4 maddede EYT ve ilk maaş

Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) için hazırlanan kanun teklifi bir ay tehirli de olsa bugün Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı’na sunuldu.

24 yıl evvel kabul edilen bir kanunun geriye dönük uygulanması sebebi ile bizzat devlet tarafından mağdur edilen milyonlarca kişi geç de olsa hakkını alacak.

Şubatın ilk haftasında TBMM’den geçmesi beklenen EYT kanunu ile emekli olanlar 1 Mart’tan itibaren aylık alabilecek.

4 maddelik kanun teklifi ile 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta kaydı olanlara “yaş şartı” olmaksızın emeklilik hakkı tanınacak. 1999 sonuna kadar sigorta kaydı olanların pakete dâhil edilmesine dair talepler vardı. Kırmızı çizgi geçilmedi ve farklı talepler geri çevrildi.

KISMÎ EMEKLİLİĞE DAİR BİR MADDE YOK

1999 yılındaki düzenleme öncesi 3 bin 600 prim günü ve 15 yıl sigortalılık süresiyle kadınlar 50 yaş ve üstü, erkekler 55 yaş ve üzerinde kısmi emekli olabiliyordu.

EYT paketinde 3 bin 600 prim günü ile emekli olabilmeyi mümkün kılan bir madde yok. Meri mevzuata göre kısmî emeklilik için kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaş şartı aranıyor.

Kısmî emeklilik; prim ödeme gün sayısı şartını yerine getiremeyen, yaşı ilerleyen kişiler için normal emeklilikten daha az primle emeklilik imkânı sunuyor. Kısmî emekli olanlar en düşük emekli aylığı ile emekli oluyor.

TBMM’de bir değişiklik yapılmaması hâlinde kısmî emeklilikte mevcut kanun hükümleri aynen devam edecek. Prim günü 3 bin 600’ün üzerinde olan SSK’lı kadınlar 58, erkekler 60 yaşında emekli olabilecek.

Bağ-Kurlu erkekler ise 5 bin 400 prim günü olmak 58 yaşında emekli olabilecek. Kadınlar ise, 56 yaşında kısmi emeklilik hakkına kavuşacak.

Prim gün sayısına dair TBMM’de değişiklik önergesi verilmezse SSK’lılar için 5 bin ile 5 bin 975 gün arasında prim sayısını şartına yerine getirenler hemen emekli olabilecek.

BORÇLANMA YAPANLAR FAYDASINI GÖRECEK

Askerlik, yurt dışı ya da doğum borçlanmaları ile işe başlangıç tarihini 8 Eylül 1999 öncesine çekebilen her sigortalı kanun yürürlüğe girdiğinde emeklilik için dilekçe verebilecek.

Prim gün sayısını dolduran kendi mevzuatı çerçevesinde emekli olabilecek. Başka bir ifade ile Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) mensupları işe başlangıç tarihlerine göre 5 bin ile 5.975 gün arasında değişen prim gün sayısını tamamlama şartı aranacak.

Prim gün sayısını tamamlayan SSK’lılardan kadınlar 20 yıl, erkekler ise, 25 yıl sigortalılık şartını da yerini getirmişse marttan itibaren emekli maaşı alabilecek.

EYT’liler borçlanma için ödedikleri paranın bir kısmını vergi iadesi olarak geri alabilecek. Gelir Vergisi Kanunu’na göre, işçi ve memurların hizmet borçlanması maksadıyla SGK’ya yaptıkları prim ödemeleri, vergi matrahından indirebiliyor.

Vergi indirimi için çalışıyor olmak şartı var. EYT kanunu yürürlüğe girdiğinde emekli olanlar da çalışmaya devam etmeleri hâlinde vergi indirimi hakkı tanınacak.

Asgari ücrete kadar olan kazançlar vergiden muaf tutulduğu için asgari ücretle çalışanlar askerlik ve doğum borçlanması mukabilinde vergi indiriminden faydalanayacak.

