımlar da dahil. Antony Blinken, geçen hafta Donbas’ın tanınması hakkında “Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü ve egemenliğini daha da sarsıp uluslararası hukuk ihlali teşkil edecektir. Ayrıca Rusya’nın kriz çözümü için diplomasi çağrılarının sorgulanmasını arttıracaktır” dedi. ABD dışişleri bakanı, tanınma sonrası ABD ve müttefiklerinin “çabuk ve sert” yaptırımlar uygulayacağını belirtti.

5- Rusya’nın ayrılıkçı diğer bölgelere yaklaşımı nasıldı?

Gürcistan ile 2008’deki kısa savaştan sonra, sınırları içinde yer alan Abhazya ve Güney Osetya bölgelerinin bağımsızlığını tanıdı. Bölgelere büyük bütçe yardımları sağlayıp, orada yaşayan topluma ve askerlere Rus vatandaşlığı sundu.

6- Moskova için artılar ve eksiler nedir?

Gürcistan örneğinde Rusya’nın ayrılıkçı bölgeleri tanıma amacı, eski bir Sovyet ülkesinin topraklarında askeri varlıklarını sürdürmeleriydi. Böylece Gürcistan’ın toprak bütünlüğünü engelleyecek ve NATO hayallerini suya düşüreceklerdi. Aynı durum Ukrayna için de geçerli.

Öte yandan, yıllar boyunca desteklediklerini iddia ettikleri Minsk anlaşması sürecini bıraktılar. Dolayısıyla, Moskova yaptırımlar ve uluslararası kınamalarla yüzleşiyor. Aynı zamanda, sekiz yıldır savaşın içinde olan iki bölgenin, ekonomik ihtiyaçlarını üstlenecekler.