ASGARİ 5 BİN 49 TL’Yİ GERİ ALACAKLAR

Borçlanma için yatırılan primleri vergiden düşürmek isteyenler SGK’ya yaptıkları ödemenen makbuzunu işverene teslim edecek. Takvim yılı sınırlaması olmaksızın ödenen tutarın tamamı her ay elde edilen kazançtan indirilecek.

Asgari ücretli bir kişi askerlik borçlanması için 37 bin 273 TL ödediğinde en düşük vergi oranı (yüzde 15) uygulandığında dahi 5 bin 590 liralık vergi indiriminden faydalanabilir.

Doğum borçlanması için 49 bin 697 TL ödeyen kişi asgari 7 bin 454 TL vergi iadesi alır.

SSK’lı EYT’liler için emeklilikte esas alınacak prim gün sayısı tablosu aşağıdaki gibidir:

A) 08.09.1999’DAN ÖNCE SİGORTALI OLAN KADINLARIN EYT TABLOSU (SSK/4A)

İşe Başlama Tarihi-Tamamlaması Gereken Yıl-Tamamlaması Gereken Prim

01.04.1981 öncesi-20-5.000

01.04.1981-08.09.1981 arasında-20-5.000

09.09.1981-23.05.1984 arasında-20-5.000

24.05.1984-23.05.1985 arasında-20-5.000

24.05.1985-23.05.1986 arasında-20-5.075

24.05.1986-23.05.1987 arasında-20-5.150

24.05.1987-23.05.1988 arasında-20-5.225

24.05.1988-23.05.1989 arasında-20-5.300

24.05.1989-23.05.1991 arasında-20-5.375

24.05.1990-23.05.1991 arasında-20-5.450

24.05.1991-23.05.1992 arasında-20-5.525

24.05.1992-23.05.1993 arasında-20-5.600

24.05.1993-23.05.1994 arasında-20-5.675

24.05.1994-23.05.1995 arasında-20-5.750

24.05.1995-23.05.1996 arasında-20-5.825

24.05.1996-23.05.1997 arasında-20-5.900

24.05.1997-23.05.1998 arasında-20-5.975

24.05.1998-23.05.1999 arasında-20-5.975

24.05.1999-08.09.1999 arasında-20-5.975

B) 08.09.1999’DAN ÖNCE SİGORTALI OLAN ERKEKLERİN EYT TABLOSU (SSK/4A:

İşe Başlama Tarihi-Tamamlaması Gereken Yıl-Tamamlaması Gereken Prim

01.04.1981 öncesi ise-25-5.000

01.04.1981-08.09.1981 arasında-25-5.000

09.09.1981-23.05.1984 arasında-25-5.000

24.05.1984-23.05.1985 arasında-25-5.000

24.05.1985-23.05.1986 arasında-25-5.075

24.05.1986-23.05.1987 arasında-25-5.150

24.05.1987-23.05.1988 arasında-25-5.225

24.05.1988-23.05.1989 arasında-25-5.300

24.05.1989-23.05.1991 arasında-25-5.375

24.05.1990-23.05.1991 arasında-25-5.450

24.05.1991-23.05.1992 arasında-25-5.525

24.05.1992-23.05.1993 arasında-25-5.600

24.05.1993-23.05.1994 arasında-25-5.675

24.05.1994-23.05.1995 arasında-25-5.750

24.05.1995-23.05.1996 arasında-25-5.825

24.05.1996-23.05.1997 arasında-25-5.900

24.05.1997-23.05.1998 arasında-25-5.975

24.05.1998-23.05.1999 arasında-25-5.975

24.05.1999-08.09.1999 arasında-25-5.975

BAĞKUR VE EMEKLİ SANDIĞI İÇİN PRİM GÜN SAYISI DEĞİŞMEDİ

Emekli Sandığı (4A) ile BağKur (4B) çatısı altındaki sigortalılar için prim gün sayılarının eşitlenmesi ya da aşağı çekilmesine dair bir adım atılmadı. Dolayısı ile her iki sandık mensubu kadınlar 7 bin 200 gün, erkekler ise, 9 bin prim gün eşiğini geçmesi elzem.

Hizmet birleştirmesine dair bir madde yok. EYT’liler için bu eksikliğin TBMM safahatında giderilmesi şart. SSK (4A), Bağ-Kur (4B) ve 4C Emekli Sandığı (4C) statülerindeki prim günlerinin tüm çalışma dönemleri dikkate alınarak birleştirilmesi bekleniyor.

Son 7 yılın yarısından fazla hangi statüde çalışıldıysa o statünün şartları ile emekli olunuyor. Pakette “hizmet birleştirme” kısmı eksik kalmış.

Borçlanma yolu ile prim gün sayısı şartını yerine getirenler şubatta olmasa bile daha sonra emekli olabilecek. Kanun teklifinde “… tarihine kadar müracaat edilir” şeklinde herhangi bir zaman tahdidi konulmadı.

2023 yılında 1,3 milyon kişi yukarıdaki şartları yerine getirdiği için emekli olacak. Ancak yılları sari söz konusu sayı 4,5 milyona kadar çıkacak.

Çalışan EYT’liler emekli olduktan sonra tekrar işbaşı yaptığında işverenlere sosyal güvenlik destek primi tahsis edilecek. Emekli olduktan sonra aynı işyerinde 10 gün içinde tekrar işe başlayan her çalışan adına yaklaşık 500 TL’lik destekleme primini Hazine üstlenecek.

ÇIRAKLIK VE STAJYERLİK PAKETTE YOK

Taşeron şirket bünyesinde istihdam edilen ve son sözleşmeliye kadro hakkı tanıyan kanun ile işçi kadrosuna geçenlerden şartları tamamlayanların emekli olma mecburiyeti de kaldırıldı. Bu işçiler isterlerse belediye iktisadi teşebbüslerinde (BİT) çalışmaya devam edebilecek. İsteyen işçi emekli olabilecek.

Çıraklık ve staj sigortalarının başlangıç kabul edilmesi ya da EYT’de başlangıç tarihinin 31 Aralık 1999 tarihine kadar çekilmesine dair talepler kabul görmedi. Kanun teklifinde bunlara dair bir madde yok.

---

 

8 Eylül 1999 tarihinden önce askerlik görevini ifade edenler sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999-8 Mart 2001 tarihleri arasında herhangi bir tarih olsa da EYT’den faydalanabilecek.

Örneğin 1996 yılında askerlik hizmetini ifa etmiş ve 2020 yılı mayıs ayında sigorta kaydı bulunan bir erkek, 18 aylık askerlik süresi kadar prim borçlanma hakkına sahip. Askerlik önce, giriş sonra olduğu için bu hak tanınacak.

Askerlik gibi avukatlık stajı, fahri asistanlık ve yurt dışı doktora öğrenimi süresi ile sigorta girişini geri çekmek mümkün.

Kanun Resmî Gazete’de yayımlandığı gün yürürlüğe girecek. Yürürlük tarihinden itibaren e-Devlet üzerinden emeklilik müracaatında bulunabilecek. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) il müdürlüklerine de şahsen müracaat edilebilecek.

EYT KANUN TEKLİFİ’NİN TAM METNİ:

GENEL GEREKÇE

Ülkemizde sosyal güvenlik hakkı, Anayasamızın 60’ncı maddesindeki “Herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar.” hükmü ile güvence altına alınmıştır.

Sosyal güvenliğin genel yapısı sosyal devlet anlayışıyla birlikte sigortacılık esaslarına da dayanmaktadır. Bu bağlamda yaşlılık sigortası ile belirli bir yaşa ulaşan ve yaşın ilerlemesi ile çalışma gücü azalan sigortalıya iş hayatından çekilerek çalışmadan yaşamını sürdürme ve dinlenme olanağı sağlamak amacıyla emekli aylığı bağlanmaktadır.

Sosyal güvenlik sistemlerinde emekli olabilmek için yaş, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi olmak üzere 3 temel şart aranmaktadır. Ülkemizde geçmişten bugüne kadar olan süreçte bu şartlarda çeşitli değişiklikler yapılmıştır.

20/2/1992 tarihli ve 3774 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle yaş şartı kaldırılarak, sigortalıların sadece belirli bir prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık süresi şartı ile emekli olmalarına imkân sağlanmıştır.

25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı Kanun ile de emekliliğe hak kazanmak için yaş şartı yeniden getirilmiştir. Ancak 8/9/1999 (dahil) öncesi ilk defa sigortalı sayılanlardan halihazırda çalışanların yapılan değişiklikten hemen etkilenmemesi amacıyla yaş ve/veya prim ödeme gün sayısı koşulları işe başlangıç tarihlerine göre kademelendirilmiştir.

Günümüzde gelinen süreçte 8/9/1999 (dahil) öncesi ilk defa sigortalı sayılanların emekliliğe hak kazanma koşullarında bir düzenleme yapılması amaçlanmıştır.

Yapılan düzenleme ile;

– 8/9/1999 (dahil) tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında çalışmaya başlayanların ve,

– 9/9/1999 (dahil) tarihinden sonra malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında çalışmaya başlamalarına rağmen sigortalılık başlangıç tarihini geriye götürmeye imkân tanıyan ilgili mevzuat hükümlerine göre yapmış oldukları borçlanmalar ile sigortalılık başlangıç tarihi 8/9/1999 (dahil) öncesi olacak şekilde geriye götürülenlerin,

mevcut mevzuattaki emekliliğe hak kazanma koşullarından yaş şartının kaldırılması amaçlanmıştır.

Ayrıca,

– Çalışma hayatının desteklenmesi için yaşlılık veya emekli aylığı alan kişilerin çalışma hayatına devam etmek istemeleri durumunda bu kişilerin kayıtlı istihdamlarının teşvik edilmesinin sağlanması amacıyla sigorta prim teşviki verilmesi,

– 1/2/2018 tarihli ve 7079 sayılı Kanunla aynen kabul edilen 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen geçici 23’üncü ve geçici 24’üncü maddesi kapsamındaki işçilerin emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmaları halinde iş sözleşmelerinin zorunlu olarak feshini gerektiren hükümlerin yürürlükten kaldırılması, iş sözleşmesinin sürdürülmesi ya da sona erdirilmesi kararının sözleşmenin taraflarına bırakılması,

amaçlanmıştır.

SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU İLE 375 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ

MADDE 1- 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“GEÇİCİ MADDE 95- Bu maddenin yürürlük tarihinden sonra aylık bağlanması için talepte bulunanlardan 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanunun geçici 81’inci maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı Kanunun geçici 2’nci maddesinin (B) bendi ve 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205’inci maddesi hükümlerine göre yaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanırlar.

---

 

Bu fıkra esas alınarak geriye dönük herhangi bir ödeme yapılmaz ve geriye dönük hak talep edilemez.

Birinci fıkra kapsamında yaşlılık veya emekli aylığı talebinde bulunarak ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlardan, yaşlılık veya emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayrılış tarihini takip eden 10 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlamaları hâlinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışılmaya başlandığı tarihten itibaren bu Kanunun geçici 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sosyal güvenlik destek primi işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır.

Sosyal güvenlik destek primi işveren hissesi indiriminden yararlanılan sigortalının işten ayrılması halinde, söz konusu sigortalıdan dolayı bu indirimden tekrar yararlanılamaz.

Bu fıkrada yer alan indirimden, bu Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan diğer şartlar sağlanmak kaydıyla yararlanılır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir.”

MADDE 2- 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 23’üncü maddesinin beşinci fıkrasının ikinci cümlesi ile geçici 24’üncü maddesinin birinci fıkrasının dördüncü cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 3- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 4- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1- 20/2/1992 tarihli ve 3774 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle yaşlılık veya emekli aylığına hak kazanmada yaş şartı kaldırılarak, sigortalıların sadece belirli bir prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık süresi şartı ile emekli olmalarına imkân sağlanmıştır.

Diğer taraftan, 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemede emekliliğe hak kazanmak için yaş şartı getirilerek sigortalıların emeklilik koşulları yeniden düzenlenmiştir.

Buna göre, ilk defa 9/9/1999 (dahil) tarihinden sonra sigortalı sayılanların emeklilik yaşına tabi olmaları yönündeki değişikliğin yanı sıra, tabi oldukları sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı veya hizmet süresi bakımından da yaşlılık veya emekli aylığına hak kazanma koşulları belirlenmiştir.

Ayrıca, ihdas edilen geçici madde hükümleri ile (506 sayılı Kanunun geçici 81’inci maddesi, 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi, 2925 sayılı Kanunun geçici 2’nci maddesi ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205’inci ve 206’ncı maddeleri), ilk defa 8/9/1999 (dahil) tarihinden önce sigortalı sayılanların da Kanunun yürürlük tarihindeki durumlarına göre yaşlılık veya emekli aylığına hak kazanma şartları emeklilik yaşı ve/veya prim ödeme gün sayısı yönünden kademelendirilerek yeniden tespit edilmiştir.

Yapılan düzenlemede ise;

– 8/9/1999 (dahil) tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında çalışmaya başlayanların ve,

– 9/9/1999 (dahil) tarihinden sonra malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında çalışmaya başlamalarına rağmen sigortalılık başlangıç tarihini geriye götürmeye imkân tanıyan ilgili mevzuat hükümlerine göre yapmış oldukları borçlanmalar ile sigortalılık başlangıç tarihi 8/9/1999 (dahil) öncesi olacak şekilde geriye götürülenlerin,

506 sayılı Kanunun geçici 81’inci maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi, 1479 sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesinin ikinci fıkrası, 2925 sayılı Kanunun geçici 2’nci maddesinin (B) bendi ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205’inci maddesi hükümlerine göre yaşlılık veya emekli aylığı hak kazanma şartlarından prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık süresi şartları değiştirilmeksizin, sadece yaş sınırlamasının kaldırılması, bu madde esas alınarak geriye dönük herhangi bir ödeme yapılmaması ve hak talep edilmemesi amaçlanmaktadır.

Ayrıca bilindiği gibi, uzun vadeli sigorta kolları kapsamına giren sigortalıları istihdam eden özel sektör işverenlerine 1/10/2008 tarihinden itibaren malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası işveren hissesinden beş puanlık indirim uygulanmaktadır. İşverenler, mevcut uygulamada sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanları için bu indirimden yararlanamamaktadır.

Düzenleme ile 8/9/1999 (dahil) öncesinde sigortalı sayılanlardan bu maddenin yürürlük tarihinden sonra ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlanması için talepte bulunarak aylık bağlananların aynı işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya devam etmeleri halinde, istihdam piyasasında dalgalanma oluşturmaması ve sosyal güvenlik destek primine tabi kayıtlı çalışmanın desteklenerek bu sigortalıları çalıştıran özel sektör işverenlerinin sosyal güvenlik destek primi maliyetinin azaltılması için Hazineden karşılanacak destekle bu işverenlere beş puanlık prim indirimi sağlanması amaçlanmaktadır.

MADDE 2- 1/2/2018 tarihli ve 7079 sayılı Kanunla aynen kabul edilen 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen geçici 23’üncü madde kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarında kadroya alınan işçiler ile aynı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 24’üncü maddesi kapsamında il özel idareleri ve belediyeler ile bağlı kuruluşlarında ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinde, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketlerde işçi statüsüne geçirilenlerin; emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmaları hâlinde, çalıştırıldıkları kamu kurum ve kuruluşları veya şirketlerce iş sözleşmelerinin feshedilmesini zorunlu tutan düzenlemelerin yürürlükten kaldırılması amaçlanmaktadır.

MADDE 3- Yürürlük maddesidir.

MADDE 4- Yürütme maddesidir.

—————————————

İletişim için:

https://www.youtube.com/turhanbozkurt

Twitter: @turhanbozkurTV

https://www.facebook.com/TurhanBozkurt/

e-posta: [email protected]